Schoolleider, van teamleider tot rector

Regio's

Adviesraad van Schoolleiders (AS)

CAO en Schoolleidersbeurs

In juli 2022 is een nieuwe cao bekrachtigd. De arbeidsverhoudingen tussen bestuurders, schoolleiders en leraren zijn een belangrijk onderwerp geweest in de aanloop hier naartoe. De Commissie Arbeidsvoorwaarden Schoolleiders heeft negen aandachtspunten meegegeven aan de cao-delegatie van de VO-raad. Ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden van schoolleiders is in de loop van het proces een nieuwe context ontstaan door de ‘Werkagenda Onderwijsarbeidsmarkt’, die in april 2022 is overeengekomen door het Ministerie van OCW en onderwijspartijen, waaronder de VO-raad. Hierin is langs vier lijnen aandacht gegeven aan schoolleiders. Eén daarvan is de kwaliteit en professionele ontwikkeling van de beroepsgroep. In het Onderwijsakkoord is daarvoor 10 miljoen euro gereserveerd, waarover in de cao afspraken moesten worden gemaakt. Een consortium van schoolleiders verbonden aan NVS, Schoolleiders voor de Toekomst, SRVO en de VO-raad heeft een voorstel opgesteld om dit bedrag in te zetten voor een schoolleidersbeurs en een collectieve inzet. In juni 2022 is dit voorstel voorgelegd aan de AS en ook de Adviesraad van Schoolleiders heeft het voorstel ondertekend. De Schoolleidersbeurs is later die maand bekrachtigd in de cao-afspraken met de bonden. Hiermee is een lang gekoesterde wens van de Adviesraad van Schoolleiders en de Commissie Arbeidsvoorwaarden schoolleiders in vervulling gegaan. Over een collectieve component lopen de gesprekken nog. 

Coalitieakkoord, Onderwijsakkoord en Werkagenda

In december 2021 hebben partijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie hun coalitieakkoord gepresenteerd. Meestal wordt zo’n coalitieakkoord, nadat het kabinet is aangetreden, een regeerakkoord genoemd. Dit keer niet. Met deze term wilde het kabinet laten zien dat de plannen verder moesten worden uitgewerkt. Voor de onderwijsarbeidsmarktplannen is dit gebeurd middels het Onderwijsakkoord, dat in april 2022 is vastgesteld. Hierin is door Minister Wiersma met partijen, waaronder de VO-raad, afgesproken dat er structureel € 1,5 miljard euro meer wordt geïnvesteerd in het funderend onderwijs (basisonderwijs en voortgezet onderwijs). Schoolleiders hebben hierin een prominente rol. De afspraken uit het onderwijsakkoord zijn vervolgens verder uitgewerkt in een werkagenda. De Adviesraad van Schoolleiders heeft gedurende dit proces diverse keren gesproken over de inzet van middelen voor het verminderen van werkdruk, de arbeidsmarkttoelage voor achterstandsscholen en de inzet van middelen voor de professionalisering van schoolleiders. De AS heeft daarbij belangrijke aandachtspunten meegegeven ten aanzien van de uitvoerbaarheid van beleid op schoolniveau, bijvoorbeeld ten aanzien van werkdrukvermindering binnen schoolteams. Ook heeft de werkagenda bijgedragen aan de ontwikkelingen omtrent de cao en de Schoolleidersbeurs.  

Corona

De coronacrisis en de tijdelijke schoolsluitingen en contactbeperkende maatregelen als gevolg hiervan, hebben een negatieve impact gehad op de ontwikkeling en het mentaal welbevinden van veel leerlingen in het vo. Hoe groot en blijvend deze impact is en hoe deze uitpakt voor (groepen) leerlingen is moeilijk vast te stellen. De crisis is immers nog niet helemaal voorbij en leerlingen hebben ook veel veerkracht laten zien. Via o.a. de NPO-monitoringsonderzoeken worden de ontwikkelingen op de scholen gevolgd en in beeld gebracht.  

