Begin op tijd met digitale veiligheid, haak aan bij lopende initiatieven

Veilig en doordacht digitaliseren is voor het onderwijs één van de grote uitdagingen van de komende tijd. Initiatieven die hierop aanhaken volgen elkaar in hoog tempo op. Eind september publiceerde de Onderwijsraad bijvoorbeeld een verkenning naar intelligente technologie (AI). Een week later was de opening van NOLAI, een landelijk laboratorium waar scholen, wetenschappers en bedrijven de komende tien jaar intelligente digitale onderwijsinnovaties gaan ontwikkelen. Ook organiseert de Inspectie van het Onderwijs dit najaar een serie rondetafelgesprekken voor bestuurders over cyberveiligheid.

“Negeren is geen optie meer”, constateert Egbert de Jong (Montessori Vereniging Haarlemmermeer) wanneer tijdens de bijeenkomst van de adviesgroep Regie op ICT alle ontwikkelingen de revue passeren. “De vraag is steeds: hoe krijg je als bestuur inzicht in de kansen en de risico’s, zodat je goede keuzes kunt maken voor het primaire proces.”

Neem de regie

Het meest urgent is het afdekken van de digitale veiligheidsrisico’s voor leerlingen en medewerkers. Daartoe wordt in de sector het komende halfjaar een normenkader informatiebeveiliging en privacy (IBP) ontwikkeld, naar het voorbeeld dat ook in het hoger onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs wordt gebruikt. Over de voortgang worden besturen bijgepraat tijdens de eerstkomende algemene ledenvergaderingen van de sectorraden in november. Daarna organiseren de raden in de aanloop naar juni een serie kennisbijeenkomsten waarin bestuurders gedachten kunnen wisselen over veilig en doordacht digitaliseren in het onderwijs, waar het normenkader randvoorwaardelijk voor is.

Voor besturen die op dit moment nog ‘weinig hebben’ met digitale veiligheid kunnen de implicaties van het normenkader als een schok komen, verwacht Marc Nij Bijvank (Stichting Katholiek Onderwijs Enschede). “Zeker in het primair onderwijs is de ICT-organisatie vaak sterk gedecentraliseerd; soms is het beheer van het vaste ICT-netwerk aan de ene externe partij uitbesteed en het beheer van het wifi-netwerk aan een andere. Decentralisatie kan goed werken, maar niet bij ICT. Dat is bij uitstek een onderwerp dat vraagt om bestuurlijke regie. En als je die regie in de aanloop naar het normenkader ineens moet pakken, dan is dat een hele verandering.”

Zoek aansluiting in de sector

Voor besturen in een dergelijke situatie is het goed te weten dat het nog zeker twee jaar duurt voor het normenkader in de wet verankerd wordt, zegt adviesgroepvoorzitter Frits Hoekstra (SCOPE). “In de tussentijd biedt de samenwerking in de sector perspectief. We gaan het echt samen doen.” De sectorraden zijn daarvoor al een programma met activiteiten en ondersteuning aan het opzetten samen met OCW, Kennisnet en SIVON. Daarin ligt - naast organisatie en techniek - ook veel nadruk op de ‘menskant’ van ICT: bewustwording en professionalisering. In aanloop naar de algemene ledenvergaderingen in juni worden de inhoud en opzet van het programma bekendgemaakt. Op de ALV over een paar weken wordt er al informatie gedeeld over wat schoolbesturen kunnen verwachten.

Doe mee aan de IBP-nulmeting in 2023

In de tussentijd doen besturen er goed aan om alvast aan te haken bij lopende initiatieven, vindt de adviesgroep. Meld jezelf en je collega’s behalve voor de eerdergenoemde kennisbijeenkomsten bijvoorbeeld aan voor het netwerk 'Informatiebeveiliging en Privacy po/vo' of het netwerk 'Informatiemanagement po/vo'. Of doe de gratis onlineworkshop Bloom, die speciaal is ontwikkeld voor schoolteams van leraren.

Een van de belangrijkste dingen die je kunt doen, is deelnemen aan de IBP-nulmeting, vindt Tijmen Smit (Gooise Scholen Federatie). Deze nulmeting wordt in 2023 uitgevoerd. “Daarmee krijg je voor je eigen bestuur zicht op waar je staat én wordt voor de hele sector duidelijk wat er moet gebeuren en welke structurele bekostiging daarvoor nodig is. Want ook al heeft de minister 6 miljoen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van het normenkader en de centrale ondersteuning, in de extra kosten op schoolniveau is nog niet voorzien.”