Onderwijs aan nieuwkomers
Scholen hebben de verantwoordelijkheid om alle nieuwkomersleerlingen goed en toegankelijk onderwijs te bieden, eerst via een internationale schakelklas (ISK) en daarna in het reguliere vo. Uitgangspunt hierbij is dat nieuwkomers – ondanks dat ze de Nederlandse taal nog aan het leren zijn – de kans krijgen zich maximaal te ontwikkelen en kunnen doorstromen naar een bij hen passende onderwijsrichting. De VO-raad faciliteert scholen bij het vervullen van deze opdracht. Op deze pagina bundelen we actuele informatie en ondersteuning voor scholen rond dit thema.
ISK-periode
Gemiddeld krijgen nieuwkomersleerlingen eerst twee jaar les in een Internationale Schakelklas (ISK). Scholen met een ISK kunnen voor praktische ondersteuning terecht bij LOWAN. Op de website van LOWAN vind je informatie, bijeenkomsten en scholingsaanbod en ondersteunende materialen en publicaties rond het organiseren en vormgeven van goed onderwijs aan nieuwkomersleerlingen.
Daarnaast heeft het ministerie van OCW vijf regiocoördinatoren nieuwkomersonderwijs, die schoolbesturen en gemeenten kunnen ondersteunen, informeren en adviseren bij de organisatie van het nieuwkomersonderwijs.
Tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen
In oktober 2023 is een wet in werking getreden die - in het geval van lange wachtlijsten voor de ISK - zogenoemde tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen (TNV’s) mogelijk maakt. In een dergelijke nieuwkomersvoorziening heeft een schoolbestuur ruimte om af te wijken van bestaande regels over het onderwijspersoneel, de onderwijsinhoud en onderwijstijd. Zo wordt het toegestaan om minder onderwijstijd te bieden, tot de helft van het reguliere programma.
Zie voor meer informatie over de wet en hoe je hier als schoolbestuur uitvoering aan kan geven:
Handreiking voor schoolbesturen 'Tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen' (OCW)
Na aanname door de Tweede en Eerste Kamer is in oktober 2023 een wet in werking getreden die zogenoemde tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen (TNV’s) mogelijk maakt. In deze handreiking van het ministerie van OCW…
Visual 'Tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen' (OCW)
Na aanname door de Tweede en Eerste Kamer is in oktober 2023 een wet in werking getreden die zogenoemde tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen (TNV’s) mogelijk maakt. In deze handreiking van het ministerie van OCW vinden…
Q&A 'Onderwijs voor nieuwkomers' (OCW)
Bekostiging - wijziging per 1 januari 2026
Scholen ontvangen (extra) geld voor nieuwkomersleerlingen die korter dan twee jaar in Nederland zijn. Met ingang van 1 januari 2026 wordt als startdatum voor deze bekostiging de eerste schooldag gehanteerd in plaats van de aankomstdatum. Lees meer in onderstaand artikel en bekijk de bedragen van de nieuwkomersbekostiging en de voorwaarden op de website van LOWAN:
Uitgelicht: onderwijsrechten kinderen zonder verblijfsvergunning
Defence for Children heeft voor scholen een overzicht gemaakt van veelgestelde vragen en antwoorden over onderwijsrechten voor kinderen zonder verblijfsvergunning. Hierin vinden scholen bijvoorbeeld informatie over de toelating van deze kinderen op hun school en of ze de leerlingen na hun 18de verjaardag moeten uitschrijven.
Doorstroom naar regulier onderwijs
Na gemiddeld twee jaar stromen nieuwkomersleerlingen door vanuit de ISK naar (veelal) het reguliere vo en mbo. Voor zowel de ISK's als de vervolgscholen is het belangrijk om - samen - te investeren in deze overgang, zodat leerlingen in de bij hen passende onderwijsrichting terechtkomen en de overstap voor hen soepel verloopt. LOWAN biedt ook ondersteuning op dit vlak. Daarnaast heeft de Taalunie aanbevelingen gedaan om deze doorstroom te verbeteren.
