Downloads

In dit VO-magazine een interview met Henk Hagoort, die op 1 februari 2022 begint als voorzitter van de VO-raad. “De essentie van mijn werk is verbinden.” Ook is er aandacht voor de beveiliging van ict: hoe voorkom je een hack en wat doe je als het toch gebeurt? En verder: de Kennisagenda van het onderwijs – hoe kunnen we leren van de natuur? - Eén NPO: in Zutphen trekken scholen en de gemeente samen op.

Deze publicatie bevat negen ijkpunten - ontwikkeld door de VO-raad, PO-Raad, Stichting School & Veiligheid en Academische Werkplaats Sociale Kwaliteit onderwijs - die je als checklist of spoorboekje kunt gebruiken bij het vormgeven van kwalitatief goed burgerschapsonderwijs. Met achttien korte praktijkverhalen willen we je daarnaast een indruk geven van hoe scholen invulling kunnen geven aan deze ijkpunten.

Op 23 juni 2021 heeft de online bijeenkomst ‘Burgerschap in beweging’ plaatsgevonden met medewerking van ISBO, VBS, VERUS, VGS, VOO, VOS/ABB en Stichting School & Veiligheid. Deze publicatie is daar een naslag van en geeft handvatten aan scholen die inspiratie zoeken om burgerschapsonderwijs vanuit eigen levensbeschouwing vorm te geven. Inspiratie is te vinden in de voorbeelden van scholen en toelichting van een aantal experts.

Wat is goed burgerschapsonderwijs? En wat zijn de bouwstenen waarmee we dat kunnen bereiken? Deze publicatie beantwoordt deze vragen op een zeer praktijkgerichte manier. De negen ijkpunten die aan bod komen, vormen de belangrijkste kernmerken van goed burgerschapsonderwijs en zijn goed te gebruiken als 'checklist' bij het invullen en versterken van dit onderwijs. De publicatie is ontwikkeld door de VO-raad, PO-Raad, Stichting School & Veiligheid en Academische Werkplaats Sociale Kwaliteit onderwijs

De Beweging tegen Kindermishandeling zet zich in om de signalering en aanpak van kindermishandeling te verbeteren en te verankeren in het onderwijs, kinderopvang en ouderorganisaties. In de periode 2019-2021 heeft de beweging onder meer een aantal producten ontwikkeld die scholen kunnen ondersteunen op dit vlak. Deze en andere opbrengsten van het project zijn gebundeld in een infographic.

Er wordt hard gewerkt aan het op orde brengen van de luchtkwaliteit in scholen. In dit VO-magazine een gesprek met drie schoolbesturen die elk voor eigen uitdagingen staan. ‘Als straks de ramen dicht gaan, zullen we het effect merken.’ Daarnaast een interview met Joke Middelbeek, die na 40 jaar in het onderwijs afscheid neemt als bestuurder: ‘Laat leraren weer het onderwijs maken’. En verder: ‘Als het misgaat; omgaan met calamiteiten’ / NPO: wat is de rol van de bestuurder? / Gemengd-theoretisch: ervaringen van een pilotschool met de nieuwe vmbo-leerweg / Innoveren door kenniscirculatie / Olympic moves, de grootste schoolsportcompetitie van het land / Terugblik op het VO-congres.

Starten in het VO. We spreken een docent, een teamleider, schoolleider en bestuurder in hun nieuwe functie.

We roepen de politiek op om aandacht te hebben voor het minder zichtbare tekort in het vo en te investeren in ontwikkeltijd voor leraren, de ambities van Samen opleiden en versteviging van regionale samenwerking tussen schoolbesturen en met lerarenopleidingen en andere partners in de regio.

Veel scholen proberen steeds beter aan te sluiten bij wat elke afzonderlijke leerling nodig heeft. De coronacrisis heeft deze ontwikkeling alleen maar versterkt. De verhalen van 11 scholen die hierin vooroplopen zijn nu samengebracht in deze publicatie. Zij hielpen elkaar in leernetwerken van het project Voortgezet Leren van de VO-raad om hun maatwerk naar een hoger plan te brengen. We vroegen de scholen naar hun ervaringen, lessen en resultaten. De gemene deler? Blije leerlingen.

