Met een datateam bouw je aan een goede basis voor schoolontwikkeling

Een onderwijsontwikkeling komt regelmatig voort uit een onderbuikgevoel dat ‘iets anders moet’. De ene keer wordt er iets gesignaleerd door het management, dan weer door docenten. Bij het Augustinianum gaat het datateam, in opdracht van de schoolleiding, aan de slag met een dergelijke casus. Het datateam, dat in de kern uit drie docenten bestaat, gaat op zoek naar een antwoord om onderbouwd stappen te kunnen nemen.

Schoolontwikkeling

Het datateam is heel belangrijk voor het Augustinianum. Teamleider en directielid Miriam Maas vertelt: “Zij staan aan de start van een onderwijsontwikkeling. Dankzij hun gedegen onderzoek heb je je fundament en het draagvlak al gecreëerd voordat het eigenlijke idee zich ontwikkelt. Als je bouwt op een goede basis hoef je geen discussies te voeren. In het verleden werd een schoolplan, uitgedacht door een paar mt-leden, gepresenteerd aan de docenten. Hiermee kun je volgers creëren maar nooit mensen die de verantwoordelijkheid voelen of het eigenaarschap pakken. Dat is de enorme plus van zo’n datateam. Dit jaar gaan we aan de slag met een leerlijn onderzoeksvaardigheden. Voor we daadwerkelijk met iets beginnen onderzoeken we wat er al aan kennis aanwezig is binnen de school.”

Afstroom gymnasium

Miriam vervolgt: “Welke casussen we oppakken overlegt het managementteam met het datateam. We kijken hierbij naar welke ontwikkeling het meest urgent is en of het in de koers van de school ligt.” Op het gebied van onze koers, is goed gymnasiumonderwijs een van de pijlers in het schoolplan. Enige jaren geleden liep de schoolleiding tegen een afstroom van gymnasiumleerlingen aan. Het datateam kreeg de vraag dit te onderzoeken. Voorzitter van het datateam en docent wiskunde Lisa Moonen vertelt hoe dat ging: “Samen met de sectie klassieke talen onderzochten we, aan de hand van een leerlingenenquête, hoe het kwam dat leerlingen na het eerste jaar stopten. Het onderbuikgevoel was dat de leerlingen misschien voor het gymnasium hadden gekozen om toegelaten te worden op de school. Dat bleek niet zo te zijn. Uit het onderzoek bleek vooral dat de leerlingen de waarde van klassieke talen leren niet inzagen. De docenten pasten hun lessen aan waardoor er meer tijd werd besteed aan de uitleg van de waarde van gymnasium. Ook hingen ze posters op in de klas met quotes over wat je leert op het gymnasium.”

Onderzoek naar zittenblijvers

Wanneer het datateam een opdracht heeft gekregen van het management, starten ze altijd eerst met inlezen en het zoeken naar betrouwbare bronnen rondom het dilemma. Lisa: “We kijken of er al vragenlijsten bestaan die we kunnen aanpassen. We herschrijven de vragen en uitleg naar begrijpbare taal voor leerlingen of stellen zelf enquêtes samen. We interviewen docenten, in twee- of drietal, zodat we kunnen doorvragen voor meer duidelijkheid. Ook kijken we naar beschikbare schooldata zoals cijfers en resultaten. Door de doorstroompercentages van verschillende klassen te vergelijken kwamen we er enige jaren geleden achter dat de doorstroom naar havo 73% was terwijl de rest van de klassen 90% scoorden. Mentoren onderzochten waar de onvoldoendes vandaan kwamen. We bestelden boeken over het onderwerp en zij schreven een programma om uitval tegen te gaan. Het jaar erna was het doorstroomrendement al flink hoger. Missie geslaagd!”

Docenten vullen datateam aan

Miriam: “Vanwege dat gedegen onderzoek krijgt het datateam intern veel draagkracht. Docenten uit het datateam bevragen docenten, waardoor ons personeel zich betrokken voelt. Iedereen heeft al wel eens mee kunnen denken bij een of meerdere dilemma’s.” Lisa vult aan: “De docenten die met een casus komen maken tijdelijk onderdeel uit van het datateam. Zij doen ook onderzoek, groeien er in mee en hebben invloed op het proces. Ze nemen zelf de verantwoordelijkheid en voeren maatregelen door, zoals de ontwikkeling van het mentoraatsprogramma voor betere doorstroom.”

Betrokken schoolleiding

Gedurende het onderzoek van een casus overlegt Lisa, als voorzitter van het datateam, regelmatig met de hiervoor aangewezen schoolleider. De betrokkenheid van de schoolleiding bij het datateam is essentieel volgens Miriam: “Een vinger aan de pols houden is niet genoeg. Het is ontzettend belangrijk dat je een stimulerende rol houdt. Om goed terug te kunnen koppelen aan docenten en schoolleiders volg je op de voet wat er gebeurt in het datateam. Hiermee onderbouw je als schoolleider de noodzaak van zo’n team.” De datateamleden volgden een opleiding en krijgen uren om hun opdrachten uit te voeren. Ook is het belang van het team opgenomen in beleidsdocumenten van het Augustinianum.

Bottom up management

Miriam ziet zichzelf niet als begeleider maar heeft een samenwerkende en dienende rol: “Bottom-up-management is mijn sleutelwoord. De datateamleden ervaren dat als heel prettig omdat zij zich gesteund en geïnspireerd voelen. Ze hebben veel eigenaarschap, zijn degenen die de data ophalen van de werkvloer en zien dat er daadwerkelijk iets mee gebeurt. Ik schets af en toe de grote kaders. Alle verschillende perspectieven vergelijken en elkaar feedback geven draagt bij aan de kracht van het team. Dat het team autoriteit heeft binnen school, krijg ik ook terug van collega’s.” Een betrokken schoolleiding is goed voor de borging van de werkwijze. Miriam: “We zagen dat het lastig werd op het moment dat het mt-lid dat betrokken was bij het datateam, een andere baan kreeg. Vandaar dat ik vind dat het hele mt dit moet dragen.”

Lerende organisatie

Bij het Augustinianum willen ze toegroeien naar een lerende organisatie. “In zo’n organisatie maak je veel gebruik van gespreid leiderschap en werk je vaker met professionele leergemeenschappen. Dan zit het niet alleen meer bij dat enkele datateam maar door je hele organisatie heen. Al is dit een wens voor de toekomst, er zijn op school al meer werkgroepen die de werkwijze van het datateam in grote lijnen volgen. Met het datateam maken we de eerste stappen naar een lerende organisatie”, besluit Miriam.

Boekentips:

• Leiderschap voor onderwijsontwikkeling, van idee naar duurzame PLG - Elske Van den Boom
• Cindy Poortman (hierin wordt aandacht besteed aan het Augustinianum)
• De datateam methode - Kim Schilderkamp & Adam Handelsalts