Ter ondersteuning ontwikkelde de VO-raad een brochure met tips over maatwerk voor nieuwkomersleerlingen en een overzicht van wat wettelijk wel en niet mogelijk is. Daarnaast is een handreiking gepubliceerd over het vormgeven van onderwijs aan nieuwkomersleerlingen en samenwerking hierbij.
Ook organiseert de VO-raad regelmatig webinars over deze doorstroom. In het schooljaar 2024-2025 is een aantal reguliere scholen binnen leernetwerkbijeenkomsten aan de slag gegaan om nieuwkomersbeleid te ontwikkelen die toegepast kan worden binnen hun eigen school. De opbrengsten hiervan worden eind dit jaar gedeeld.
Website LOWAN: Doorstroom naar regulier onderwijs
Adviesrapport Taalunie: hoe kan de doorstroom van ISK naar vervolgonderwijs worden verbeterd?
De Taalunie heeft samen met een groep deskundigen aanbevelingen geformuleerd om de overstap van ISK naar het vervolgonderwijs - en de ondersteuning in dit reguliere onderwijs - te verbeteren…
Brochure 'Meer kansen met maatwerk voor nieuwkomersleerlingen'
Deze geüpdatete brochure biedt scholen handvatten voor het ontwikkelen van onderwijs op maat voor nieuwkomersleerlingen, die na de Internationale Schakelklas (ISK) instromen in het vo. De brochure bevat onder meer…
Handreiking nieuwkomers 2023
Terugkijken: inspiratiebijeenkomst ‘Hoe organiseer je een goede landing in het vo voor ISK-leerlingen?'
Op 8 april jl. organiseerde Voortgezet Leren in samenwerking met LOWAN de inspiratiebijeenkomst ‘Hoe organiseer je een goede landing in het vo voor ISK-leerlingen?'. Tijdens deze online conferentie deelden verschillende…
Website Pharos: Welbevinden op school met nieuwkomersleerlingen
Nederlands als tweede taal
Belangrijk op dit vlak is ook dat docenten in het reguliere onderwijs over voldoende expertise beschikken in het lesgeven van Nederlands als tweede taal (NT2). LOWAN biedt scholingsaanbod en handreikingen.
Praktijkvoorbeelden
In onderstaande praktijkvoorbeelden vertelt een aantal vo-scholen hoe zij hun onderwijs aan nieuwkomersleerlingen inrichten en werken aan goede doorstroom van ISK naar regulier.
Inburgering
Inburgeringsplichtige jongeren die een opleiding volgen op vmbo, havo, vwo, vso met uitstroomprofiel vervolgonderwijs, mbo niveau 2 t/m 4, hbo of wo hebben een tijdelijke vrijstelling van de inburgeringsplicht. Deze vrijstelling wordt blijvend als ze de opleiding afronden met een diploma. Zolang jongeren op een isk zitten, zijn ze ook tijdelijk vrijgesteld van de inburgeringsplicht. De isk valt onder het vo (vrijstellende opleiding). Deze jongeren worden echter inburgeringsplichtig als ze na de isk geen onderwijs gaan volgen of doorstromen naar niet-vrijstellende opleidingen.
Nieuwe publicatie 'Jongeren en inburgering: onderwijs voorop'
Wat zijn de verschillende routes die nieuwkomersleerlingen die te maken krijgen met inburgering kunnen afleggen richting een diploma? En hoe verhouden de leerroutes voor inburgering zich hierbij tot het reguliere…
Handreiking 'Schoolgaande jongeren & inburgering' (juni 2022)
Deze handreiking van het ministerie van SZW is bedoeld voor onderwijsinstellingen, docenten en gemeenten die te maken hebben met de Wet inburgering 2021. In de handreiking worden de belangrijkste veranderingen…
Gevolgde onderwijsuren mogen meetellen in Z-route inburgering
Sommige uren onderwijs die jongeren gevolgd hebben op onder meer het praktijkonderwijs en de ISK, mogen voortaan meetellen voor de 'urenverplichting taalonderwijs' in de Zelfredzaamheidsroute (z-route) bij de inburgering. Sinds…
Ankie Hermans
Senior beleidsadviseur kansengelijkheid, onderwijs aan nieuwkomers, overgang po-vo
ankiehermans@vo-raad.nl