RATO - Regionale Aanpak Toekomst Onderwijsarbeidsmarkt

Een landelijke lerarenstrategie vraagt om landelijke regie en de bereidheid van alle betrokken partijen om samen te werken. Het lerarentekort, maar ook andere uitdagingen als krimp en passend onderwijs, zijn vraagstukken die geen enkel bestuur alleen kan oplossen.  

Henk Hagoort, voorzitter VO-raad: “Het lerarentekort kan geen enkele organisatie of sector alleen oplossen. Dat vraagt om samenwerking. Het werkplan dat we gezamenlijk met andere partijen hebben opgesteld, sluit aan bij een aantal ambities die we ook als vo-sector hebben: onderwijstijd, bevoegdheden en regionale samenwerking. Uiteraard zijn er in de uitwerking nog allerlei vragen te beantwoorden. Hierover gaan we de komende tijd met onze achterban in gesprek.” 

Regionale Aanpak Toekomst Onderwijsarbeidsmarkt (RATO’s) 

In de aanpak van het lerarentekort gebeurt al veel goeds, bijvoorbeeld binnen opleidingsscholen en RAP-regio’s. De bestaande samenwerking op het gebied van arbeidsmarktvraagstukken en opleiden is echter versnipperd en de incidentele wijze van financiering zorgt nu voor onzekerheid. Om een versnelling in gang te zetten is het voornemen om in een stapsgewijs proces het Samen Opleiden & Professionaliseren (SO&P) en de Regionale Aanpak Personeelstekort (RAP) samen te voegen in versterkte en duidelijk begrensde, (waar mogelijk) sectoroverstijgende onderwijsregio’s.

Deze samenwerking moet plaats gaan vinden in onderwijsregio’s waar leraren, schoolbesturen en lerarenopleidingen regionaal bindende afspraken maken, zodat ze niet met elkaar concurreren om nieuwe leraren maar juist samen optrekken. De partijen brengen in kaart wat hun regionale opgaven zijn met betrekking tot het werven, matchen, opleiden, begeleiden en professionaliseren van personeel. Hier formuleren zij een gezamenlijke aanpak op die bijdraagt aantrekkelijk werk in het onderwijs in de regio. 

De onderwijsregio’s maken hun plannen voor het aanpakken van de tekorten en leggen die voor aan OCW. Om daar een goede op impact gerichte gesprekspartner te bieden wordt binnen OCW een Realisatie Eenheid ingesteld. Die Realisatie Eenheid gaat aanjagen, faciliteren maar ook monitoren en het leren bevorderen. Deze landelijke Realisatie Eenheid faciliteert de regio’s, maar stuurt op de totale impact.  

Betrokkenheid achterban

De VO-raad informeert zijn leden via ledenbrieven, webinars, artikelen in de VO-actueel en via deze webpagina. Daarnaast is in februari een ledenpeiling uitgezet. Verschillende gremia van de VO-raad, waaronder de themacommissie Professionele Schoolorganisatie, denken mee. Met de input vormen we in de vereniging een helder beeld van de huidige stand van zaken in de regio’s. Onze inzet richting OCW en andere betrokken partijen baseren wij mede hierop. 

Leden kunnen met vragen omtrent de Regionale Aanpak Toekomst Onderwijsmarkt en over de landelijke lerarenstrategie terecht bij onze helpdesk via  juridischehelpdesk@vo-raad.nl.

Onderwijstijd 

Nederlandse leraren geven in vergelijking met andere OESO-landen veel uren les. Er komt ruimte voor experimenten om het aantal uren dat leraren voor de klas staan te verlagen. Uitgangspunt hierbij is behoud van de onderwijskwaliteit. De ruimte die voor leraren ontstaat, moet bijdragen aan werkdrukvermindering en extra mogelijkheden voor professionalisering en het ontwikkelen en voorbereiden van lessen. 

Bevoegdheden 

In de lerarenstrategie is ook opgenomen dat het huidige bevoegdhedenstelsel geoptimaliseerd wordt, zodat er sneller meer bevoegde leraren voor de klas kunnen staan. Dit kan onder andere door de kennis en kunde van zij-instromers goed op waarde te schatten en door het behalen van een extra bevoegdheid minder tijdrovend te maken. Ook gaat er met spoed gewerkt worden aan het creëren van ruimte om op een verantwoorde manier professionals uit de praktijk in te zetten voor onderwijs in het speciaal en praktijkonderwijs en de praktijkgerichte vakken van het vmbo.

