Zet klasse-uren en andere interventies in, zodat leerlingen zich gezien voelen
19 juni 2023
Yuverta vmbo en hGL Nijmegen besteedt veel aandacht aan het welbevinden van leerlingen. Een ontwikkeling die een aantal jaren geleden al in gang werd gezet, zoals is te lezen in dit artikel. De school zag destijds dat te veel leerlingen niet het maximale uit zichzelf haalden. “Wat voor opdracht ik ook gaf, ik vroeg mij telkens af: wat hebben leerlingen nodig om het leren leuk te vinden? Waar is hun motivatie? Naar aanleiding daarvan en op basis van een masterplan richtten wij het team ‘Gemotiveerd leren’ op”, vertelt Ellie Langenhuizen, projectleider van dit team.
Niet over één nacht ijs
Volgens Fleur Hagenbeek, senior schoolleider, ging de onderwijsontwikkeling Klasse-uur niet over één nacht ijs: “In 2017 zijn we gestart met onderzoek en plannen schrijven, we wilden niet zomaar iets doen. Het ontwikkelteam boog zich over de zelfdeterminatietheorie (SDT) en vanuit Helicon, destijds de overkoepelende organisatie, schreef een onderwijskundige samen met de directie een masterplan. In 2020/2021 zijn we begonnen met het implementeren op kleine onderdelen, zoals flexuren in leerjaar één en een proef met reken- en taalcoaches in de praktijk, en vandaaruit breidden we de focus op welbevinden uit. Nu, na zo’n 2,5 jaar experimenteren, evalueren en bijschaven, zijn we in de fase van evalueren en borgen beland. We schaven nu alleen nog op kleine dingen bij.”
Ontdek-uren
Een goed voorbeeld van dat evalueren en bijschaven is bijvoorbeeld de innovatie Ontdek-uren. Fleur: “We vinden het belangrijk dat leerlingen naast de standaardvakken andere dingen leren kennen. Daarom startten we de ontdek-uren, waarin de leerlingen bijvoorbeeld konden vissen, bruggenbouwen of dansen om op die manier hun talenten te ontdekken. Dit hebben we een jaar gedaan, maar na evaluatie bleek dat het team het belangrijker vond om deze onderwijsuren echt voor de avo-vakken te gebruiken. Voor nu staan de ontdek-uren in de ijskast, maar we hopen ze in de toekomst weer vorm te kunnen geven.”
Een onderwijsinnovatie die breed werd overgenomen, zijn de genoemde klasse-uren. “Hiervoor zetten we de mentoruren om naar uren, waarin de mentor bijvoorbeeld de eerste maanden de focus legt op groepsvorming. Ook gaat het hierbij erom dat de leerlingen zich gezien voelen en worden gecoacht. Zo kunnen zij meer ontspannen en het maximale uit zichzelf halen”, aldus Ellie. De school startte met deze onderwijsontwikkeling in leerjaar één en twee en ontwikkelde deze door naar leerjaar drie en vier. “Die stap is best uitdagend en spannend. In de bovenbouw heb je meer te maken met het PTA en regels. Daarom heeft een grotere focus op welbevinden daar meer gevolgen en dat ervaren leraren ook zo”, vertelt Fleur. Dit leidt soms tot weerstand. Ellie: “Het haalt collega’s uit hun comfortzone. Communicatie is daarom belangrijk en we staan open voor advies en verandering. Ik geloof dat collega’s dit zien.”
Leerlingenpanel
Ook de leerlingen worden betrokken bij de ontwikkeling naar meer focus op welbevinden. Acht keer per jaar vindt er een leerlingenpanel plaats. “Dit bestaat uit gemiddeld vijftien leerlingen, van leerjaar twee tot en met vier, die input geven over een ontwikkeling, bijvoorbeeld over de klasse-uren. Wat is de juiste hoeveelheid uren? En is er voldoende aandacht voor groepsvorming? Sommigen vinden de klasse-uren gezellig, anderen vinden het te lang duren. Maar door deze uren voelen ze zich wel echt gezien”, vertelt Ellie. “We bespreken de input in het leerlingenpanelbegeleidingsteam en vervolgens wordt deze meegenomen naar de onder- en bovenbouwvergaderingen."
Bij de klasse-uren gaat het er ook om dat de leerlingen zich gezien voelen en worden gecoacht
Onderzoek door studenten
De school heeft eveneens oog voor het welbevinden van de leraren. Fleur: “Een blije docent levert betere lessen op.” Ellie vult aan: “Dit schooljaar deden acht Radboud Universiteit-studenten onderzoek naar welbevinden en dan specifiek binnen de klasse-uren. Eén groep onderzocht wat de mentoren vinden en nodig hebben. De andere groep keek naar het welbevinden van de leerlingen. De aanbevelingen van de studenten, waaronder een duidelijkere invulling van de klasse-uren en eenzelfde inhoud voor alle klassen, konden wij deels al toepassen.” Ook de evaluaties onder de mentoren geven waardevolle input. Fleur: “We wilden bijvoorbeeld burgerschap een prominente plek in het klasse-uur geven. Dit bleek een te grote uitdaging voor de mentoren, dus we gaan dat anders vormgeven.”
Een blije docent levert betere lessen op
Positieve reacties
De focus op welbevinden werpt zijn vruchten af, daarvan is de school overtuigd. “We kunnen het alleen niet aantonen, omdat de beoogde nulmeting vanaf 2020 helaas niet heeft plaatsgevonden. Hiermee starten we dit jaar”, vertelt Ellie. “Navraag bij de leerlingen door de studenten levert wel positieve reacties op. Op basis daarvan kunnen we stellen dat we goed eraan doen om ons te focussen op welbevinden.”
Gewoon beginnen en lef hebben
Over haar rol als senior schoolleider is Fleur helder: “Het is aan mij en mijn collega-schoolleider, Arjo Heij, om de leraren mee te krijgen in het proces. Arjo en ik hebben voornamelijk een faciliterende en ondersteunende rol. We houden de vinger aan de pols, zoals bij de doorontwikkeling in de bovenbouw, en maken beslissingen.” Haar tip voor andere scholen die met welbevinden willen starten: “Gewoon beginnen en lef hebben. Je hebt een stipje aan de horizon en geen idee van de route. Dat is spannend en ingewikkeld, maar je moet het gewoon doen.” Ellie: “En zie falen niet als falen, maar als een waardevol leermoment.”