VO-raad onderschrijft noodzaak van één doorstroomtoets

29 januari 2025

Vanuit de media en po-sector waren er de afgelopen week opnieuw veel kritische geluiden te horen rondom de doorstroomtoets. Aansluitend op de oproep van de PO-Raad pleit ook de VO-raad voor de inzet van één doorstroomtoets. Tegelijkertijd doet de VO-raad een dringend beroep op po-scholen om voorzichtig te zijn met dubbele adviezen pro-vmbo voor leerlingen waarvoor praktijkonderwijs de best passende plek is.

Meer bijgestelde adviezen, minder aanmeldingen praktisch onderwijs

Vorig schooljaar konden po-scholen voor het eerst kiezen uit 8 beschikbare doorstroomtoetsen van 6 verschillende aanbieders en gold voor het eerst de nieuwe wetgeving Doorstroomtoetsen po. Po-scholen en de PO-Raad (die onderzoek deed naar de doorstroomtoets) constateerden op basis van dat schooljaar onder meer: 

  • verschillen te zien in de resultaten tussen de verschillende doorstroomtoetsen.
  • dat er in vergelijking met voorgaande jaren minder vaak adviezen voor pro en vmbo-bb uit de toets kwamen.  
  • dat de nieuwe wetgeving - waarbij in het geval van een 'hogere' toetsuitslag het schooladvies in principe moet worden bijgesteld -  leidde tot fors meer bijstellingen (van 10% naar 27%) en hiermee tot minder aanmeldingen voor scholen pro en vmbo-bb en -kb.  


Onderzoek dat de Volkskrant afgelopen week publiceerde bevestigde deze conclusies. Dit leidt tot de vraag of met de nieuwe wetgeving niet juist minder in plaats van meer leerlingen uiteindelijk het juiste advies krijgen. De VO-raad heeft vorig schooljaar ook al zijn zorgen hierover geuit

Als VO-raad zijn we groot voorstander van kansen bieden, maar willen we tegelijkertijd waken voor ongezonde opwaartse druk en mogelijk andere onbedoelde en ongewenste gevolgen van de nieuwe wetgeving. Het gaat er immers om dat een leerling op de voor hem of haar meest passende plek in het vo terechtkomt. In dit kader zijn we ook voorstander van de invoering van één doorstroomtoets, zodat er geen onrust is over verschillen tussen doorstroomtoetsen. We zullen verder blijven monitoren welke effecten de wet doorstroomtoetsen heeft voor leerlingen en scholen.

De VO-raad is daarnaast met de Inspectie van het Onderwijs en anderen in gesprek over de mogelijke gevolgen van de wijzigingen rondom de doorstroomtoets voor de onderwijsresultaten in de onderbouw van het vo. Mochten (veel) leerlingen niet op de juiste plek blijken te zitten, dan is dit terug te zien in de indicatoren onderwijspositie leerjaar 3 t.o.v. advies po en onderbouwsnelheid. De VO-raad pleit (o.a. om deze reden) voor een grondige herziening van de wijze waarop de inspectie de onderwijsresultaten berekent en laat meewegen in het oordeel van de kwaliteit van de vo-school.

Misverstand over ‘ontbreken’ pro-adviezen

Specifiek vragen we daarnaast aandacht voor de doorstroom naar het pro; om te voorkomen dat leerlingen die beter tot hun recht komen op het pro toch richting het vmbo ‘gepusht’ worden, pleiten we ervoor om voorzichtig te zijn met dubbele adviezen pro-vmbo en vooral enkelvoudige adviezen pro te geven. Omdat er geen enkelvoudig pro-advies uit de doorstroomtoetsen kan komen (de adviezen gaan vanaf pro-vmbo-bb), lijkt het alsof alle leerlingen met een pro-advies in aanmerking komen voor een bijstelling. Dit is echter een misverstand: als leerlingen met een schooladvies voor praktijkonderwijs een score van pro-vmbo-bb halen, dan hoeft er niet bijgesteld te worden. Het lijkt erop dat deze uitzondering niet goed bekend was/is. 

Later selecteren
De VO-raad blijft er daarnaast voor pleiten om het selectiemoment voor het vo uit te stellen en in het vo meer (intern) te differentiëren. Het toekomstperspectief van leerlingen wordt teveel bepaald door selectie voor vervolgonderwijs op 11- of 12-jarige leeftijd, terwijl we uit onderzoek en ervaringen uit het buitenland weten dat je leerlingen beter kunt doorverwijzen rond hun veertiende of vijftiende jaar. We onderschrijven in dit kader ook het belang van brede en verlengde brugklassen en initiatieven die op andere manieren werken aan een soepele overgang (zoals 10-14 initiatieven). Daarnaast pleit de VO-raad voor meer brede scholengemeenschappen; het is voor leerlingen op deze scholengemeenschappen makkelijker om van schoolsoort te wisselen. 

 

Update: Staatssecretaris Paul werkt op dit moment aan een plan met scenario’s om te komen tot één doorstroomtoets; dit plan wordt in de loop van dit jaar in de Tweede Kamer besproken. Eerder had de Tweede Kamer een motie van D66 hierover aangenomen.