Opleiden 

Een goede opleiding – in aansluiting op het werkveld – voorkomt voortijdige uitstroom en vormt de basis voor een voortdurende professionalisering van leraren. De ambitie om 100 procent van de leraren op te leiden via de systematiek van het Samen Opleiden wordt verder uitgewerkt in regionaal verband; in de regio’s vindt nauwe afstemming plaats tussen opleidingen en scholen over de inhouden van elke fase van beroepsontwikkeling. 

Op dit moment wordt er in de gesprekken op landelijk niveau gewerkt aan de criteria waaraan onderwijsregio’s moeten voldoen en het proces dat tot de zomer wordt ingericht. Wanneer hier meer duidelijkheid over is delen we dit met onze leden. In het werkplan is opgenomen dat er voor de zomer een eerste beeld is van de samenstelling van de onderwijsregio’s. In het voorjaar zullen regio’s die zich als voorloper hebben gemeld onder begeleiding van de Realisatie Eenheid kunnen starten.  

13 december 2022 – kamerbrief

Het oplopende lerarentekort vraagt om landelijke regie en de bereidheid van alle betrokken partijen om samen te werken en over hun schaduw heen te stappen. Dit is het uitgangspunt van de landelijke lerarenstrategie die minister Wiersma 13 december naar de Tweede Kamer stuurde. Deze strategie bestaat uit een mix van structurele en tijdelijke (nood)maatregelen en experimenten rond vier thema’s: regionale samenwerking, onderwijstijd, bevoegdheden en opleiden van leraren. De VO-raad onderschrijft de lerarenstrategie in het bijbehorende werkplan. Dit sluit goed aan bij de eigen ambities. 

22 april 2022 – het onderwijsakkoord 

De landelijke strategie lerarentekort is een nadere uitwerking van het Onderwijsakkoord dat op 22 april 2022 werd gesloten. Hierin werden afspraken gemaakt over onder andere het dichten van de loonkloof tussen po en vo, het verminderen van de werkdruk en extra investeringen in de verdere professionalisering van leraren en schoolleiders. Voor de uitvoering van deze afspraken is structureel 1,5 miljard euro beschikbaar. Bij het Onderwijsakkoord is ook een werkagenda vastgesteld. De landelijke lerarenstrategie is een uitwerking van een van de punten uit deze werkagenda die om een versnelde aanpak vragen. 

2021 - Actieplan Duurzaam werken in het onderwijs 

Naar aanleiding van de aanbevelingen van Merel van Vroonhoven heeft een brede groep onderwijsorganisaties een gezamenlijk actieplan opgesteld om hier werk van te maken. In dit actieplan ‘Duurzaam werken in het onderwijs: een aantrekkelijk perspectief’ doet de VO-raad samen met de PO-Raad, MBO Raad, VH en UNL een voorstel voor een duurzame en integrale aanpak van arbeidsmarktvraagstukken in het onderwijs. Werken in het onderwijs moet aantrekkelijk zijn: het onderwijs moet de beste mensen aantrekken én behouden. Dat kan alleen door te kiezen voor een structurele en duurzame aanpak die zorgt voor voldoende en goed opgeleid personeel binnen een goed functionerende onderwijsarbeidsmarkt en een stevige kennisinfrastructuur. Onderdeel hiervan is ook de versterking van regionale samenwerking in educatieve regio’s. In de educatieve regio's wordt intensief samengewerkt ten dienste van opleiden, professionaliseren en onderzoeken en innoveren.

2020 - Rapport Merel van Vroonhoven ‘Samen sterk voor elk kind’ 

Merel van Vroonhoven is aangesteld (2019/2020) als onafhankelijk aanjager om te onderzoeken wat er goed gaat en wat er beter kan in de aanpak van het lerarentekort. Van Vroonhoven constateert dat er veel in gang is gezet om de tekorten aan te pakken en dat de aanpak ook resultaat heeft. Tegelijkertijd stelt zij dat verdere versterking van de aanpak nodig is om het lerarentekort effectief en structureel op te lossen. Zij doet daartoe diverse aanbevelingen, waaronder het komen tot een duurzame (regionale) samenwerking tussen onderwijspartijen. Daarbij hoort ook een landelijk dekkend netwerk van regionale verbanden voor de onderwijsarbeidsmarkt, waarin de aanpak voor de personeelstekorten en het ‘Samen opleiden’ samen komen en structureel bekostigd worden.