Meer tijd, ruimte en afspraken nodig voor professionalisering | Terugblik monitor professionele ontwikkeling 2014-2022
Wist je al dat er jaarlijks een monitoringsonderzoek wordt uitgevoerd over de professionele ontwikkeling van schoolleiders? Tot vorig jaar onderzocht de VO-academie samen met SRVO op welke manier schoolleiders en bestuurders werken aan hun professionele ontwikkeling. Hierin werken ze samen met Oberon en het Kohnstamm Instituut. Afgelopen januari 2023 verscheen na acht edities een terugblikkend rapport op de monitoringsonderzoeken die sinds 2014 zijn uitgevoerd. In dit artikel lees je alvast enkele belangrijke uitkomsten terug. Het rapport ‘Uitzoomen op professionele ontwikkeling schoolleiders vo’ zal tevens worden gepresenteerd op de Onderwijs Research Dagen (ORD) op 5 t/m 7 juli 2023 in Amsterdam.
Waarom de jaarlijkse monitor?
Bijzonder aan de monitor is dat dit het enige onderzoek is dat de professionele ontwikkeling van schoolleiders en bestuurders in het vo door de jaren heen volgt. Het biedt inzichten in gekozen manieren van professionalisering, de gepercipieerde effecten en invloedrijke ontwikkelingen.
Eerdere edities
Tussen 2014 en 2022 is er elk jaar afwisselend een kwantitatief onderzoek (vragenlijst) en kwalitatief onderzoek (focusgesprekken) uitgevoerd. De vragenlijsten zijn om een breed beeld te verkrijgen, de focusgroepen zijn er om verrijkende en verdiepende inzichten te verkrijgen als aanvulling op de vragenlijst. Kort gezegd geeft de vragenlijst inzicht in de ‘wat-hoe’-vraag, focusgroepen geven inzicht in de ‘waarom’-vraag.
Enkele uitgelichte resultaten uit deze terugblik
We lichten hieronder enkele uitkomsten uit. Voor alle uitkomsten verwijzen we je uiteraard naar het volledige rapport.
Gekozen vormen van professionalisering
Een groot deel van de schoolleiders en bestuurders geeft aan jaarlijks aan (voortgaande) professionele activiteiten deel te nemen, van kortlopende tot langlopende activiteiten.
Schoolleiders ondernemen vooral zelfstudie, learning-on-the-job en cursussen, terwijl bestuurders vaker kiezen voor netwerkleren, zelfstudie en intervisie. Professionaliseringsactiviteiten zijn vaak gericht op zelfinzicht in eigen waarden en ambities, visievorming, onderwijsontwikkelingen en de professionele ontwikkeling van medewerkers.
Ervaren ruimte voor professionalisering
Het overgrote deel van de schoolleiders en bestuurders is tevreden over de begeleiding die zij van hun leidinggevende ontvangen op hun professionele ontwikkeling. Uit de monitor blijkt echter ook dat er in scholen vaak geen harde afspraken worden gemaakt over de professionele ontwikkeling van schoolleiders. Er vinden op eigen initiatief van de schoolleider wel gesprekken met hun leidinggevende plaats, maar vooral schoolleiders uit het middenmanagement missen hierin sturing en een kader van hun leidinggevende.
Hoewel men over het algemeen voldoende mogelijkheden ziet voor hun professionele ontwikkeling zijn er ook belemmeringen, zoals tijdgebrek en de waan van de dag. Dit komt vaker voor bij schoolleiders uit het middenmanagement dan bij eindverantwoordelijk schoolleiders. Ook is er verbetering mogelijk in het creëren van een lerende cultuur op de scholen.
Impact van corona
Door de coronacrisis lijken schoolleiders meer geneigd kortere activiteiten te volgen en meer intern (binnen de eigen school/organisatie) te professionaliseren. Uit onderzoek blijkt echter dat juist langdurige activiteiten meer effect opleveren. Mogelijk kan hiervoor gecompenseerd worden als schoolleiders goed nadenken over het koppelen van meerdere kortere professionaliseringsactiviteiten. De beroepsstandaard zou kunnen helpen om juist de leerdoelen op de lange termijn in de gaten te houden.
Gebruik van de beroepsstandaard en aanverwante producten
- Terwijl de meeste schoolleiders nog aangaven de vorige versie van de beroepsstandaard niet te gebruiken in hun werk (vragenlijsten 2016 en 2018), geeft twee derde van de schoolleiders in 2021 aan de vernieuwde versie wel te gebruiken (vragenlijst 2021). De schoolleiders gebruiken de beroepsstandaard met name voor de eigen professionele ontwikkeling en voor POP- en PJP-gesprekken.
Ga naar www.vo-raad.nl/beroepsstandaard voor een overzicht van de Beroepsstandaard schoolleiders VO (2021) en aanverwante producten.
- Schoolleiders vinden een kader prettig, maar hebben een grote behoefte aan ruimte voor eigen keuzes en maatwerk. Ook hebben ze behoefte aan kaders en instrumenten die aangepast kunnen worden aan hun eigen schoolcontext en schooldoelen. Ze geven dan ook suggesties om bestaande instrumenten aan te passen en te integreren in de praktijk, waaronder in bestaand professionaliseringsaanbod zoals intervisie, coaching, cursussen, en schoolleidersopleidingen.
Hoe geef je jij vorm aan je professionele ontwikkeling? De VO-academie verzorgt een breed palet aan professionaliseringsactiviteiten voor schoolleiders, bestuurders én docenten met leiderschapsambities.
• Bekijk het actuele aanbod op www.vo-academie.nl/aanbod.
• Daarnaast zijn trajecten op aanvraag mogelijk, zoals Intervisie, Coaching en Collegiale visitatie. Lees meer op www.vo-academie.nl/onderwerpen.
- Er is behoefte aan professionaliseringsaanbod dat aansluit op de terminologie uit de beroepsstandaard, om de professionele ontwikkeling en kwaliteit van schoolleiders te stimuleren en ondersteunen.
Sinds enige tijd onderhoudtoo.nl een zeer toegankelijke, up-to-date opleidingscatalogus mét verbinding tussen de opleidingen en de leiderschapspraktijken van de beroepsstandaard. Ga naar de opleidingscatalogus voor schoolleiders van oo.nl.
Vanaf 2023 wordt de opgebouwde kennis en ervaring van SRVO voortgezet in een platform van, voor en door schoolleiders. Op www.vo-raad.nl/schoolleiders vind je een overzicht van nieuws, activiteiten en inspiratie voor schoolleiders.