VO-raad: wetsvoorstel ‘Terugdringen verzuim’ helpend in voorkomen thuiszitten

Ondanks alle inspanningen om de extra ondersteuning in het onderwijs te optimaliseren, is sinds de invoering van passend onderwijs het aantal jongeren dat langdurig verzuimt en thuis zit niet minder geworden. Ook het aantal jongeren dat vrijgesteld is van leerplicht vanwege lichamelijke of psychische gronden, blijft hoog. Met het wetsvoorstel ‘Terugdringen verzuim’ wil het kabinet eraan bijdragen dat leerlingen die met bepaalde problematiek kampen en hierdoor regelmatig verzuimen, eerder en beter in beeld komen en een passend onderwijs- en zorgaanbod ontvangen, zodat langdurige schooluitval zoveel mogelijk kan worden voorkomen.

Om deze doelen te bereiken treft het wetsvoorstel een regeling op de volgende onderdelen:

• Versterken verzuimbeleid. Het terugdringen en aanpakken van verzuim vergt een gedegen verzuimbeleid op school. Met het wetsvoorstel wordt wettelijk vastgelegd dat scholen een dergelijk beleid moeten voeren.
• Verzuimregistratie en informatieverstrekking. Met het wetsvoorstel moeten scholen verzuim registreren in categorieën en onder meer gegevens over geoorloofd en ongeoorloofd verzuim op geaggregeerd niveau delen met de gemeente, het samenwerkingsverband en de minister van OCW. Om zo tijdig inzicht te krijgen in trends en ontwikkelingen in de verzuimcijfers (op niveau school, gemeente, regio en land) en hier vervolgens het beleid op te kunnen afstemmen.
• Signaal zorgelijk ongeoorloofd verzuim. Het bevoegd gezag van de school kan met dit wetsvoorstel een signaal geven aan de leerplichtambtenaar wanneer de school zich zorgen maakt over het ongeoorloofd verzuim van een leerling, eerder dan de huidige wettelijke grens voor een verplichte ongeoorloofd verzuim melding van zestien uur in vier weken.
• Vrijstelling op lichamelijke of psychische gronden. Het wetsvoorstel regelt dat een arts, pedagoog of psycholoog het onderwijskundig perspectief betrekt bij de verklaring die nodig is voor een vrijstelling van de leer- of kwalificatieplicht op grond van lichamelijke of psychische gronden.
• Variatie in duur vrijstelling. Verder regelt het wetsvoorstel dat variatie mogelijk wordt in de duur van deze vrijstelling. Zo wordt geborgd dat een jongere niet onnodig of voor een (te) lange duur verstoken blijft van onderwijs.
   

Het is de bedoeling dat de wet ‘Terugdringen schoolverzuim’ ingaat op 1 augustus 2025. Op 12 december heeft de Tweede Kamer afgesproken dat de Vaste Kamercommissie OCW het wetsvoorstel begin 2025 gaat behandelen, startend met een schriftelijke inbreng. Daarna is nog akkoord op het wetsvoorstel nodig van de Eerste Kamer.

De nadere invulling aan informatie over verzuim en de categorisering van die informatie wordt uitgewerkt in een Algemene Maatregel van Bestuur die naar verwachting in het voorjaar van 2025 voorligt voor een internetconsultatie.  

Structurele middelen nodig

De VO-raad is grotendeels positief over het nu voorliggende wetsvoorstel. Door deze wet worden scholen gestimuleerd om (nog meer) in te zetten op een preventieve aanpak van langdurig verzuim en leerlingen echt te ‘zien’, waardoor leerlingen zich ook onderdeel van de school als gemeenschap blijven voelen. Specifiek ook het nader registeren van verzuim (in categorieën) en delen en analyseren van de aan- en afwezigheidsgegevens zal scholen en andere betrokkenen kunnen helpen om vroegtijdig te acteren en zwaarder verzuim te voorkomen.

We willen er verder aandacht voor vragen dat, om als school een goede preventieve en schoolbrede aanpak neer te kunnen zetten, samenwerking met netwerkpartners zoals jeugdartsen, leerplichtambtenaren en jeugdhulp van groot belang is. Daarnaast is nodig dat structureel middelen beschikbaar blijven voor scholen om tot een dergelijke aanpak te kunnen komen.