Daling aantal mediatheken in het vo

04 april 2024

Volwaardige mediatheken met een goed opgeleide mediathecaris worden steeds zeldzamer in het voortgezet onderwijs, met name in het vmbo. Het aantal mediatheken neemt af (van 561 in 2019 naar 427 in 2022), de beroepsgroep vergrijst en veel mediathecarissen zijn niet of beperkt opgeleid voor hun functie. Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van Stichting Lezen, de Beroepsvereniging van Mediathecarissen in het Onderwijs (BMO) en de Koninklijke Bibliotheek. In het onderzoeksrapport wordt een aantal aanbevelingen gedaan om het tij te keren.

Mediatheken en mediathecarissen kunnen binnen de school een grote rol van betekenis spelen op het gebied van leesbevordering en digitale geletterdheid, zo wordt in het onderzoeksrapport onderstreept. Scholen waar een mediatheek aanwezig is, zijn hier ook grotendeels tevreden over. Voor het onderzoek bevraagde mediathecarissen en schoolleiders geven hun mediatheek gemiddeld respectievelijk een 7,7 en een 7,5. Ze waarderen vooral de actuele en uitgebreide boekencollectie, de mooie, rustige ruimte en de toegankelijkheid voor leerlingen.

Tegelijkertijd wordt ook aangegeven dat de kwaliteit van de mediatheken en het mediatheekwerk verder kan worden versterkt. Daarnaast groeit zoals genoemd het aantal scholen die geen mediatheek (meer) hebben. Redenen die daarvoor in het onderzoek worden genoemd zijn: ruimtegebrek, de kosten, het al hebben van een samenwerking met een bibliotheek of dat men de meerwaarde ervan niet inziet.

Investeren in mediatheken

Om het aantal mediatheken, alsook de kwaliteit van het mediatheekwerk te doen stijgen, doen de onderzoekers een aantal aanbevelingen richting de opdrachtgevers van het onderzoek en/of scholen.

Vergroten aantal mediatheken:

  • Zet erop in dat de aanwezigheid van een mediatheek onderdeel wordt van de bouweisen voor nieuwe schoolgebouwen.
  • Zet in op uitbreiding van het aantal scholen dat werkt volgens de aanpak van de Bibliotheek op school (vooral op scholen waar door ruimtegebrek geen mediatheek kan worden gehuisvest).
  • Doe extra onderzoek naar de vraag waarom sommige schoolleiders geen toegevoegde waarde zien van een mediatheek op hun schoollocatie.
  • Pleit bij OCW voor (meer) subsidies voor het behoud en terugbrengen van mediatheken op scholen.
  • Benader actief schoollocaties die op dit moment geen mediatheek hebben, maar wel potentie hebben om een mediatheek te openen.


Vergroten kwaliteit:

  • Zorg voor tijd en ruimte voor mediathecarissen om een opleiding of cursus te volgen en zich te professionaliseren (met name ook op het vlak van leesbevordering).
  • Zorg voor kwaliteitsbewaking. Ontwikkel een objectief normenkader waarmee mediathecarissen en schoolleiders de kwaliteit van hun mediatheek kunnen evalueren.
  • Vestig de aandacht op de rol die mediatheken kunnen spelen op het gebied van digitale geletterdheid. Deel handvatten en best practices op dit vlak.
  • Stimuleer samenwerking met de bibliotheek.
  • ·Versterk de positie van mediathecarissen op strategisch niveau.
     

In het onderzoek worden daarnaast ook factoren op een rij gezet die bijdragen aan een kwalitatief goede mediatheek, zoals: zichtbaarheid, een proactieve mediathecaris en een betrokken sectie Nederlands.

 

Masterplan basisvaardigheden: Bibliotheek op school  
Vanuit het ‘Masterplan basisvaardigheden’ van het kabinet komt 74 miljoen euro beschikbaar voor de versterking van de impulsregeling ‘Bibliotheek op school.’ Met deze regeling kunnen scholen de komende drie jaar in samenwerking met lokale bibliotheken mediatheken openen op locaties voor het praktijkonderwijs en het vmbo, waar mediatheken doorgaans ontbreken.

 

Webinar

Op 23 mei gaat onderzoeker Marleen Kieft nader in op de resultaten van het onderzoek tijdens een webinar. Ook is er tijdens dit webinar een panelgesprek over de aanbevelingen en ambities. Zodra meer informatie over het webinar beschikbaar is, vind je dit terug op deze pagina en in de VO-raad nieuwsbrief.

Kennistafel Effectief Leesonderwijs

Zie ook de Kwaliteitswaaier Effectief Leesonderwijs en het visiestuk van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs, voor meer informatie over het belang van effectief leesonderwijs en de beschikbaarheid van een boekencollectie voor leerlingen.