Kansengelijkheid

De VO-raad heeft zich de afgelopen jaren hard gemaakt voor diverse maatregelen rond de overgang po-vo, die ook de kansengelijkheid moeten bevorderen. Zo heeft de raad ervoor gepleit om wettelijk te regelen dat de eindtoets wordt afgenomen voordat het schooladvies wordt uitgebracht, zodat de resultaten ervan kunnen worden meegenomen bij het bepalen van dit advies en eventuele subjectieve verwachtingen van een docent over een leerling, kunnen worden bijgestuurd. Als er twijfel is over welke onderwijssoort het beste past, moet ook altijd een dubbel schooladvies kunnen worden gegeven. Dit is ook in het voordeel van leerlingen die meer tijd nodig hebben om tot bloei te komen.  
 
Het schooladvies moet ook minder bepalend worden voor de verdere schoolloopbaan en meer een ‘startadvies’ worden. Cruciaal op dit vlak is dat de onderbouw vo flexibeler wordt ingericht, met voldoende mogelijkheden om over te stappen naar een andere onderwijssoort, mocht dat nodig blijken. Bijvoorbeeld via het organiseren van brede brugklassen, 10-14 onderwijs of samenwerkingsconstructies tussen vo-scholen, of (meer) maatwerkmogelijkheden. Ook is deze overstap makkelijker te maken binnen een brede scholengemeenschap. De VO-raad pleit richting het kabinet daarom voor meer wettelijke ruimte voor scholen én stimulerende maatregelen op dit vlak. Zo is er bijvoorbeeld de subsidieregeling 'Heterogene brugklassen' gekomen.  

Latere definitieve selectie van leerlingen is ook een belangrijke pijler van het discussiestuk van ‘Toekomst van ons Onderwijs’, een pleidooi voor onderhoud aan het onderwijssysteem, opgesteld door onderwijsorganisaties. En ook de Onderwijsraad pleitte hiervoor in zijn advies 'Later selecteren, beter differentieren'.

Ook in de latere schoolcarrière is het in het kader van kansengelijkheid belangrijk dat leerlingen soepel kunnen doorstromen en stapelen. De VO-raad is daarom voorstander van de wet die een doorstroomrecht vmbo-havo en havo-vwo regelt. En maakt zich hard voor een goede inhoudelijke aansluiting met het mbo en ho, begeleiding bij deze overstap en investeringen in LOB. Uit de Staat van het Onderwijs 2023 bleek ook dat het doorstroomrecht als gevolg had dat: “Sinds de invoering van het doorstroomrecht stapelen meer leerlingen binnen het vo. Vooral leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond en leerlingen met ouders met een laag inkomen of met ouders die hooguit een mbo 2-opleiding hebben gedaan, hebben baat bij deze kansen.” 

De VO-raad vindt het van belang dat leerlingen met verschillende achtergronden en thuissituaties elkaar in het onderwijs blijven ontmoeten. In dit kader heeft de VO-raad ook extra middelen voor brede scholengemeenschappen bepleit bij de discussie rondom de vereenvoudiging van bekostiging, omdat juist op deze plekken de randvoorwaarden van ontmoeting gerealiseerd zijn. 

Leerlingen moeten waar gewenst toegang hebben tot aanvullend ondersteunend onderwijs (zoals bijles, toetstraining en huiswerkbegeleiding); ook de leerlingen wiens ouders lastiger particulier aanbod kunnen betalen. In de optiek van de VO-raad moet dit aanvullende onderwijs kosteloos worden aangeboden binnen de school. Dit sluit ook aan bij een advies van de Onderwijsraad over (de inzet van) privaat onderwijs. Scholen moeten hier voldoende middelen voor hebben, vaak financieren scholen extra aanbod uit tijdelijke middelen, zoals het NPO.  

De VO-raad wil dat het kabinet structureel regelt dat tablets en laptops erkend worden als leermiddelen, zodat scholen voldoende middelen ontvangen om ze aan te kunnen schaffen en kosteloos ter beschikking kunnen stellen aan al hun leerlingen.  

Zie ook het bericht 'Regel de bekostiging van schoollaptops- en tablets'. 

Prioriteit in de belangenbehartiging van de VO-raad is momenteel het terugdringen van het lerarentekort. Op scholen met veel kinderen met een risico op achterstanden, is het tekort aan leraren vaak nog groter dan op andere scholen; van belang is ervoor te zorgen dat ook deze leerlingen over voldoende goede leraren beschikken. Daarmee neemt de kansengelijkheid toe. Sinds 2021 is er een arbeidsmarkttoelage beschikbaar voor scholen met veel kwetsbare leerlingen: Verlenging arbeidsmarkttoelage in 2023 - VO-raad  
 
Daarnaast pleit de VO-raad voor voldoende tijd en ruimte voor leraren om te besteden aan de begeleiding van kansarmere leerlingen en professionalisering op dit vlak, alsook op het vlak van het tegengaan van bias en vooringenomenheid. Ook binnen de lerarenopleidingen zou hier meer aandacht voor moeten komen.     

Begin 2018 heeft de VO-raad aan de bel getrokken over de daling van het leerplusarrangement (LPA; extra middelen die een aantal scholen krijgt boven op de standaard bekostiging, indien lesgegeven wordt aan een bepaald percentage leerlingen met risico op achterstand). De raad heeft het kabinet opgeroepen om het LPA te verhogen. Dit gebeurt per 2024 met de nieuwe Onderwijskansenregeling, de opvolger van het LPA. Het totale budget voor het vo gaat hiermee omhoog naar 157 miljoen euro, 105 miljoen meer dan nu het geval is.   

Richting inspectie pleit de VO-raad ervoor om bij de kwaliteitsbeoordeling – in lijn met het vernieuwde toezicht en aansluitend bij de brede opdracht van het onderwijs – te zorgen voor een breder oordeel, waarbij het bieden van maatwerk en van (gelijke) kansen meer wordt gehonoreerd.