Kamerbrief Vrij en veilig onderwijs: minister heeft geen oog voor preventie

In de Kamerbrief bouwt minister Wiersma voort op eerdere brieven en aangekondigde maatregelen op dit onderwerp. De minister wil dat de inspectie tijdens schoolbezoeken actiever signalen over sociale (on)veiligheid ophaalt en steviger en sneller ingrijpt bij misstanden. Ook besteedt hij aandacht aan het belang van goed burgerschapsonderwijs.

Repressieve maatregelen

Uit cijfers van de Veiligheidsmonitor en Vensters blijkt dat verreweg het grootste deel (90%) van de leerlingen en het personeel zich veilig voelt. Voor 2 procent is school een onveilig plek. De VO-raad is blij met de aandacht voor sociale veiligheid en burgerschap. Een veilige omgeving zien wij als randvoorwaarde voor goed onderwijs. Wij zijn echter teleurgesteld over de strekking van de brief en de insteek van de voorgestelde maatregelen. De minister zet vooral in op repressieve maatregelen. Hij gaat voorbij aan het belang van preventie. De maatregelen bestrijden de symptomen en helpen niet bij het creëren van een veilig klimaat. De minister kiest onder andere voor de inrichting van een onafhankelijk meldpunt, bedoeld om leerlingen, ouders en leraren een plek te geven waar zij hun zorgen kunnen uiten, bijvoorbeeld wanneer er (nog) niet direct sprake is van een klacht of wanneer de route van het klachtenstelsel niet mogelijk is. Dit is een ingrijpende maatregel die bijdraagt aan een aangeefcultuur, waarin mensen zich eerder onveiliger dan veiliger voelen. Er schuilt ook een reëel risico in het misbruik maken van de meldplicht.

Uitbreiding monitoring

Scholen zijn verplicht om ieder jaar de veiligheidsbeleving van leerlingen te meten. In de Kamerbrief stelt de minister een uitbreiding voor van deze monitoring. Deze uitbreiding richt zich enerzijds op een verdieping van de vragen die worden gesteld en anderzijds op een vergroting van het aandeel leerlingen dat wordt bevraagd. Daarnaast wordt de jaarlijkse schoolmonitor uitgebreid naar onderwijspersoneel. Wij vinden dit niet nodig en wenselijk. Dit brengt vooral hoge kosten en werkdruk met zich mee en voegt weinig toe aan de bestaande monitoringsinstrumenten.

Passende maatregelen

De VO-raad vindt het belangrijk dat er actie wordt ondernomen op het thema sociale veiligheid. De onderstaande maatregelen zien wij hierbij wél als kansrijk:

• Versterking van de positie van zowel interne als externe vertrouwenspersonen. Dit kan door wetgeving en professionalisering. In dit voorstel in de Kamerbrief kunnen wij ons vinden.
• Investeren in de professionalisering van onderwijspersoneel zodat zij nog beter in staat zijn incidenten te herkennen en erkennen en goed in staat zijn hier naar te handelen.
• Het beschikbaar stellen van goede en gerichte informatie, zodat onderwijspersoneel  – de veelal al bestaande – ondersteuning kan vinden en toepassen, zowel binnen als buiten de school.