Begeleiding starters

De uitval onder startende professionals in het onderwijs is groot. Er zijn tal van oorzaken te noemen voor deze uitval, maar zeker is dat effectieve begeleidingstrajecten voor starters bijdragen aan een reductie van die uitval. Het opleiden en begeleiden van nieuwe leraren, schoolleiders, onderwijsondersteuners en bestuurders is dan ook een belangrijke maatschappelijke opdracht voor schoolbesturen en scholen. 

In het in december 2021 gepresenteerde regeerakkoord is opgenomen dat het Kabinet Rutte IV werk gaat maken van de ondersteuning van beginnende leraren. Dit sluit aan bij de ambitie van de VO-raad van een meerjarig en gepersonaliseerd inductietraject voor alle startende leraren, bestaande uit de vijf elementen die door Helms-Lorenz, Slof & Van de Grift (2013) zijn geïdentificeerd.

In april 2022 hebben minister Wiersma (OCW), onderwijsbonden, PO-Raad en VO-raad het zogenaamde Onderwijsakkoord gesloten, met daarbij een werkagenda. Over het verbeteren van de begeleiding van startende leraren en schoolleiders is vastgelegd dat we werk maken van het behoud van onderwijsprofessionals door in te zetten op een betere begeleiding van startende leraren en schoolleiders op basis van bewezen effectieve methoden en op de ontwikkeling van scholen als aantrekkelijke en uitdagende werk- en leeromgeving.  

In december 2022 is in het werkplan voor de aanpak van het lerarentekort vastgelegd dat schoolbesturen en lerarenopleidingen regionaal bindende afspraken gaan maken, zodat ze niet met elkaar concurreren om nieuwe leraren maar juist samen optrekken. De begeleiding van startende leraren maakt onderdeel uit van die regionale afspraken. Welke afspraken onderwijsregio’s hierover maken, bepalen zij zelf en hangt af van de regionale opgaven.

Aanstaande leraren worden steeds vaker opgeleid via een intensieve samenwerking tussen scholen/besturen en lerarenopleidingen: ‘Samen Opleiden’. De begeleiding van startende leraren maakt onderdeel uit van een doorlopende lijn voor leraren. Het in december 2021 vastgestelde Kwaliteitskader Samen Opleiden & Inductie geeft richtlijnen voor het vormgeven van begeleidingsarrangementen door partnerschappen Samen opleiden & Professionaliseren.

Het kwaliteitskader geeft handvatten om de inductie goed in te richten. Het is echter nog niet verplicht voor partnerschappen om aan te tonen hoe dit binnen de scholen is georganiseerd. We onderzoeken wat er nodig is om de positie van inductiearrangementen in het strategisch HRM-beleid van de school én in (het kwaliteitskader van) het Samen Opleiden en Professionaliseren verder te versterken.

Ondanks de afspraken in het laatste Sectorakkoord VO (inmiddels afgelopen) is er op het vlak van begeleiding van startende leraren een extra inspanning nodig. Nog niet elke school biedt een meerjarig traject aan en de begeleiding blijft vaak beperkt tot intervisie en enculturatie. Na de afhechting van het Sectorakkoord is voor 2021 en 2022 88 miljoen euro beschikbaar gebleven om het strategisch personeelsbeleid op scholen te versterken en dus ook verbetering van de begeleiding van startende leraren. De VO-raad maakte een stappenplan voor scholen – inclusief achterliggende informatie en tips – om hier concreet mee aan de slag te gaan.  

Regioplan heeft de besteding van deze extra middelen geëvalueerd en geconcludeerd dat de begeleiding aan startende leraren professioneler is geworden: zo worden de lessen van startende leraren vaker bezocht en de kwaliteit van de activiteiten is verhoogd doordat er een betere kwaliteitscyclus aan is gekoppeld. Deze middelen hebben hieraan bijgedragen.