Een school zonder Google? ‘Ga nú experimenteren!’ Aldus prof. Jeroen van den Hoven, die in dit VO-magazine ingaat op de gevaren van big tech en de verantwoordelijkheid van onderwijsbestuurders. Het magazine bevat verder een vo-congresspecial, waarin onder meer drie schoolleiders vertellen hoe zij hun NPO-gelden inzetten. En ook in het magazine: ‘Op weg naar inclusief onderwijs’ / Talent2Teach: slim project verbindt po, vo en pabo / Leiderschap: sleutel tot duurzame onderwijsontwikkeling.

Het is belangrijk dat bestuur en toezicht regelmatig met elkaar spreken over het samenspel tussen beide kanten. Voor dit gesprek heeft de VO-raad samen met de VTOI-NVTK, de vereniging voor toezichthouders in onderwijs en kinderopvang, een handreiking ontwikkeld. De handreiking geeft aandachtspunten voor de evaluatie en concrete handvatten om deze uit te voeren.

Om slagvaardig te kunnen handelen is het belangrijk dat het goede gesprek over ventilatie plaatsvindt tussen school en gemeente. Deze handreiking is bedoeld om dit gesprek te faciliteren.

Een leerling die stiekem de les filmt, precies op het moment dat een docent boos voor de klas staat. Privéfoto’s van een klasgenoot die op TikTok of in een WhatsApp-groep worden geplaatst. Zulke beelden kunnen razendsnel rondgaan via social media en het slachtoffer kan hier nog jaren last van hebben. In de leidraad ‘Wat doet u als school met de online verspreiding van ongewenste beelden?’ staat hoe een school hiermee kan omgaan, en wat de mogelijheden zijn om dit soort gedrag te voorkomen. De publicatie is een initiatief van Kennisnet, in samenwerking met stichting School & Veiligheid en de VO-raad.

De VO-raad heeft de jaarlijkse tabellenrapportage ‘Basisgeneratiecijfers 2021’ laten opstellen, waarmee schoolbesturen eigen prognoses van leerlingenaantallen kunnen maken. Scholen kunnen hiermee een scherp beeld krijgen van de leerlingendaling in hun regio en hier vervolgens in samenwerking met andere scholen op inspelen, om een dekkend, goed en zo divers mogelijk onderwijsaanbod in de regio te blijven garanderen. De rapportage bevat de basisgeneratiecijfers van 1 januari 2021 en is gebaseerd op gegevens van het CBS.

In het jaarverslag kijken we terug op het jaar dat achter de rug is. Het bestuur legt verantwoording af voor het gevoerde beleid.

Dit digitale magazine over leerroutes vmbo-mbo staat boordevol uitleg, interviews, praktijkvoorbeelden en bruikbare modellen. Het magazine is ontwikkeld vanuit Sterk Beroepsonderwijs, om u te inspireren en op weg te helpen richting een naadloze aansluiting van het vmbo-mbo.

In het schooljaar 2020/2021 volgde de VO-raad drie scholen gevolgd die bezig zijn met en ontwikkeling richting meer kennisgedreven werken: het Citadel College (Nijmegen), het Dr. Mollercollege (Waalwijk) en Stichting Openbaar Onderwijs Groningen. We keken mee met schoolleiders, onderzoekscoördinatoren en docenten, op drie momenten: aan het begin van het schooljaar, halverwege en bijna aan het einde.

In het funderend onderwijs werd in februari 2021 de Benchmark PO&VO geïntroduceerd. Het mbo maakt al jaren gebruik van een benchmark voor de sector. Wat kan een bestuurder doen met zo’n instrument? En hoe helpt het de sector als geheel? We vroegen het aan het collegiale bestuur van de Landstede Groep, waaronder zowel mbo- als vo-scholen vallen.

