Het Coornhert Gymnasium: in dialoog op zoek naar de beste leerroute

Andere collega’s zagen ook wel wat in deze werkwijze, waarbij toetsing wordt ingezet als onderdeel van het leerproces, in plaats van toetsing enkel in te zetten als afsluiting van een leerproces. Leerlingen mogen fouten maken en krijgen feedback en feedforward om hun leren te verbeteren.
‘‘Je ziet vaak dat het leren stopt zodra het cijfer binnen is’’, zegt Marco Oehlenschläger, rector van het Coornhert Gymnasium. ‘‘Wanneer je met een leerling regelmatig analyseert waar nog aan gewerkt moet worden, wordt leren een doorgaand proces. Ook de leerhouding is daarbij onderwerp van gesprek. Summatieve toetsen hoeven zo steeds minder vaak ingezet te worden.’’

Alternatief

Een docent scheikunde gaf, bij wijze van experiment, in het derde jaar geen cijfers meer aan zijn leerlingen. Hij hield de vinger aan de pols door middel van peer review en feedback op de resultaten van leerlingen. Zijn conclusie: je kan toe met een stuk minder cijfers en er zijn wel degelijk alternatieven om de ontwikkeling van een leerling in kaart te brengen.  
Inmiddels werken veel docenten met formatief evalueren. De docenten ontwikkelen zelf veel leermiddelen om formatief evalueren nog beter mogelijk te maken. Zo schrijven ze teksten op verschillende niveaus en produceerden ze complete eigen methodes voor wiskunde en het vak literatuur, dat op deze school los van de talen wordt gegeven. Het geld dat de school hiermee bespaart op de aanschaf van methodes, wordt geïnvesteerd in ontwikkeltijd voor docenten.

Vrijheid om keuzes te maken

De jongste leerlingen weten inmiddels niet beter en gaan gemakkelijk mee in de nieuwe, formatievere werkwijze. De bovenbouwleerlingen, voornamelijk de meiden, reageren positief op met name de vrijstellingen die ze kunnen krijgen wanneer ze goed op de leerlijn zitten, aldus Oehlenschläger. ‘‘Zij vinden de vrijheid om eigen keuzes te kunnen maken heel prettig. We merken dat de jongens bij ons op school minder nadenken over het systeem. Maar ik denk dat een positief waarderend systeem ook hen meer motiveert.’’

Innovatie vraagt inspanning

Het is pittig om op een draaiende school een innovatie door te voeren, zegt Oehlenschläger. ‘‘Het elastiekje is tot het uiterste gespannen. Ik moet soms mensen tegen zichzelf beschermen om niet te veel taken op zich te nemen.’’ Des te mooier is het om verbeteringen te kunnen laten zien. ‘‘Op teamdagen en ouderavonden vertellen trotse collega’s hoe leerlingen steeds meer eigenaarschap en betrokkenheid bij hun eigen leerproces laten zien.’’

Balans zoeken

De leraren zijn niet specifiek bijgeschoold voor deze innovaties. Ze bespreken samen mogelijke vernieuwingen. Richtlijn is de visie uit het schoolplan: ‘Een leerling leert in toenemende mate zelfstandig, met succes, en onder begeleiding van inspirerende, competente en professionele medewerkers in een gymnasiale, uitdagende, veilige leeromgeving.’ Oehlenschläger: ‘‘Als je iets nieuws wilt doen, moet je iets ouds weggooien. We gaan de komende tijd het huis leeg vegen zodat we het kunnen vullen met formatieve instrumenten.’’ Maar, zolang er nog summatieve toetsen en examens bestaan, zal de school ook nog met cijfers werken, zegt hij. ‘‘We zoeken naar de juiste balans tussen summatief en formatief toetsen.’’

Meer informatie
Marco Oehlenschläger
or@coornhert-gymnasium.nl