Positie schoolleiders

Om meer inzicht te krijgen in de arbeidsmarkt voor schoolleiders in het voortgezet onderwijs, de vraag naar en het aanbod van nieuwe schoolleiders, en het imago en de interesse voor dit beroep, heeft Voion op verzoek van de VO-raad, de VO-academie, het Schoolleidersregister VO (SRVO), het Netwerk van Schoolleiders en het Ministerie van OCW een arbeidsmarktonderzoek laten uitvoeren.

Naast inzicht in arbeidsmarktcijfers blijkt uit het onderzoek onder meer dat er onder leraren behoorlijk wat interesse is om schoolleider te worden. Dit is ook terug te zien in de instroom van schoolleiders: 7 op de 10 schoolleiders komen vanuit een andere functie in het vo. Een grotere invloed kunnen uitoefenen op het beleid en de kwaliteit van het onderwijs zijn motieven voor leraren om het schoolleiderschap te overwegen. Ook zien veel leraren het als een interessante en uitdagende functie. Ruimte om een opleiding te kunnen volgen, de mogelijkheid om de functie als duobaan te vervullen en de mogelijkheid om de functie te combineren met een andere functie kunnen het schoolleiderschap aantrekkelijker maken voor leraren.

De begeleiding van startende schoolleiders staat de laatste jaren hoog op de agenda. In het geactualiseerde Sectorakkoord VO (2018) zijn over deze begeleiding afspraken gemaakt door het Ministerie van OCW en de VO-raad. De afspraken uit 2018 lopen door in de afspraken m.b.t. de afhechting van het sectorakkoord. Het doel hiervan is dat schoolbesturen zorgen voor een effectief inwerk- en begeleidingsprogramma voor startende schoolleiders (minder dan 3 jaar in functie), als onderdeel van hun strategisch personeelsbeleid (HRM).

Om inzicht te krijgen in de actuele stand van zaken, is door Ecorys en MOOZ onderzoek gedaan naar de begeleiding van startende schoolleiders in het voortgezet onderwijs. Het onderzoek laat zien dat er nog winst is te boeken in de begeleiding van startende schoolleiders en biedt bouwstenen voor effectieve begeleiding. 

Goed strategisch personeelsbeleid is essentieel voor een school in het bereiken van hun ambities. De meest recente landelijke monitor laat zien dat hoewel het beleid strategischer is geworden, er aandacht nodig blijft voor de implementatie van personeelsbeleid en de professionalisering van schoolleiders op dit vlak. Datzelfde geldt voor de ontwikkeling van strategisch personeelsbeleid gericht op de duurzame inzetbaarheid en het ontwikkelperspectief van schoolleiders en leraren. Lees alle conclusies en aanbevelingen in het onderzoek. 

Recent zijn afspraken gemaakt in het kader van de afhechting van het Sectorakkoord. Deze afspraken vragen van besturen om in 2021 en 2022 gerichte actie te ondernemen op het versterken van het strategisch personeelsbeleid. Wilt u hiermee aan de slag? Bekijk de themapagina met een stappenplan voor hoe u werk kunt maken van de versterking van strategisch personeelsbeleid (HRM) of download de PDF van het stappenplan. 

De professionele ontwikkeling van schoolleiders en bestuurders in het voortgezet onderwijs staat al jaren volop in de belangstelling. Door het uitvoeren van een jaarlijkse monitor zijn inzichten en informatie beschikbaar gekomen over de professionaliseringsactiviteiten die schoolleiders en bestuurders ondernemen, de effecten daarvan en hun verdere behoefte aan professionele ontwikkeling. Met de inzichten uit dit monitoringsonderzoek kunnen scholen hun professionaliseringbeleid voor leidinggevenden aanscherpen en kunnen opleidingsinstituten hun aanbod verfijnen.

Het Schoolleidersregister VO (SRVO) en de VO-academie hebben in 2019 aan het Kohnstamm Instituut gevraagd een kwantitatieve monitor Professionalisering schoolleiders & bestuurders uit te voeren als onderdeel van de monitor. In januari 2021 is de aanvullende kwalitatieve monitor Professionalisering schoolleiders & bestuurders opgeleverd.  

De Staat van de Schoolleider schetst een gebalanceerd beeld van schoolleiderschap als een veelzijdig, en tegelijk complex en uitdagend beroep, waarin het hebben van een visie op het onderwijs en de schoolorganisatie van groot belang is. De Staat behandelt, naast feiten en cijfers uit recent onderzoek, de veeleisende praktijk waar schoolleiders dagelijks mee te maken hebben. Een redactie van schoolleiders uit het primair en voortgezet onderwijs stelt elke 2 jaar de Staat samen, met ondersteuning van de VO-raad en de Algemene Vereniging van Schoolleiders (AVS) en presenteert deze tijdens de Staat van het Onderwijs van de Inspectie van het Onderwijs.

Om de beroepskwaliteit van schoolleiders gericht te versterken is een gemeenschappelijk en gedeeld referentiekader voor de kwaliteit van schoolleiderschap en de professionele ontwikkeling van schoolleiders van belang. De Beroepsstandaard Schoolleiders vo biedt dit referentiekader. Deze standaard werd onlangs herzien door het Schoolleidersregister VO. De beroepsstandaard heeft als belangrijkste doel het bevorderen van de professionele ontwikkeling van schoolleiders en de maatschappelijke erkenning van de beroepsgroep. De beroepsstandaard beschrijft wat de beroepsgroep van schoolleiders ziet als goed schoolleiderschap langs vijf belangrijkste leiderschapspraktijken: 

• Leidinggeven aan visiegestuurd werken  
• Leidinggeven aan de ontwikkeling van medewerkers 
• Leidinggeven aan de schoolontwikkeling 
• Leidinggeven aan de onderwijskwaliteit 
• Leidinggeven aan verbinding met de (bredere) omgeving

Persoonlijke kwaliteiten helpen om de leiderschapspraktijken vorm te geven: z

• Cognitieve kwaliteiten
• Sociale kwaliteiten
• Psychologische kwaliteiten
• Zingevende kwaliteiten