Pilot Scenarioplanning afgerond: Vier scenario’s voor toekomstbestendig organiseren in het VO

01 november 2017

In een pilot van de VO-raad zijn acht schoolleiders het afgelopen jaar (2017) aan de slag gegaan met Scenarioplanning. Met als resultaat vier toekomstscenario’s die als basis kunnen dienen voor scholen die werk willen maken van een toekomstbestendige schoolorganisatie. Er is nagedacht over mogelijke gevolgen van de voortschrijdende digitalisering voor een school en welke invloed de toenemende tweedeling in de samenleving op een onderwijsorganisatie heeft.

De scenario’s zijn ontwikkeld in een pilot met acht schoolleiders, begeleid door een extern adviesbureau. Doel van de scenario’s is om scholen bewust te maken hoe invloeden van buitenaf inwerken op een schoolorganisatie. Hierbij dient gedacht te worden aan de toenemende diversiteit in de klas en de afnemende autonomie van schoolorganisaties, maar ook aan de veranderende arbeidsmarkt en digitalisering.

Ontmoeting in een virtuele wereld

De toekomstscenario’s zijn door individuele scholen niet te beïnvloeden, maar werpen wel uitdagingen op. Zo is het in het ene scenario moeilijk om geschikt personeel aan een school te verbinden, terwijl het in een ander scenario de vraag is hoe ruimte voor debat en ontmoeting wordt gecreëerd in een virtuele wereld. “Door bewust onzekerheden in de buitenwereld te verkennen en hun impact op de schoolorganisatie te beoordelen, kun je je beter voorbereiden op de toekomst”, aldus Linda Kaput, begeleider van de pilot.

Twee ontwikkelingen

Tijdens de pilot stonden vooral de organisatie en de maatschappelijke context van het onderwijs en niet het curriculum centraal. Er werden twee ontwikkelingen (digitalisering  en toenemende tweedeling) gekozen die een grote impact op de sector combineren met een hoge mate van onzekerheid over de snelheid en richting van hun ontwikkeling. Door deze veranderdrijvers te combineren op assen ontstaan vier diverse toekomstbeelden.

In de praktijk

De deelnemers hebben na de pilot het geleerde binnen hun eigen school in de praktijk gebracht. Zo gebruikte René Hermans van het Cambreur College in Dongen de scenario’s om het programma van eisen voor de nieuwbouw vorm te geven. Mariet van Goch van het Oranje Nassau College,  Zoetermeer, doordacht met een aantal collega’s van de directie de onzekerheden rondom het opnemen van statushouders.

Scenarioplanning is een krachtig instrument om de strijd aan te gaan met de waan van de dag”, aldus Mariet van Goch.

“…Het is belangrijk om trends en ontwikkelingen te koppelen aan de impact op de
Schoolorganisatie
…” - Ineke Munter-Bronsvoort.

De vier scenario's 

Scenario 1
Scenario 2
Scenario 3
Scenario 4