Alle onderwerpen

Onderwerp

Professionalisering schoolleiders

Schoolleiders zijn van groot belang voor de kwaliteit van de school en het onderwijs. Zij creƫren (samen met bestuurders) de omstandigheden waarin leerlingen het best tot hun recht kunnen komen. Goed leiderschap is daarom essentieel voor de kwaliteit van het voortgezet onderwijs en het optimaal functioneren van een school. Schoolleiders vervullen hierin een spilfunctie en hun professionele ontwikkeling is daarom van grote waarde. Niet alleen voor de individuele schoolleider, maar ook voor de versterking van de beroepsgroep schoolleiders als geheel.

Wat speelt er?

Professionele schoolleiders maken het verschil

De VO-raad voor een grote maatschappelijke opdracht: het versterken van de kwaliteit van schoolleiderschap ten dienste van goed voortgezet onderwijs aan leerlingen. Daar maken we dus werk van, samen met andere partijen in het veld, zoals Schoolleidersregister VO (SRVO), het Netwerk van Schoolleiders (NvS), het Ministerie van OCW, opleidingsinstituten voor schoolleiders en huisacademies.

Een schoolleidersplatform in oprichting

Schoolleiders vervullen een belangrijk en uitdagend beroep. Schoolleiders (directeuren/rectoren, eind- en deelverantwoordelijk schoolleiders en midden-managers) hebben een sleutelrol binnen de schoolorganisatie. Samen met bestuurders geven zij leiding aan de scholen in het voortgezet onderwijs. Strategisch personeelsbeleid (HRM), de kwaliteit van het onderwijs, contact met leerlingen, ouders en andere belanghebbenden, de organisatie en financiën van de school: het zijn allemaal taken waar een schoolleider zich mee bezighoudt.

De complexiteit van het vak beroep maakt het belang van een krachtenbundeling en het leren van elkaar groot. Om schoolleiders hierbij te ondersteunen hebben VO-raad en SRVO het initiatief genomen een schoolleidersplatform op te richten. De ambitie is om zowel de positie van de individuele schoolleider als die van de beroepsgroep te versterken door schoolleiders met het platform een plek te bieden waar zij kennis kunnen brengen en halen en waar zij elkaar kunnen ontmoeten.

Een sterke rol voor schoolleiders

In april 2018 bracht de Onderwijsraad het rapport Een sterke rol voor schoolleiders uit. Conclusie: verdere professionalisering van schoolleiders en versterking van leiderschap is noodzakelijk en de overheid heeft daar een rol in. Daarnaast doet de raad diverse aanbevelingen om schoolleiders beter te positioneren en hun strategische rol vorm te geven. Schoolbesturen zouden schoolleiders mogelijkheden moeten bieden om invloed uit te oefenen op het strategisch beleid en betrokken te zijn bij beleids- en besluitvorming op bestuursniveau.  

Dit advies raakt aan zowel de samenwerking tussen schoolbesturen en schoolleiding als aan de positie van team- en afdelingsleiders binnen scholen. Leidinggeven aan onderwijskwaliteit en schoolverbetering is een verantwoordelijkheid van meerdere leidinggevenden binnen de school: van eindverantwoordelijk schoolleiders tot team- en afdelingsleiders. In dit verband is er steeds meer aandacht voor gespreid leiderschap.

In het coalitieakkoord van december 2021 is deze maatschappelijke opgave sterk terug te vinden. Er is expliciete aandacht voor het versterken van de positie en kwaliteit van schoolleiders. 

Schoolleidersagenda en Onderzoeksagenda schoolleiders

In 2017 publiceerde de VO-raad – samen met het Schoolleidersregister VO (SRVO) en het Netwerk van Schoolleiders en in nauwe samenwerking met de Adviesraad van Schoolleiders van de VO-raad – de Schoolleidersagenda ‘Een vak apart’. Het ministerie van OCW is partner in de uitvoering van deze agenda.

De Schoolleidersagenda roept besturen en schoolleiders, politiek en overheid en andere belanghebbenden op om blijvend te investeren in:

  • een structurele professionele ontwikkeling van schoolleiders;
  • het creëren van goede randvoorwaarden voor een gerichte ontwikkeling van specifiek team- en afdelingsleiders, en om kritisch te kijken naar de rol en positie van het middenmanagement binnen de structuur van de school;
  • het aantrekken van voldoende en kwalitatief goede nieuwe schoolleiders (zie ook thema lerarentekort).
     

Om deze agenda te realiseren achten wij kennisgedreven werken van belang. Daarom werken we samen met SRVO, NvS en het ministerie van OCW aan een gezamenlijke onderzoeksagenda op het terrein van schoolleiderschap. Deze agenda brengt trends en ontwikkelingen in de sector in kaart. 

Stem van de schoolleider binnen de sector

De positionering van de schoolleiding binnen de school is een taak van besturen en schoolleiders. De positionering binnen de sector ligt bij de VO-raad. Wij blijven ons de komende jaren inzetten om de stem van schoolleiders krachtiger te laten doorklinken en hun positie steviger te verankeren. Schoolleiders kunnen vanuit een onafhankelijke positie het strategisch beleid van onze eigen vereniging mede vormgeven. Dit gebeurt in samenspraak met bestuurders, zowel op het terrein van professionalisering en onderwijskwaliteit als arbeidsvoorwaarden.  

De Adviesraad van Schoolleiders (AS) adviseert het bestuur van de VO-raad proactief en reactief over de concrete consequenties van beleidskeuzes op schoolniveau en doet verslag via het Nieuwsoverzicht schoolleiders. Ook zijn er binnen de vereniging regelmatig vacatures voor themacommissies, werkgroepen en klankbordgroepen. Deze staan in onze nieuwsbrief VO-actueel. Ten slotte kijken we naar mogelijkheden om de positie van schoolleiders via de regio’s te versterken.

De VO-raad behartigt de belangen van schoolleiders ook als het gaat om arbeidsrechtelijke en arbeidsvoorwaardelijke zaken. Daartoe hebben we in samenspraak met de AS en het Netwerk van Schoolleiders de Commissie Arbeidsvoorwaarden Schoolleiders in het leven geroepen. Deze uit schoolleiders bestaande commissie adviseert het bestuur en de onderhandelingsdelegatie van de VO-raad over de cao-inzet van de VO-raad, over het verloop van de onderhandelingen en over het uiteindelijke onderhandelingsresultaat. Lees meer over de cao-onderhandelingen 2021.