‘Er zijn creatieve maatregelen nodig om leerlingen weer perspectief te bieden’

Leerlingen hebben gedurende drie schooljaren te maken gekregen met coronamaatregelen. Dit heeft geleid tot leervertraging maar vooral ook tot sociaal-emotionele problemen. Henk Hagoort: ‘Kinderen missen structuur, hebben moeite om zich te gedragen in een groep en ontbreekt het aan motivatie. Teveel leerlingen staan niet meer op ‘aan’. Dat vraagt enorm veel pedagogische aandacht van docenten.’ Het risico bestaat dat deze leerlingen blijven zitten of zakken voor hun examen, daardoor nog verder gedemotiveerd raken en in een neerwaartse spiraal terechtkomen.

Om dit te voorkomen helpt het Nationaal Programma Onderwijs, maar veel scholen hebben de NPO-gelden nog niet maximaal kunnen inzetten. De coronamaatregelen en lesuitval vanwege afwezigheid van leerlingen en leraren vroegen tot nu toe veel aandacht en zorgen er samen met het bestaande personeelstekort voor dat scholen hun NPO-programma’s niet altijd (helemaal) kunnen uitvoeren. Naast geld is er meer nodig, namelijk tijd en ruimte. Om deze reden werd onlangs ook de bestedingstermijn van het NPO verlengd.

De noodzakelijke inhaalslag zal nog wel even kosten, denkt Henk Hagoort: ‘Dit gaat laten we zeggen nog wel twee à drie jaar effect hebben op het tempo waarop leerlingen het been bijtrekken. Daarom is het belangrijk creatieve oplossingen te zoeken voor deze kinderen. Want voor je het weet, hebben ze ineens een individueel probleem nu corona uit de hoofden van de mensen verdwijnt. Terwijl hun prestaties collectief de verantwoordelijkheid zijn van het voortgezet onderwijs, de vervolgopleidingen en de overheid.’

‘Bonusjaar’

Eén idee voor meer tijd en ruimte is de mogelijkheid om sommige leerlingen een bonusjaar te geven. Hagoort: ‘We kunnen bijvoorbeeld bij de overgang van onder- naar bovenbouw gaan bekijken of je leerlingen die moeite hebben de draad weer op te pakken niet in één klas kunt zetten, waar ze meer tijd krijgen. Om te voorkomen dat ze blijven zitten.’ Deze leerlingen gaan in het nieuwe schooljaar verder waar ze gebleven waren. Een deel van die leerlingen zal gedurende dit jaar de vertraging inhalen en de opleiding volgens plan afronden. Een ander deel krijgt een zogenaamd bonusjaar om de opleiding af te ronden.

Behaald is behaald

Ook vindt Hagoort het belangrijk om met het vervolgonderwijs het gesprek aan te gaan over meer soepele overgangen. Voor dit schooljaar is een examenregeling afgesproken, inclusief duimregeling, die leerlingen voldoende tegemoet komt. Het is echter ook belangrijk oog te hebben voor de leerlingen die nu doorstromen naar de bovenbouw en de komende jaren examen doen. ‘Stel dat een leerling havo niet helemaal in vijf jaar afrondt of vwo niet totaal in zes jaar. Laat de paar vakken die iemand nog niet heeft gehaald dan even buiten beschouwing, zodat de leerling alvast toegelaten wordt tot de vervolgopleiding met de vakken die er wél staan. Behaald is behaald. De missende vakken kan diegene later nog binnenslepen, bijvoorbeeld terwijl hij of zij bezig is met een opleiding in het vervolgonderwijs.’

Een dergelijke soepele overgang zonder compleet afgerond diploma was vorig jaar al mogelijk bij de overgang van het mbo naar het hbo. Leerlingen werden voorwaardelijk toegelaten als student tot de vervolgopleiding. Hagoort: ‘Daar willen wij wel het gesprek over aangaan met mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten. Deze leerlingen hebben door corona een andere uitgangssituatie waar ze zelf niets aan kunnen doen. Het zegt ook helemaal niets over wat ze als student kunnen bereiken. En als ze eenmaal in het vervolgonderwijs zijn beland, volgen veel studenten sowieso een eigen tempo.

De VO-raad is met OCW in overleg om leerlingen meer tijd te geven voor het afronden van hun middelbare school, zonder dat ze daarbij een jaar over moeten doen. We zoeken scholen die mee willen denken over de inrichting van een dergelijk ‘bonusjaar’ voor groepen leerlingen en wat er aan aanpassingen nodig is in wet- en regelgeving en toezicht om dit in te voeren. Wilt u meedenken, stuur dan een mailtje aan Evelien Arts: evelienarts@vo-raad.nl.