Ik geef de pen door: Aart van der Woude over de professionele schoolorganisatie

16 januari 2018

In deze rubriek laten we diverse schoolleiders en bestuurders graag aan het woord over thema’s die hen nauw aan het hart liggen. In deze eerste aflevering Aart van der Woude (afdelingsleider RSG N.O.-Veluwe) over de relatie tussen een professionele schoolorganisatie en de organisatiecultuur.

Kenmerken van een professionele schoolorganisatie

Een professionele schoolorganisatie kenmerkt zich door een op zichzelf staand en systematisch streven naar kwaliteitsverbetering zonder daartoe opdracht te krijgen. Dat systeem geldt voor de totale organisatie, voor teams, secties en de individuele docent. Kernwoorden voor de verschijningsvorm is bespreken en niet aanspreken en het erkennen van persoonsonafhankelijke problemen en gezamenlijke oplossingen; op alle niveaus in de organisatie. Iedereen weet instrumenten in te zetten om een bijdrage te kunnen leveren om de organisatie op een hoger plan te brengen.  Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van betrouwbare bronnen, literatuur, onderzoeksresultaten en het gebruik maken van collegiale ervaringen. Een professionele schoolorganisatie werkt toekomst- en resultaatgericht en altijd in het belang van leerlingen. De leerling staat centraal. Professionele discipline, betrokkenheid, democratie en burgerschap staan centraal in de organisatie.

Uitdagingen voor onze school

De uitdaging om een professionele schoolorganisatie te kunnen realiseren en te kunnen bijdragen aan de ontwikkeling daarvan, is complex. De essentie van het realiseren van een professionele onderwijsorganisatie staat in direct verband met de cultuur van die school. Een cultuuromslag realiseren in een school blijft lastig. Een eeuwig dilemma blijft voor mij de wens en wil om iets te realiseren en de eeuwige stroperigheid en traagheid daarvan. Ik wil meer en sneller. Daarover zou ik meer willen weten en willen sparren met collega schoolleiders.

Cultuurverandering roept bij mij een aantal concrete vragen op die in direct verband staan met 1) bewustwording van professionaliteit en verantwoordelijkheden daarbij nemen; 2) het onvoorwaardelijk vertrouwen hebben in collega’s en de organisatie; 3) heldere concrete en realistische doelen stellen voor de lange en korte termijn; 4) faciliteren van ontwikkelingen in tijd, ruimte en financieel; 5) verbinding zoeken binnen en buiten de organisatie met anderen op micro en macro-niveau; 6) accepteren dat cultuurveranderingen tijd kosten.

Mijn tips voor collega’s

Delen met collegascholen; bezoek scholen en stel verhelderende vragen aan de ander. Het opstellen van scenario’s bij welke verandering of samenwerking dan ook, werkt verhelderend. Beperk het aantal scenario’s en benoem alle kansen en bedreigingen bij de beoogde samenwerking. Gebruik wetenschappelijke achtergrond en praktijkvoorbeelden. Ga bewust zoeken naar successen en mislukkingen. Analyseer gezamenlijk beide grootheden. Voorkom loopgravengedrag, denk niet in het eigenbelang maar houd in het achterhoofd het maatschappelijk belang van onderwijs. Het verzorgen van goed onderwijs aan alle kinderen te realiseren in samenwerking.

Ik geef de pen door aan

Hans Baan. Hans vind ik een plezierige gesprekspartner met een open blik op onderwijs met de nodige humor.

Mijn vraag is

Kwaliteitszorg in het onderwijs is voor mij een noodzaak en tegelijk een dilemma. Welke middelen kan een school inzetten om die kwaliteit te kunnen realiseren die past bij een professionele organisatie?