In Schiedam, Vlaardingen en Maassluis groeit 16 procent van de kinderen op in armoede. Dat zijn pakweg vier leerlingen per klas. Het Fonds Schiedam Vlaardingen en de vo-scholen in de regio vonden dat zij niet langer om dit probleem heen konden. Veel scholen bieden nu fruit aan, regelen goedkope laptops en gymkleding en bieden korting op schoolkosten en bijlessen.

Duurzaam werken in het onderwijs: een aantrekkelijk perspectief. De kwaliteit van het onderwijs staat of valt met de kwaliteit van het onderwijspersoneel. Kwalitatief goed onderwijs, verzorgd door adequaat opgeleide leraren, is van groot belang voor de maatschappij als geheel. Goed onderwijs staat ook aan de basis van gelijke kansen voor iedereen. Kwalitatief goed onderwijs kan bovendien de negatieve trend van de afgelopen jaren in de prestaties van onze leerlingen en studenten keren. Om binnen het onderwijs verzekerd te zijn van voldoende en goed opgeleid personeel, is een goed functionerende onderwijsarbeidsmarkt nodig. Daarvoor moeten de beroepen in het primair en voortgezet onderwijs en het mbo (leraren en docenten in de eerste plaats, maar ook ondersteuners en schoolleiders) voldoende uitdagend zijn. Werken in het onderwijs moet aantrekkelijk zijn, terwijl het nu vaak als zwaar wordt ervaren. We pleiten voor een structurele aanpak, waarbij een aantal urgente vraagstukken op korte termijn aandacht vraagt.

Voor wie goed kijkt, heeft Academie Tien nog een opvallend kenmerk: er lopen grote aantallen studenten van de lerarenopleidingen van de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht rond. Het zijn er ruim veertig op een totaal van zo’n honderdtien docenten en docenten-in-opleiding: ruim een derde dus. Die studenten zijn meer dan stagiairs, legt Van den Berg uit: “Het zijn gewoon onze collega’s.” De studenten zijn voor meer dan de helft van hun studietijd in het schoolgebouw van Academie Tien. “We geven samen les: startende docenten, ervaren docenten, alles door elkaar. Het is een vorm van co-teaching waarbij veel afhangt van ieders vragen en behoeften.”

De crux van Lesson Study is dat het een actief didactisch hulpmiddel voor leraren is, zegt Siebrich de Vries: je betrekt de leerlingen bij het verbeteren van je onderwijs, je lessen en je lesmethode. Een voorwaarde is dat er een goede, afgebakende onderzoeksvraag ligt, op basis van een vakdidactisch probleem. “Neem het vak wiskunde”, zegt De Vries. “Daar zijn vaak problemen rondom de kennis van de sinus. Hoeveel leerlingen begrijpen het écht?, vragen docenten zich af. Kunnen we een aanpak ontwikkelen waardoor álle leerlingen het begrijpen? Als je daarmee via Lesson Study aan de slag gaat, kun je je lessen en lesmethode bijstellen. Datzelfde geldt voor andere lastige vakvragen. Al kun je Lesson Study ook toepassen bij meer pedagogisch gerichte vragen.”

Tempelman-Lam raakte betrokken bij de opzet van het auctoraat toen ze via de VO-raad hoorde over een idee voor de oprichting van onderzoeksplekken en zo begon het balletje te rollen. “We zeiden meteen: dat gaan we zelf doen!”, zegt Martin Jan de Jong, bestuurder van Greijdanus en eveneens initiatiefnemer van het auctoraat. “We zochten al langer naar verdieping in de vorm van onderzoek, en we hadden iemand binnen onze organisatie op het oog die net bezig was te promoveren – dat was Hans Vogelzang.” (Vogelzang promoveerde in november op de leeropbrengst van de scrum-methode in het scheikundeonderwijs; zie kader.) “Hans zag dat gelukkig zitten en toen zijn we met z’n drieën teksten gaan schrijven. We wisten meteen wat het thema en het onderzoeksobject van dit auctoraat zou moeten zijn: brede vorming. Daar zijn we binnen Greijdanus al lang mee bezig en dat wilden we van een steviger ondergrond voorzien.”