Schoolontwikkeling

Een belangrijke voorwaarde voor een sterke schoolontwikkeling is dat dit plaatsvindt binnen een professionele schoolorganisatie. In een onderzoek voor de VO-raad heeft de Universiteit Utrecht dit begrip verdiept. De professionele schoolorganisatie is een richting, een manier van denken en handelen om als schoolorganisatie wendbaar, lenig en weerbaar te worden en te blijven en zo te zorgen voor toekomstbestendig onderwijs. De eigen visie van een bestuur en school is altijd het uitgangspunt. Van daaruit kan een school gaan bouwen aan haar ontwikkeling.

Verwant aan het begrip professionele schoolorganisatie is het concept van de professionele leercultuur. De professionele leercultuur bestaat, zoals beschreven in het onderzoek van de Universiteit Utrecht, uit drie kenmerken:

• Het samenwerken van leraren; het samenwerken en afstemmen van werkzaamheden van alle betrokkenen in een schoolorganisatie waaronder leraren, onderwijsondersteunende medewerkers en leidinggevenden.
• Het leren van en met elkaar; het leren binnen teams, het leren van teams van elkaar; en het leren van andere scholen binnen en buiten de eigen scholengemeenschap.
• Een onderzoekende houding van alle betrokkenen, gedreven door nieuwsgierigheid, inspiratie en de drang om onderwijs te verbeteren. 

De VO-raad heeft in haar koers vastgelegd dat zij besturen en scholen stimuleert om op een kennisgedreven manier te werken. Het ontwikkelen, delen en benutten van kennis in de eigen organisatie zorgt ervoor dat organisaties kennisgedreven beslissingen kunnen nemen en daarmee hun schoolontwikkeling kunnen onderbouwen.

Voortgezet Leren

Besturen en scholen die aan de slag willen met hun schoolontwikkeling kunnen bij de VO-raad terecht voor activiteiten, modellen en instrumenten. Zo biedt het programma Voortgezet Leren van de VO-raad meerdere hulpmiddelen om zelf op school aan de slag te gaan met schoolontwikkeling: praktijkvoorbeelden, bijeenkomsten zoals inspiratiesessies en workshops en allerlei praktische tools.

Bekijk bijvoorbeeld de toolkit 'Aanpak Schoolontwikkeling’. Hierin wordt een ontwikkeling in de school voorgesteld als cyclisch en continu proces waarbij je verschillende fasen doorloopt. De toolkit maakt die fasen inzichtelijk en geeft bij elke stap hulpvragen, tools en instrumenten, zoals het Stappenplan Projectplanning en het Stappenplan Visiesessie. Met deze tool krijgen jullie in beeld waarom jullie willen ontwikkelen, wat jullie verandervisie is en hoe jullie jullie ambities concreet maken. 

Liever op een door jou gekozen moment inspiratie opdoen? Luister naar de podcastserie Leidinggeven aan schoolontwikkeling van Voortgezet Leren. In deze serie gaat gespreksleider en oud-schoolleider Jeroen van Grunsven in gesprek met schoolleiders, onderzoekers en onderwijsontwikkelaars over leiderschapsvraagstukken op het gebied van schoolontwikkeling.

Innovatie en onderzoek

Het Programma innovatie en onderzoek van de VO-raad faciliteert besturen en scholen die op een innoverende manier willen werken. 

VO-academie

De VO-academie biedt diverse bijeenkomsten, leertrajecten en publicaties aan die schoolleiders en bestuurders helpen om het kennisgedreven werken op school te stimuleren, evenals handvatten om het eigen kennisgedreven leiderschap te versterken.

Platform Samen Opleiden, Platform Onderzoeken en Voion 

Andere bronnen voor ondersteuning zijn daarnaast Voion en het Platform Samen Opleiden & Professionaliseren. Interessant is de scan Onderzoekscultuur in de school, te vinden in de kennisbank van genoemd platform. De scan is bedoeld voor scholen die onderzoek in de school willen benutten om zich te ontwikkelen als professionele leergemeenschap. Het is een zelfevaluatie-instrument: scholen kunnen het zelfstandig gebruiken om de eigen positie te bepalen en acties voor verdere schoolontwikkeling te ondernemen. Op het platform Samen Onderzoeken vind je een leeromgeving waar scholen op een onderzoekende manier (evidence informed) kunnen werken aan onderwijsontwikkeling. De leeromgeving onderscheidt drie dimensies voor duurzame schoolontwikkeling: onderzoeksmatig werken, kennis benutten en de samenwerkingscultuur versterken. Van Voion komt onder andere de gespreksleidraad ‘Anders organiseren in het voortgezet onderwijs’ en het bijbehorend onderzoeksrapport Anders organiseren? Teamwork!

Praktijkvoorbeelden