Lhbtiq+ jongeren delen ervaringen met pestgedrag en wensen voor aanpak
In opdracht van het ministerie van OCW heeft Movisie verdiepend onderzoek gedaan naar het pesten van lhbtiq+ jongeren: in hoeverre hebben zij hiermee te maken, wat ervaren zij, wat zijn de gevolgen? En ook: welke acties kunnen docenten, vertrouwenspersonen en mentoren, schoolleiding en overheid volgens de bevraagde lhbtiq+ jongeren concreet ondernemen om dit pestgedrag te verminderen en hun veiligheidsgevoel te vergroten? Het eindrapport is op 15 december jl. naar de Tweede Kamer gestuurd.
Voor het onderzoek werd literatuuronderzoek gedaan en zijn gesprekken gevoerd met lhbtiq+ leerlingen en GSA’s door het hele land. De uitkomsten bevestigen het beeld dat ook uit eerdere recente onderzoeken naar voren kwam: lhbtiq+ leerlingen ervaren (relatief) veel pestgedrag door medeleerlingen en docenten en dit heeft grote gevolgen voor hun gevoel van veiligheid en mentale welbevinden.
Het onderzoek laat daarmee opnieuw zien dat deze problematiek nog veel speelt op scholen; iets wat niet altijd voldoende naar voren komt omdat lang niet alle leerlingen melding maken van het pesten. Interessant is daarnaast dat de geïnterviewde jongeren zelf is gevraagd wat zij aan maatregelen zouden willen zien om zich veiliger te voelen op school. Dit kan onderwijspersoneel, schoolleiding en anderen handvatten bieden bij het verder vormgeven van het anti-pestbeleid. Dit beleid wordt door geen van de bevraagde leerlingen nu als toereikend ervaren.
Aanpak
Samenvattend hieronder een aantal in het rapport genoemde punten waarop de lhbtiq+ jongeren extra willen inzetten om het pesten tegen te gaan.
Docenten en ondersteunend personeel:
- Leer signalen van pesten beter herkennen en grijp in bij pestgedrag. Overleg met de gepeste persoon over of en hoe zij dit zelf willen aanpakken, en spreek pesters aan op hun gedrag. Maak ook duidelijk dat je tegen pesten verzetten de norm is in de klas.
- Neem meldingen van pesten altijd serieus.
- Zet je ervoor in om lhbtiq+ acceptatie te vergroten en om dit thema meer bespreekbaar te maken binnen de school en in de lessen.
Mentoren/vertrouwenspersonen:
- Investeer in groepsvorming en groepsdynamiek, zodat een sociale norm ontstaat waarbij pesten niet geaccepteerd wordt en leerlingen elkaar sociale steun bieden.
- Investeer in vertrouwen: reageer altijd sensitief op meldingen van pesten en laat een leerling zelf meebepalen hoe verder te handelen. Koppel ook terug aan leerlingen wat er met een melding is gedaan, zodat zij niet denken dat er niets mee is gebeurd.
Schoolleiding:
- Scherp het anti-pestbeleid aan. Zorg bijvoorbeeld voor een keuze in vertrouwenspersonen, om de drempel om melding te doen te verlagen. Maak het pestbeleid ook beter zichtbaar en duidelijker voor leerlingen; bespreek het bijvoorbeeld in de klas en vraag leerlingen om feedback. Leg in het beleid ook de nadruk op het belang van sociale veiligheid voor alle leerlingen. En biedt docenten ruimte om zich verder te ontwikkelen in het omgaan met pesten.
- Stel een duidelijk beleid op om lhbtiq+ acceptatie op school te verbeteren. Vraag hierbij input van de lhbtiq+ docenten en leerlingen binnen de school. Stimuleer en ondersteun de GSA. Investeer in training en intervisie rondom lhbtiq+ acceptatie en bespreekbaarheid voor docenten. En maak lhbtiq+ diversiteit permanent zichtbaar in de school.
Landelijke overheid:
- Voer beleid gericht op het tegengaan van pesten op scholen. De overheid kan bijvoorbeeld vaststellen dat het verplicht is voor scholen om minimaal twee vertrouwenspersonen aan te stellen. En richtlijnen bieden voor de training en mogelijk ook certificering van mentoren/vertrouwenspersonen. Ook kan de overheid de schoolleiding handvatten bieden voor de ontwikkeling en implementatie van anti-pestbeleid.
- Voer beleid gericht op de veiligheid va lhbtiq+ leerlingen. Suggesties zijn bijvoorbeeld om specifiek geld te oormerken dat scholen moeten besteden aan het bespreekbaar maken van lhbtiq+ diversiteit (zoals nu ook voor Gezonde School). Of om programma’s te faciliteren met daarin bestaande interventies die de acceptatie van seksuele en genderdiversiteit onder docenten vergroten.
Deze voorstellen sluiten goed aan bij de koers van de VO-raad, die gericht is op het versterken van het sociale en pedagogische klimaat (integraal en pro-actief). Ons inziens leidt met name het investeren in een dergelijke klimaat en professionalisering van onderwijspersoneel op dit vlak ertoe dat veel pestincidenten voorkomen kunnen worden (preventie) en dat het veiligheidsgevoel op school toeneemt.