 

De AS ziet aandacht voor het mentale welbevinden van leerlingen als prioriteit omdat dit een belangrijke voorwaarde is voor jongeren om zich nieuwe kennis en vaardigheden eigen te maken. Uit de eerste voortgangsmonitor NPO van najaar 2021 blijkt ook dat ruim 90% van de scholen in hun NPO-programma hier interventies voor inzetten. Ook zetten veel scholen in op sportieve of culturele activiteiten, omdat leerlingen juist elkaar zo hebben gemist en zij elkaar juist in dat soort activiteiten ontmoeten. De AS wijst daarbij onder andere op het belang van de beschikbaarheid en van snelle toegang sport-, cultuur- en zorgvoorzieningen. Ten behoeve van het welbevinden en de ontwikkeling van leerlingen vindt de AS het belangrijk dat kinderen en jongeren ook bij nieuwe oplevingen van het coronavirus naar school kunnen blijven gaan. Een (betere) bescherming van medewerkers in het onderwijs – bijvoorbeeld door onderwijspersoneel voorrang te geven bij vaccinatie en testen – wordt daarbij als noodzakelijk gezien.

 

De visie van de AS heeft de VO-raad ingebracht bij de gesprekken over de totstandkoming van het Sectorplan COVID-19. Lees meer 

Kansengelijkheid en ouderbijdrage 

Op 1 augustus 2021 is de nieuwe Wet op de Vrijwillige Ouderbijdrage ingegaan. Daarnaast is een motie aangenomen over het maximeren van de ouderbijdrage. Tijdens de discussies voorafgaand aan de nieuwe wetgeving is er in het voortgezet onderwijs meermaals de vrees uitgesproken voor een verschraling van het aanbod van de activiteiten op scholen. Uit onderzoek en data is het vooralsnog moeilijk een (kwantitatief) beeld te schetsen over de impact van de wet. De AS heeft echter vanuit zijn eerste ervaringen meegegeven dat de nieuwe wetgeving juist tot meer ongelijkheid lijkt te leiden in plaats van minder, vooral tussen vmbo enerzijds en havo en vwo anderzijds. De NPO-middelen vullen op dit moment op sommige plekken de gaten, maar dit is niet houdbaar voor de langere termijn. Daarnaast heeft corona ervoor gezorgd dat veel schoolreizen en activiteiten sowieso niet doorgingen. Hiermee zijn de echte effecten nog niet zichtbaar. Ook is in de AS gesproken over verschillende mogelijke scenario’s aangaande een landelijke maximering van de ouderbijdragen. Zowel maximering van de ouderbijdragen als volledig afschaffen kan op enig draagvlak rekenen, zij het niet bij iedereen. De AS vindt het in ieder geval belangrijk dat schoolkeuze niet beïnvloed wordt van de hoogte van de ouderbijdrage. 

Lerarentekort

Aan de hand van het discussiestuk ‘Toekomst van ons onderwijs’ en het actieplan ‘Duurzaam werken in het onderwijs’ is het thema lerarentekort besproken door de Adviesraad van Schoolleiders. De AS heeft diverse adviezen en aandachtspunten naar voren gebracht. Allereerst geeft de AS belangrijk inzicht in een aantal specifieke knelpunten waar schoolleiders tegenaanlopen in de aanpak van het lerarentekort. Een goede aansluiting van de lerarenopleiding op de praktijk in de school is belangrijk om het beroep aantrekkelijk te maken, dit is echter niet altijd het geval. Daarnaast kan er ook nog meer aandacht worden besteed aan de opleiding/professionele ontwikkeling van schoolleiders in het kader van het versterken van SHRM-beleid, de kennis ontbreekt soms. Ook moet er aandacht zijn voor regionale verschillen, zoals de versterkte problematiek in de G4.

 

De AS benadrukte daarnaast dat het ook als sector belangrijk is te kijken naar de kansen die zij zelf zien om de aanpak van het lerarentekort te versterken. Het belang van goed inductiebeleid en Samen opleiden is onderstreept door de AS. Ook geven de leden van de Adviesraad aan dat anders organiseren en andere professionals in de school belangrijke denkrichtingen zijn voor het omgaan met of terugdringen van het lerarentekort. Er moet meer aandacht zijn voor zijinstromers, Trainees in onderwijs, en een meester/gezel-constructie bijvoorbeeld voor praktijkvakken.

