Schoolsluiting: het Bonaventuracollege in Roelofarendsveen

Eigenlijk spelen er twee dingen in Roelofarendsveen, stelt Hoekstra: een sterke leerlingendaling en de aanwezigheid van een breed vo-aanbod in de regio: “In de jaren zestig kende het dorp drie middelbare scholen. Eentje sloot er in die periode en de overige twee fuseerden toen tot een mavoschool met een brede onderbouw. Deze school fuseerde later weer met het Bonaventuracollege, een mavo-havo-vwo onderbouw met een mavo-bovenbouw. Het aantal basisgeneratie-leerlingen neemt hier al langere tijd af. ‘De vijver’ met potentiële brugklasleerlingen (de ‘basisgeneratie’) is de afgelopen vijf jaar gedaald van 360 naar 260.”

Afstand minder belangrijk

“Een bijkomend punt is dat een school dichtbij huis minder belangrijk is geworden. Acht van de tien brugklasleerlingen in Roelofarendsveen kiezen nu voor een brugklas buiten het dorp. Je kunt naar Leiden, Leiderdorp, Lisse, Alphen aan den Rijn, Nieuw-Vennep. In Leiderdorp (circa 9 kilometer vanaf het centrum van Roelofarendsveen), heb je ook alleen een mavo-bovenbouw en een brede onderbouw. Daar gingen meer kinderen uit Roelofarendsveen naar toe dan naar ons… Je gaat een dorp uit en bent groot genoeg om de stap naar de stad te maken, dat speelt ook! Andere redenen variëren van: meteen starten op een school waar je van begin tot einde kan blijven en examen kunt doen (havo en vwo), kiezen voor bepaalde concepten op andere scholen. En de elektrische fiets maakt dat er geen tegenwind meer is, zeg ik altijd. De busverbindingen zijn ook goed en veel ouders werken in de stad en hebben geen probleem met halen en brengen.

Maatschappelijke opdracht

“Er is de afgelopen jaren geprobeerd om de school aantrekkelijk te houden. Onder meer door het aanbod uit te breiden met vmbo basis- en kaderonderwijs (2015), en meer contact met het bedrijfsleven. Voor het schooljaar 2019-2020 lag er een nieuw onderwijsprogramma klaar, met bijvoorbeeld aandacht voor de individuele behoefte van leerlingen en flexibiliteit in het rooster. Maar de positieve reacties tijdens de open dagen vertaalden zich niet naar voldoende aanmeldingen.”

Hoekstra: “Het proces om de school te sluiten is vrij soepel verlopen, de gemeente vindt het jammer, maar begrijpt het. Nog even werd er geroepen: ja, maar we gaan nog 400 huizen bouwen de komende tien jaar … maar dan heb ik pas over 25 jaar misschien die kinderen binnen. Toen we de cijfers lieten zien, het deelnemerspercentage en ook wat het ons extra kost om die vestiging open te houden - 3,5 ton boven de formatie - was de gemeente(raad) overtuigd. Los van die extra kosten moet je je ook afvragen: is er nog een behoefte? En wat is onze maatschappelijke opdracht? Die behoefte was toch niet zo groot. En als er nou geen school binnen een redelijke afstand te vinden was, dan hadden we een andere opdracht. Maar er is voldoende keuze en daarom denken we nu dat sluiten de beste beslissing is voor het onderwijs in de bredere regio.”

Proces van sluiting

“In twee weken tijd - toen de aanmeldcijfers bekend waren - hebben we besloten om tot sluiting over te gaan (half maart 2019). Dat betekende het team inlichten, voorlichting aan ouders, de medezeggenschapsraad, de raad van toezicht, een gesprek met de wethouder. Dat moest ook zo snel want de aangemelde kinderen moesten natuurlijk een nieuwe plek vinden. Alle zittende leerlingen kregen ook aandacht; hebben we daar een plek voor en zijn er voldoende mensen?”

Alle 145 leerlingen konden overstappen naar drie andere scholen van SCOL in Leiderdorp of Leiden; Hoekstra benadrukt: “We hebben er uiteraard wel voor gezorgd, dat de kinderen die bij elkaar in de klas zaten, dit schooljaar ook weer bij elkaar zitten. De examenleerlingen maken het ook met hun eigen klasgenoten af. De andere kinderen - bijna 100 - hebben besloten om toch in Leiderdorp naar de onderbouw te gaan. Die school telt nu 500 leerlingen en wordt daarmee wat stabieler. Als je kijkt waar de kinderen heen konden, dan was hier voldoende keuze. Dan moet ik als bestuurder er niet zijn om mijn school overeind te houden, dan moet ik er zijn om goed onderwijs te waarborgen!”

Inspelen op krimp

“Ik denk dat het krimp-denken nu, sinds een jaar of twee, begint in te dalen in de organisatie. Soms is een school vijf jaar populair en dan zakt het weer iets; die golfbewegingen spelen ons nu in Leiden meer parten dan de krimp. Maar de krimp is er wel en komt harder op ons af dan we in Nederland beseffen. En daar moeten we als schoolbesturen ook op inspelen. Het kan niet zo zijn dat de ene school leeg staat en de ander noodgebouwen moet neerzetten, dan moeten we samen in gesprek, zo hebben we dat in het RPO met de vo-scholen afgesproken. Organiseer dat gesprek in tijden van groei zodat je daarna de krimp op kunt vangen. Dat moet je steeds blijven vertellen, herhalen, aan de hand van cijfers. De raden van toezicht moeten ook mee, die hebben de opdracht om de eigen instelling zo goed mogelijk overeind te houden. En voor de meeste stichtingen is de opgave: het in stand houden van een bepaald type onderwijs. En op het moment dat je het in stand houden als bestuur dan anders wilt interpreteren… dat duurt even!”