Onderwijsraad: toewerken naar een meer evenwichtige toets- en examenpraktijk

De Onderwijsraad bracht zijn advies uit in opdracht van het ministerie van OCW, dat antwoord wilde krijgen op de vraag hoe het gebruik van toetsing en examinering in het onderwijs kan worden verbeterd. Aanleiding hiervoor was het terugkerende debat in de samenleving over toetsing en examinering en de hoge - en sterk uiteenlopende - verwachtingen die er leven op het vlak van toetsing.

Volgens de Onderwijsraad is met name een betere balans in de toets- en examenpraktijk nodig. Door de grote nadruk op centraal ontwikkelde toetsing en examinering beschikken onderwijsinstellingen en leraren nu over te weinig eigenaarschap en deskundigheid wat betreft (decentrale) toetsing. Daarnaast is er door de focus op beslissende toetsing te weinig ruimte voor formatieve toetsing, en wordt vooral gebruikgemaakt van kwantitatieve toetsmethoden (toetsing met gesloten vragen) en minder van kwalitatieve toetsing (bijvoorbeeld een mondeling examen, presentatie of werkstuk).

Maatregelen

Er zijn volgens de Onderwijsraad in het gehele onderwijs maatregelen nodig om het evenwicht te herstellen. Zo pleit de raad allereerst voor een heldere visie op toetsing en examinering, zowel bij de overheid als bij de onderwijsinstellingen. Hierbij is het voor onderwijsinstellingen van belang dat ze hun toetsing meer in lijn brengen met onderwijsdoelen, onderwijsinhoud en onderwijsmiddelen en heldere standpunten innemen bij belangrijke toetsvraagstukken. Ook zouden ze meer gebruik kunnen maken van formatieve toetsing, om het lesgeven van leraren en het leerproces van leerlingen zo beter te ondersteunen.

De overheid zou daarnaast een consistent en standvastig toetsbeleid moeten voeren om bijvoorbeeld wisselingen in de regelgeving voor de Eindtoets in het basisonderwijs en de rekentoets in het voortgezet onderwijs te voorkomen. Daarnaast vindt de raad standaardisering van de eindtoetsing van alle sectoren van belang. Zo is de raad kritisch op de diverse varianten van de Eindtoetsen die gebruikt kunnen worden in het primair onderwijs.

Ook houdt de Onderwijsraad een sterk pleidooi voor meer toetsdeskundigheid in het onderwijs. In dit kader adviseert de raad ook om voor primair en voortgezet onderwijs een toets- en/of examencommissie - bestaande uit leraren - verplicht te stellen, die kan bijdragen aan de toetsdeskundigheid en het eigenaarschap. Ook zou toetsing meer aandacht moeten krijgen in de beroepsstandaarden van leraren.

De VO-raad herkent de analyse van de Onderwijsraad en deelt de constatering dat de huidige toets- en examenpraktijk uit de pas loopt met de noodzakelijke innovaties in het onderwijs, zoals flexibilisering en aandacht voor vakoverstijgende vaardigheden. De aanbevelingen van de Onderwijsraad sluiten goed aan bij onze eigen analyse en ons pleidooi gericht op de herijking van de examinering.