Alle onderwerpen

Onderwerp

Professionalisering bestuurders

Scholen ontwikkelen zich steeds meer als professionele schoolorganisaties die in beweging komen en blijven om continu eigentijds onderwijs aan te bieden. Dat vraagt goed leiderschap en bestuur. De taken van bestuurders worden steeds complexer. En van alle leidinggevenden, van leraar tot ervaren bestuurder, wordt verwacht dat zij kritisch naar zichzelf kijken en zichzelf blijven ontwikkelen.

Praktijk & ondersteuning

Ontwikkeling beroepsprofiel en accreditatie voor bestuurders

De leden van de VO-raad stemden tijdens de algemene ledenvergadering op 29 november 2023 unaniem in met het voorstel beroepsprofiel bestuurders. Dit beroepsprofiel is een eigen initiatief van de sector funderend onderwijs met als doel de professionele ontwikkeling en doorontwikkeling van bestuurders te bevorderen. Het profiel is in tripartiete samenwerking met de vereniging van onderwijsbestuurders VvOB en de PO-Raad tot stand gekomen.

Accreditatiesystematiek

Gelijktijdig aan de ontwikkeling van het beroepsprofiel ontwikkelden VvOB, PO-Raad en VO-raad een werkwijze voor accreditatie. Hiervoor werden bestuurders en stakeholders geraadpleegd en gekeken naar voorbeelden in andere (semi-)publieke sectoren, zoals de accreditatie voor zorgbestuurders.

In twee pilots hebben inmiddels dertig bestuurders het accreditatietraject doorlopen. De pilots leverden informatie op voor de aanscherping en verdere uitwerking van bouwstenen voor de accreditatiesystematiek. In de algemene ledenvergadering van 30 mei 2024 is de accreditatiesystematiek goedgekeurd.

Sinds 25 juni 2025 is accreditatie met de vernieuwde Governancecode Funderend Onderwijs een vast onderdeel van professioneel bestuur in het voortgezet onderwijs. Bestuurders laten zich voortaan eens per vijf jaar accrediteren.

Een waardevolle stap die bijdraagt aan het versterken van de kwaliteit én het vertrouwen in onderwijsbestuur. De accreditatie onderstreept de inzet van bestuurders voor hun eigen ontwikkeling én die van de organisatie. Het stimuleert lerend leiderschap, bevestigt de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor goed en integer bestuur en versterkt het maatschappelijke vertrouwen in de sector.

Wanneer start de accreditatieplicht?

De verplichting geldt vanaf 25 juni 2025, de ingangsdatum van de geactualiseerde governancecode.

  • Nieuwe bestuurders (benoemd vanaf 1 januari 2026) starten het accreditatietraject binnen één jaar na hun benoeming;
  • Zittende bestuurders hebben tot uiterlijk 1 januari 2031 om aan de accreditatie-eis te voldoen.


Vanaf 1 januari 2025 is het mogelijk voor bestuurders om deel te nemen aan accreditatie. De uitvoering is nu nog tijdelijk belegd bij de PO-Raad. Vanaf 1 januari 2026 wordt dit ondergebracht bij een onafhankelijke accreditatieorganisatie. Aanmelden kan hier. Raadpleeg de Handreiking accreditatie voor meer informatie.

Professionele ontwikkeling

Accreditatie is een traject waarbij een onafhankelijke inschatting wordt gemaakt van de wijze waarop een bestuurder systematisch aan zijn professionele ontwikkeling werkt en van zijn/haar reflectief vermogen. Een deelnemende bestuurder ontvangt ook ontwikkelingsgerichte feedback. Accreditatie vervangt nadrukkelijk niet de werkgeversrol van het intern toezicht; beslissingen over aanstelling en ontslag horen daar thuis. Dit is al de gangbare praktijk in de zorgsector, waar bestuurders zich voor een periode van vijf jaar accrediteren. Accreditatie is gericht op statutaire bestuurders in het funderend onderwijs.

