Proeven aan Deep Democracy | Interview met Sandra Bouckaert

Sandra werkt als executive coach en procesbegeleider. Ook geeft zij trainingen en workshops over het gedachtegoed van Deep Democracy.  Bij dit concept wordt ook wel gesproken van ‘de wijsheid van de minderheid. “We schuwen de stem van de minderheid niet, dus we kijken ook naar afwijkende meningen en ‘stille stemmen’. Dat helpt om niet te vervallen in groepsdenken, want die neiging hebben we vaak wel. Het stille midden wordt dat ook wel genoemd, en daar zit vaak de innoverende kracht in. Die nemen we mee in dialoog en besluitvorming”, aldus Sandra. 

Volgens Sandra is Deep Democracy erg belangrijk voor leidinggevenden – op alle lagen van de organisatie. “Het is belangrijk dat je draagvlak creëert, want als je dat niet doet, raak je mensen wijt. De toepassing zorgt voor meer inclusieve besluitvorming, waarmee je de wijsheid en de potentie van je organisatie en van je medewerkers benut.” Dit leidt tot resultaten als meer betrokkenheid, bevlogenheid, vernieuwing en een hogere productiviteit – allemaal positieve (bij)effecten voor je organisatieontwikkeling.  
 

De ijsberg en sabotagelijn 

Een bij veel mensen bekend concept is de ijsberg, waarbij een deel zich onder de waterlijn afspeelt (het onbewuste) en een deel daarboven (het bewuste). In Deep Democracy wordt de ijsberg voornamelijk gebruikt om het ‘groepsbewuste’ en het ‘groepsonbewuste’ te duiden. “Het groepsbewuste is de informatie die door iedereen in de groep gedeeld wordt, boven de waterlijn. Maar er zit ook veel in het onderbewuste: de onderstroom. Het is van belang om die waterlijn te laten zakken: om ervoor te zorgen dat iedereen on the same page is.” Je kunt de Deep Democracy tools zoals de check-in of het Gesprek op Voeten inzetten om de die waterlijn te laten zakken”, zo legt Sandra uit. ‘‘Uiteindelijk gaat het in besluitvorming erom dat je alle invalshoeken verzamelt en actief op zoek gaat naar de afwijkende meningen. Je voegt de minderheidsstem toe aan het meerderheidsbesluit, waardoor je een besluit krijgt waar iedereen achter staat.” 

Een minder bekend concept dat gebruikt wordt in Deep Democracy is de sabotagelijn. “Als we niet gehoord worden, dan gaan we onbewust allerlei saboterende dingen doen: sarcastische grapjes maken, roddelen, smoesje bedenken, minder vrij communiceren vertragen… Daarmee kun je uiteindelijk in een spreekwoordelijke ‘oorlogssituatie’ terechtkomen . Dat is natuurlijk menselijk, maar niet erg effectief. In de methode reiken we concrete tools aan om uit die sabotagelijn te komen. Bewustzijn van de sabotagelijn heeft ook een preventieve werking: als je proactief alle stemmen in de organisatie meeneemt, hoeven mensen niet te gaan saboteren.” 
 

Herkennen, luisteren en waarnemen 

In haar workshop bij het leertraject Beginnend schoolleider ‘proeven’ de deelnemers aan Deep Democracy, waarbij Sandra vooral een aantal praktische toepassingen meegeeft. “We bespreken het belang van een goede check-in en check-out en proberen te herkennen wanneer je zelf sabotagedrag vertoont – en hoe dat te doorbreken.” Dit doet ze door een combinatie van kennisoverdracht en door praktisch, gezamenlijk te oefenen Daar hebben schoolleiders niet alleen wat aan in hun gesprekken met teamleden, maar ook in de klas. “Je kunt de technieken toepassen bij de begeleiding van medewerkers, het effectief leiden van vergaderingen, zowel in kleine groepen als één-op-één. Maar ook bij ingewikkelde gesprekken met leerlingen over maatschappelijke discussies.” 

De voornaamste boodschap die ze meegeeft gaat over het belang van luisteren en waarnemen. “Merk de andere stem en de afwijkende mening op, dat is al een hele kunst. Als schoolleider ben je soms zo bezig met zenden en het bereiken van je doel, dat is ook logisch. Maar het begint allemaal bij luisteren en het waarnemen van de non-verbale communicatie. Voor die communicatie en het creëren van draagvlak geef ik concrete handvatten mee waar schoolleiders echt iets aan hebben”, zegt Sandra tot besluit van ons gesprek.