*

Als ik de kranten moet geloven maken we momenteel een polycrisis mee. Dat wil zeggen dat de oplossingen die je voor de ene crisis bedenkt, een andere crisis versterken. Een goed voorbeeld uit de schoolpraktijk is dat corona van ons vraagt dat we in slecht geventileerde schoollokalen de ramen openzetten om te voorkomen dat leerlingen of docenten ziek worden, maar dat daardoor de kosten voor de gasrekening zo hoog dreigen op te lopen dat scholen in serieuze problemen komen. Wat kies je dan?

“Kabinet wil uitstel schoolkeuze” kopte het Algemeen Dagblad afgelopen maandag. Als aftrap van het nieuwe schooljaar gaf minister Wiersma een interview aan de krant over het thema kansengelijkheid. De media pakten vervolgens goed uit. “Minister wil keuze voor vmbo, havo of vwo veranderen” was de headline van BNR Nieuwsradio. RTL maakte ervan dat volgens de minister de keuze voor het onderwijsniveau later moet gaan plaatsvinden. Een ferme aftrap dus.

“School, dat is toch je tweede thuis, je bent er heel vaak. Blij dus dat ik me er goed voel!” Aldus Balout, brugklasser op het Goese Lyceum, terugkijkend op haar eerste jaar op ‘die grote vo-school’. Corona maakte het opnieuw extra uitdagend voor leerlingen om snel te wennen, en voor hun scholen om hen hierbij te helpen en hen zo passend mogelijk te plaatsen. Deze plaatsing (zitten leerlingen echt op de juiste plek?) en de zorgen over het welbevinden van leerlingen en de ‘onrust in de klas’ zijn ook nog aandachtspunten op scholen. Maar terugkijkend op hoe het op drie scholen is gegaan - scholen die de VO-raad dit jaar heeft gevolgd rond de overgang po-vo - blijkt corona ook het schoolbeleid op deze punten te hebben verrijkt. En blijken de woorden van Balout een mooie samenvatting: ‘het is alsof ik hier al jaren rondloop’.

Het Zwin College in Oostburg bundelt de krachten met alle basisscholen in West-Zeeuws-Vlaanderen. Wat begon met gastlessen voor achtstegroepers, krijgt een vervolg in een structurele samenwerking om po en vo beter op elkaar te laten aansluiten.

Op het Maaswaal College zijn ze na een korte voorbereidingstijd gestart met een driejarige onderbouwopleiding. Leerlingen met een mavo/havo-advies volgen bij Maaswaal NeXT deze driejarige brugklas op hun eigen niveau. Het doel? Meer gemotiveerde leerlingen, meer eigenaarschap en meer plezier in leren.

Na acht jaar op een kleine basisschool met extra persoonlijke begeleiding is de overgang naar het voortgezet onderwijs voor sommige leerlingen groot. Hoe kunnen scholen hen helpen? Het doorstroomprogramma ‘10-14-Onderwijs regio Echt’ startte met de Herfstsignalering.

Veel achtstegroepers krijgen lagere schooladviezen dan nodig is – dit effect werd versterkt door de pandemie. De Onderwijsraad adviseerde daarom om het selectiemoment later te laten plaatsvinden. Bij Academie Tien doen ze dit al. Schoolleider Albert en lerares Mariëlle leggen uit hoe dit bijdraagt aan kansengelijkheid.

Tabor College Oscar Romero in Hoorn begint komend schooljaar met een havo/vwo-brugklas en een tweede brugjaar voor de mavo/havo-brugklas. De ‘dakpanklas’ is op deze school een oude bekende. Deze wordt nu vanwege corona in korte tijd nieuw leven in geblazen.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op een vraag of bij een gecombineerd advies altijd het hoogste advies leidend is bij de toelating van het kind?

“De groep 8-leerkracht geeft een havo-vwo advies omdat hij of zij twijfelt, en dan zouden wij het na een krap halfjaartje in de brugklas wel moeten weten?” Bestuurder Erwin Lutteke prijst zich zeker in deze coronaperiode gelukkig met de tweejarige brugklas van het Isendoorn College in Warnsveld. “Dat geeft ons, de leerling, maar ook de basisscholen veel lucht.”

Op welk niveau is de kans op een diploma het grootst? Leerlingen op de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen (SSgN) krijgen twee jaar de tijd om dat in een heterogene brugperiode te ontdekken.

Als groep 8-leerlingen een kansrijk advies in het po krijgen, kan dat niet zonder kansrijk plaatsen en kansrijk inrichten, zegt Kees van Bergeijk, bestuurder van het Martinuscollege in Grootebroek. En daar is het vo aan zet: bijvoorbeeld door het verlengen van de brugperiode met een jaar of het opstellen van een perspectiefplan. Van Bergeijk stelt dat we in Nederland sowieso te vroeg selecteren én te veel categorale scholen hebben. “Red je het niet? Dan moet je eraf. Dat is niet kansrijk maar kansloos.”

Het Varendonck College werkt middels een stuurgroep POVO samen met de lokale basisscholen. Lees hoe de school invulling geeft aan de samenwerking met het primair onderwijs en wat dit de leerlingen en leraren oplevert.

Het Liemers College startte dit schooljaar op de locatie Didam met een brede, heterogene onderbouw waar mavo-, havo- en vwo-leerlingen in de brugklas gezamenlijk lessen volgen. Aanleiding was de herziening van de visie en het onderwijsaanbod door krimp in het aantal leerlingen. Hoe pakt de locatie het aan?

“Ik leer leerlingen het verschil tussen zaaien en stekken en hoe je planten moet verpotten. Ze hebben gouden handjes.” Aan het woord is vo-groendocent Delien Havinga. Met haar praktijklessen in het doorstroomprogramma worden kwetsbare leerlingen in het primair onderwijs voorbereid op de overgang naar het regulier voortgezet onderwijs.

Leerlingen die cognitief en/of sociaal-emotioneel op de grens zitten tussen praktijkonderwijs (pro) en vmbo kunnen in Zeist starten in een pro/vmbo-klas. Lees hoe de middelbare scholen Christelijk College Zeist en het Seyster College dit hebben georganiseerd.

Korte lijntjes met de basisscholen en nauwe persoonlijke contacten zorgen ervoor dat Jessica de Bruin van het Kalsbeek College in Woerden al ruim voor de start van het nieuwe schooljaar precies weet welke leerlingen er op haar locatie gaan beginnen. Hierdoor kan de school ook in een jaar zonder eindtoets en met een telefonische warme overdracht prima uit de voeten.

Aan het begin van dit nieuwe kalenderjaar zijn scholen druk met activiteiten rondom het aanmelden en inschrijven van nieuwe leerlingen. Het is belangrijk om in alle fases van die processen dataminimalisatie te hanteren voor alle informatie die scholen met elkaar en met ouders uitwisselen. Dit houdt in dat alleen de echt relevante gegevens worden gedeeld (die noodzakelijk zijn voor de ontvangende school om de leerling zo goed mogelijk te kunnen begeleiden). Hoe hoort dat in de praktijk plaats te vinden? Kennisnet heeft in kaart gebracht welke regels hierover bestaan.