Accreditatie beoogt een bijdrage te leveren aan

  1. transparantie over de wijze waarop onderwijsbestuurders aan hun professionele ontwikkeling werken.
  2. Het stimuleren van de professionele ontwikkeling van bestuurders, en daarmee aan vergroting van de professionaliteit van bestuurders.
  3. het versterken van de kwaliteitscultuur op sectorniveau en
  4. de legitimiteit van het onderwijsbestuur.
     

Om overlap tussen accreditatie en de collegiale bestuurlijke visitatie te beperken, is het traject van de Collegiale bestuurlijke visitatie (CBV) doorontwikkeld tot een meer organisatiegericht traject. 

Lees de ervaringen van schoolbestuurders die een accreditatie-traject doorliepen, alsook het vraaggesprek over accreditatie met  Ingrid de Bonth, scheidend vicevoorzitter van de VO-raad. 

Professionaliseringsactiviteiten

Leidinggeven is niet alleen verbinden, samenwerken en besluiten nemen, maar ook kritisch naar jezelf kijken en jezelf ontwikkelen. De VO-raad besteedt aandacht aan de professionele ontwikkeling van bestuurders in het programma van de VO-academie.

Regelmatig biedt de VO-academie inspirerende professionaliseringsactiviteiten aan, waarbij het leren van en met collega-bestuurders centraal. Bijvoorbeeld de Collegiale bestuurlijke visitatie: door met collega-bestuurders het gesprek aan te gaan, doe je nieuwe ideeën en inzichten op en kun je reflecteren op een bestuurlijk vraagstuk. Zo leveren deelnemers ook een bijdrage aan verdere verbetering van de onderwijskwaliteit. En zo voldoen zij aan de in de Goverancecode Funderend Onderwijs genoemde good practice: “Het bestuur en intern toezicht nemen één keer in de vier jaar deel aan collegiale (bestuurlijke) visitatie en verbeteren de onderwijsorganisatie en het eigen handelen naar aanleiding van de opgedane inzichten."

Ook is er een leertraject voor startende bestuurders, en zijn er masterclasses rond specifieke onderwerpen en inhoudelijke leertrajecten die aansluiten bij actuele thema’s, zoals Beleidsrijk begroten en Regie op digitalisering. Ook biedt de VO-academie een traject aan voor rector-bestuurders.

Voor ervaren bestuurders heeft de VO-academie een intersectoraal aanbod. De uitwisseling met bestuurders uit andere sectoren wordt in twee trajecten gefaciliteerd: Intersectorale intervisie (in samenwerking met NVZD) en een Intersectoraal leiderschapsprogramma (in samenwerking met Stichting Leerkracht en de PO-Raad en MBO Raad).  

Ook interessant is de database VO-managementcoaches. Schoolleiders en bestuurders met een coachvraag kunnen kosteloos gebruik maken van een van de gecertificeerde VO-managementcoaches. Ook kun je zelf gecertificeerd coach worden via de succesvolle opleiding VO-managementcoach. Jaarlijks nemen 12 bestuurders en ervaren schoolleiders hieraan deel en zetten hun opgedane kennis en expertise in om (beginnende) collega’s in de sector te ondersteunen in hun professionalisering.

1 / 6

Schoolbesturen op de kaart

Op Schoolbesturenopdekaart.nl (voorheen Benchmarkpovo.nl) laten de VO-raad en PO-Raad op basis van databronnen (zoals DUO en de Inspectie) aan de samenleving zien hoe schoolbesturen het geld dat ze van de overheid voor onderwijs krijgen, inzetten. Je vindt er per schoolbestuur data over bijvoorbeeld de samenstelling van het personeelsbestand, financiën en huisvesting. Voor schoolbestuurders zelf is de website ook een belangrijke informatiebron; je kan gemakkelijk zien hoe je ervoor staat en hoe je het doet in vergelijking tot andere schoolbesturen. 

Een schoolbestuur kan worden vergeleken met: 

  • het gemiddelde van de sector; 
  • een ander schoolbestuur in dezelfde sector;
  • het gemiddelde van dezelfde sector in: een provincie, een plaats, gemeente of de Randstad. 


Dit soort vergelijkingen geven nieuwe inzichten en maken het mogelijk om als schoolbestuurders van elkaar te leren. Schoolbesturenopdekaart.nl kan ook gebruikt worden bij bestuurlijke visitaties.