Ontwerpkader inclusieve huisvesting voor schoolbesturen en gemeenten

Het ontwerpkader bestaat uit drie hoofdcategorieën (beleving, gebruik en techniek) met elf onderliggende “patronen” (zoals rust en uitzicht, extra bewegings- en circulatieruimte, binnenmilieu en nabijheid van zorg en ondersteuning) die als uitgangspunt dienen voor het ontwerp van inclusieve schoolgebouwen.

Het onderzoeksrapport ‘Bouwstenen voor inclusievere scholen’ van Oberon en Sygma brengt helder in kaart wat een inclusieve leeromgeving vraagt van onderwijshuisvesting, en biedt praktische en beleidsmatige aanbevelingen voor zowel ontwerp als uitvoering. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van OCW en sectorraden, in het kader van het Programma Onderwijshuisvesting. Voor het onderzoek spraken de onderzoekers met vele experts uit het regulier en gespecialiseerd onderwijs, gemeenten, architectuur, wetenschap, advieswereld en architectuur.

Meer inzicht in benodigde ruimte en bekostiging nodig

Inclusief onderwijs maakt het noodzakelijk om bij nieuwbouw en renovatie ruimere ruimtenormen te hanteren, stellen de onderzoekers, zodat beter kan worden ingespeeld op de uiteenlopende ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Daarnaast adviseren ze om de opgedane inzichten direct toe te passen in de praktijk, bijvoorbeeld via het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting en het ontwerpkader op basis van praktijkervaringen verder door te ontwikkelen met goede voorbeelden en ervaringen. Zij geven aan dat daarbij de extra ruimtebehoefte en financiële consequenties in beeld gebracht moeten worden.

Voor schoolbesturen biedt het rapport waardevolle aanknopingspunten voor het vormgeven van inclusieve huisvesting. Naast een ontwerpkader adresseert het bestuurlijke en organisatorische implicaties, zoals de voordelen van intersectorale samenwerking (onderwijs, zorg en jeugdhulp), gezamenlijke planvorming en lokale beleidskeuzes. Het rapport daagt schoolbesturen en gemeenten bovendien uit om bij het opstellen of actualiseren van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) aandacht te besteden aan de rol van huisvesting in het realiseren van een dekkend netwerk voor inclusief onderwijs. Dit vraagt om strategische keuzes over spreiding, toegankelijkheid en samenwerking tussen scholen en ondersteuningsvoorzieningen binnen de regio.

Hoewel de structurele bekostiging tekortschiet om inclusie in alle schoolgebouwen volledig te verwezenlijken, biedt elk natuurlijk moment – zoals onderhoud, renovatie of (ver)nieuwbouw – kansen om verbeteringen door te voeren. Het onderzoek biedt hier praktische handvatten voor, aldus beleidsmedewerkers onderwijshuisvesting die onderdeel uitmaakten van de expertgroep. Een aantal maatregelen uit het ontwerpkader zijn bovendien kosteloos en direct toepasbaar. Wij dagen onze leden en gemeenten dan ook uit om binnen de huidige kaders elke dag een stap te zetten richting inclusie.

Kans: aanvraagronde subsidie Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting (IPOHV) geopend

Schoolbesturen kunnen, in samenwerking met hun gemeente, vanaf 1 mei tot en met 30 juni subsidie aanvragen voor de realisatie van een gezond, adaptief, inclusief en duurzaam schoolgebouw. In de eerste tranche is er €96 miljoen subsidie beschikbaar voor 28 bouwprojecten in drie leerlabs: Parametrisch bouwen, Processen & procedures of Inclusieve scholen. In dit laatste leerlab worden de onderzoeksresultaten meegenomen en getoetst, en de nieuw ontwikkelde NEN-norm 9120 Toegankelijkheid van gebouwen. Lees meer over de subsidie op de website van Ruimte-OK, vul de checklist in en vraag gauw een voor de subsidie verplicht gesprek aan.