Leerlingen op Agora Liemers leren vanuit hun eigen nieuwsgierigheid en interesses. Leerlingen bedenken zelf vakoverstijgende challenges en werken eraan volgens hun eigen planning op hun eigen niveau. Het idee hierachter is dat leerlingen zo vanuit een intrinsieke motivatie leren. In principe hebben de leerlingen de vrijheid om te leren wat ze willen, maar niet de vrijblijvendheid om te doen wat ze willen. Want ook deze leerlingen werken toe naar een diploma. Coach Anke Swanenberg: “Ik merkte dat het PTA van de reguliere afdelingen van het Liemers College niet altijd goed aansluit op de manier waarop wij willen dat onze Agora-leerlingen leren.”
Ruimte binnen het PTA benutten
Anke besloot daarom samen met haar collega-coaches het PTA voor de Agora-afdeling van het Liemers te herschrijven, zodat deze beter aansluit bij de visie van Agora Liemers. Anke vertelt: “We verkennen samen de ruimte die er binnen de huidige regels van het PTA is en hoe we die beter kunnen benutten. Dat betekent dat we zoeken naar manieren om leerlingen meer keuzevrijheid te bieden in de lesstof en toetsvorm, meer vakoverstijgend te werken en exameneenheden binnen vakken meer met elkaar te verbinden.”
Keuzevrijheid in de lesstof
Bovenbouwleerlingen van Agora Liemers hebben binnen de huidige regels van het PTA nooit volledige vrijheid in de keuze voor de lesstof, zoals dat in de onderbouw wel kan. Maar je kunt bovenbouwleerlingen wel meer vanuit eigen interesse de exameneenheden van het PTA laten invullen, vindt Anke. “Afgelopen jaar heeft een leerling aan een portfolio literatuurgeschiedenis gewerkt, waarin zij zelf challenges bedacht die binnen het PTA vallen. Zij gaat nu in het vierde leerjaar een aantal onderdelen van het PTA afronden. Dit willen we met meer leerlingen proberen.”
Toetsvormen
Leraren schrijven zelf de PTA’s voor hun vakken. Anke: “Ik ben nu coach en voorheen gaf ik het vak Nederlands. Dan kan ik natuurlijk niet een PTA schrijven voor een vak als biologie of economie. Binnen Agora zetten we daarom leraren in die leerlingen voorbereiden op de vakken in het examen. Deze collega’s noemen we de vakexperts en zij maken dus ook de PTA’s. Om de leerlingen keuze te bieden in verschillende toetsvormen, hebben we de vakexperts gevraagd per afsluitend onderdeel in het PTA alle vormen te zetten die ze nu gebruiken.” Het kan echter voorkomen dat een leerling op een compleet nieuwe manier wil laten zien dat hij of zij de lesstof beheerst. De vraag is dan of dat wettelijk kan. Anke: “Samen met de leraar kun je dan de mogelijkheden bespreken en het passend in het PTA maken, zodat het voldoet aan de wet- en regelgeving.”
Verbinden van exameneenheden
De coaches van Agora Liemers willen de leerlingen stimuleren om niet aan aparte vakken en vaardigheden te werken, maar deze juist in hun challenges aan elkaar te verbinden. Anke: “Leerlingen kunnen prima hun schrijfvaardigheid voor Nederlands oefenen en tegelijkertijd iets schrijven over biologie. Daarom vroeg ik de vakexperts om voor de PTA’s van hun eigen vak te kijken welke vaardigheden in de exameneenheden je aan elkaar kunt koppelen. Een volgende stap is een volledig vakoverstijgend PTA. De mogelijkheden hiervoor gaan we nog verkennen.”
Afwisseling
Anke keek samen met twee collega’s of alle exameneenheden in het PTA voldeden aan de regels van de inspectie. Vervolgens organiseerden ze een gezamenlijke bijeenkomst met alle vakexperts waarin ze hun feedback bespraken en ze goede voorbeelden met elkaar deelden. “De vakexpert voor Engels had bijvoorbeeld een mooi PTA geschreven vanuit de vaardigheden luisteren, lezen, spreken en schrijven voor mavo 3 en 4”, vertelt Anke. “En we hebben tijdens deze bijeenkomst laten zien waar sommige collega’s nog wat meer de ruimte mochten opzoeken. Hierbij wilden we vooral de afwisseling en keuzemogelijkheden binnen het PTA stimuleren, zodat onze leerlingen op de manier die hun voorkeur heeft kunnen laten zien dat ze de stof beheersen.”
Benieuwd hoe Anke haar onderbouwleerlingen voorbereid op het PTA in de bovenbouw? Lees hoe ze bij Agora Liemers gebruik maken van een leerdoelenwand.
Voorbeelden delen
Binnen de Agora-vereniging deelt Agora Liemers concrete voorbeelden met de andere scholen. In een klein groepje van coaches wisselt Anke regelmatig via Teams uit hoe zij de PTA’s laten aansluiten op de onderwijsvisie van Agora en hoe ze vakexperts kunnen ondersteunen. Anke: “Het is fijn dat je de problemen waar je tegenaan loopt met elkaar bespreekt. Je hebt echt een klankbord. Het voelt als een gezamenlijke missie om die ruimte op te zoeken en op een passende wijze de groei van leerlingen zichtbaar te maken.” Als tip voor andere scholen die het PTA willen aanpassen, geeft Anke dan ook mee om te kijken hoe andere scholen het doen: “Dan zie je dat er veel meer mogelijk is dan je denkt. Ook tijdens de corona-maatregelen zijn we via Teams blijven uitwisselen. De ontwikkelingen rondom het PTA hebben dus niet stil gestaan.”
Zelf aan de slag met het PTA op jouw school? De VO-raad heeft een aantal checklists opgesteld die scholen kunnen inzetten voor hun PTA of examenreglement.