Verdeling schooladviezen 2025 bevestigt beeld van vorig jaar

24 juni 2025

De PO-Raad heeft de resultaten van de doorstroomtoets 2025 en de schooladviezen die hieruit voortvloeien in beeld gebracht en geanalyseerd in een themarapportage. De data in deze rapportage roepen opnieuw twijfel op of de nieuwe wetgeving Doorstroomtoetsen er in zijn huidige vorm toe leidt dat meer leerlingen een passend schooladvies krijgen en zorgt voor meer kansengelijkheid. 


Minder vmbo-adviezen  

De themarapportage laat zien dat ook in het tweede schooljaar na de invoering van de wet Doorstroomtoetsen (en het in principe verplicht bijstellen van het voorlopige schooladvies bij een afwijkende toetsscore) minder definitieve adviezen worden gegeven voor vmbo-basis en vmbo-kader. De VO-raad sprak eerder al zijn zorgen hierover uit; het is immers de vraag of het echt zo is dat meer leerlingen een ander niveau aankunnen, of dat vooral sprake is van opwaartse druk en veel leerlingen uiteindelijk niet goed in de geadviseerde onderwijsrichting blijken te passen. Het afgelopen schooljaar zagen we al een stijging van de tussentijdse zij-instroom vanuit bijvoorbeeld havo naar vmbo en vmbo naar praktijkonderwijs, met alle gevolgen voor de leerlingen (afnemende motivatie en zelfvertrouwen) en scholen (meer gedemotiveerde leerlingen, lastigere personeelsplanning) van dien.

Wel is het aantal bijstellingen naar aanleiding van de doorstroomtoets afgenomen van 27% in schooljaar 2023-2024 naar 22% in 2024-2025. Scholen lijken dit jaar bewuster te overwegen of bijstelling nodig is en of dit in het belang van de leerling is, zo schrijft de PO-Raad.  

Meer meervoudige adviezen 

Een gunstige ontwikkeling is ook dat er sinds de invoering van de doorstroomtoets sprake is van een verschuiving van enkelvoudige definitieve adviezen naar meervoudige definitieve adviezen van basisscholen. Wanneer de leerlingen met een dubbel advies vervolgens in het vo ook gemakkelijk kunnen wisselen van onderwijssoort, is de kans groter dat zij de meest passende onderwijssoort kunnen volgen. De VO-raad stimuleert daarom ook het bestaan van brede scholengemeenschappen. Een heterogene brugklas waarin leerlingen langer de tijd krijgen om te ontdekken welke onderwijsrichting het beste bij hen past, zou ook voor deze leerlingen ruimte kunnen bieden.   

Verschillen in resultaten tussen verschillende doorstroomtoetsen

Een belangrijk aandachtspunt in de themarapportage is het verschil in resultaat tussen de verschillende doorstroomtoetsen. De themarapportage laat wederom zien dat de keuze van een toetsaanbieder door de school, invloed heeft op het toetsadvies dat de leerling ontvangt. Zo krijgt bij de ene toetsaanbieder 19% van de leerlingen een vwo-advies en bij een andere 37%. Waar deze verschillen vandaan komen is niet duidelijk. De PO-raad pleit, evenals de VO-raad, daarom ook voor de invoering van één doorstroomtoets.  

Verplicht bijstellen zorgt niet voor meer kansengelijkheid

Daarnaast concludeert de PO-Raad op basis van de themarapportage dat de Wet doorstroomtoetsen er niet voor zorgt dat de kansengelijkheid – als het gaat om het krijgen van een passend schooladvies – toeneemt. De in principe verplichte bijstelling van het schooladvies bij een afwijkend toetsresultaat, zou vooral leerlingen uit kansarmere omgevingen moeten helpen. Deze leerlingen krijgen immers relatief vaak een niet passend voorlopig schooladvies (door onderadvisering). Uit de themarapportage blijkt echter dat bijstellingen juist vaker voorkomen op scholen met veel leerlingen uit de hogere sociaaleconomische klasse. 

Themarapportage situatie vo  

De raden blijven de ontwikkelingen rondom de doorstroomtoets en de effecten in het voortgezet onderwijs nauwgezet volgen. Over een aantal jaar is meer te zeggen of de veranderingen rond de doorstroomtoets tot meer passende adviezen voor de leerlingen leiden; dan weten we of leerlingen nog steeds op de geadviseerde onderwijssoort zitten. De VO-raad publiceert rondom de jaarwisseling een eerste themarapportage, waarin we laten zien waar de leerlingen die vorig jaar de doorstroomtoets maakten in leerjaar twee zitten.  

Binnenkort start verder een adviesteam dat gaat onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om latere selectie in de praktijk vorm te geven. Binnen dit team werken leden van de PO-Raad, leden van de VO-raad en wetenschappers samen aan een breed gedragen advies aan zowel de raden als OCW.