 

De inbreng van de Adviesraad Schoolleiders is van groot belang voor de VO-raad en de VO-raad heeft de gezichtspunten van de Adviesraad onder andere ingebracht bij de gesprekken met het ministerie van OCW en andere partijen over het Onderwijsakkoord en de bijbehorende werkagenda. De komende tijd werken we met partners aan de afspraken in de werkagenda. 

Masterplan Basisvaardigheden

Medio mei heeft Minister Wiersma zijn masterplan basisvaardigheden gelanceerd, waarmee het kabinet structureel 1 miljard op jaarbasis investeert in taal, rekenen/wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid in het funderend onderwijs. De minister kiest voor een gecombineerde aanpak op de korte en de lange termijn. Op 10 juni 2022 is het masterplan basisvaardigheden besproken door de Adviesraad van Schoolleiders. De AS heeft diverse adviezen en aandachtspunten naar voren gebracht. De AS benadrukte dat er nu veel van docenten wordt verwacht, en dat het werken aan basisvaardigheden in deze omstandigheden een lastige (bijna onmogelijke) opgave is. Er moet vooral geïnvesteerd worden in structurele oplossingen: meer (ontwikkel)tijd voor docenten, kleinere groepen, een geactualiseerd curriculum, minder onderwijstijd voor leerlingen, gerichte aandacht in lerarenopleidingen en een professionaliseringsaanbod om hier gericht aan te kunnen werken. Ook het in de regio werken aan een integrale aanpak wordt genoemd (met gemeenten, kinderopvang, po en vo). Ook is er een grote behoefte aan duidelijkheid over wat er van scholen wordt verwacht. Wat betreft de behoefte aan en inzet van extra middelen lopen de meningen uiteen, zeker in de context van het lerarentekort. Ronduit aversie is er tegen externe adviseurs die zeggen hoe anderen het ‘moeten’ doen, maar een aanpak waarbij teams van scholen met elkaar aan de slag gaan en van elkaar kunnen leren kan wel op steun rekenen.

  

De VO-raad heeft de gezichtspunten van de Adviesraad ingebracht bij de gesprekken met het departement over de subsidieregeling Basisvaardigheden. Lees meer  

Schoolleidersplatform

De visie van de VO-raad is dat voor goed onderwijs goed leiderschap nodig is. Goed bestuur én goed schoolleiderschap. Daarom ziet de VO-raad, als vereniging van scholen, sinds zijn oprichting zowel bestuurders als schoolleiders als zijn achterban. Om de positie van schoolleiders en het samenspel tussen schoolleiders en bestuurders te verstevigen, zet de VO-raad al enkele jaren stappen om, naast bestuurders, ook schoolleiders steeds beter te betrekken en bedienen. In 2022 zet de VO-raad de volgende stap, onder andere door te werken aan de positie van schoolleiders in de vereniging. In november 2021 zijn hierover afspraken gemaakt tussen de besturen van de VO-raad en SRVO. De positie van schoolleiders in de vereniging en in de sector zal worden verstevigd door middel van een ‘schoolleidersplatform’ binnen de VO-raad. Het jaar 2022 wordt gebruikt als ‘transitiejaar’ voor de op- en inrichting van een schoolleidersplatform. De Adviesraad van Schoolleiders is hierbij op twee manieren nauw betrokken; enerzijds is de AS als gremium zelf een belangrijk onderdeel van de gestelde ambities, anderzijds adviseert de AS over de ontwikkeling van een schoolleidersplatform in brede zin. De AS wijst hierbij dikwijls op het belang van een invulling van betrokkenheid van en verbinding tussen schoolleiders op regionaal niveau. De op- en inrichting van een schoolleidersplatform is een vast agenda-onderwerp op alle vergaderingen van de AS in het transitiejaar 2022.

Themacommissies

Commissie arbeidsvoorwaarden schoolleiders (CAS)