*

Het Zwin College in Oostburg bundelt de krachten met alle basisscholen in West-Zeeuws-Vlaanderen. Wat begon met gastlessen voor achtstegroepers, krijgt een vervolg in een structurele samenwerking om po en vo beter op elkaar te laten aansluiten.

Formatief evalueren is goed voor leerlingen én leraren, is de ervaring van het Emelwerda College. “We hebben het meer over het onderwijs en de leerlingen en minder over cijfers en planningen.”

De wens om minder te toetsen en leerlingen meer de regie te laten nemen over het eigen leerproces. Dat was de aanleiding voor Het Hooghuis in Heesch om het eigen onderwijs onder de loep te nemen.

Het Hermann Wesselink College wil dat alle leraren over vier jaar zichtbaar lesgeven met behulp van convergente differentiatie. Een projectgroep werkt aan de schoolbrede implementatie van deze ambitie. “Wij praten enthousiast over het veranderproces, maar vertellen leraren niet hoe zij het moeten doen.”

Leesmotivatie, de zin om een boek te pakken en op te gaan in de wereld die geschetst wordt, neemt af. Dat blijkt uit de recente Staat van Onderwijs. Hoe krijg je leerlingen weer aan het lezen? “De crux is dat je een link legt met de leefwereld van je leerlingen.”

Van en met elkaar leren; dat kan binnen je eigen schoolorganisatie, maar ook over de bestuurs- en schoolgrenzen heen. In Den Haag bundelen twee schoolbesturen hun krachten om met de gezamenlijke Haagse OnderwijsAcademie (HOA) een professionaliseringsslag te maken.

Leren, concentreren, plannen, jezelf motiveren; de ene leerling kan prima zelfstandig werken, de ander juist niet. Wat op het Greijdanus Meppel begon met een training over leerstrategieën, is binnen twee jaar uitgegroeid tot grondbeginsel van vier vestigingen.

Hoe voorkom of verklein je het risico op uitval van nieuwe leraren? De locatie Herle van het Beroepscollege Parkstad Limburg (BCPL) biedt begeleiding met een onboardingprogramma. “Je wilt niet dat nieuwe leraren verdwaald rondlopen en zich alleen voelen.”

De beste manier om strategisch personeelsbeleid los te krijgen van het papier? Maak het onderdeel van je ontwikkelaanpak. Op het Cals College in Nieuwegein is alles verbonden met formatief werken, ook de ontwikkeling van medewerkers en secties.

Het Hofstad Lyceum koos het lezen en bespreken van een boek als instrument voor kennisdeling over formatief handelen. Hoe werkte dat en wat leverde het op?

Hoe begeleid je vmbo-basisleerlingen met leerwegondersteunend onderwijs op zo’n manier dat zij meer ruimte krijgen om zich te ontwikkelen? Het Haagse François Vatel vmbo vond een antwoord op die vraag; ze maakten een huiskamer als klas.

In Assen stromen meer vmbo-leerlingen beter door naar het mbo, sinds de scholen in 2021 de handen ineensloegen en doorlopende leerlijnen creëerden. Projectleiders Huubs Hubbeling van het Dr. Nassau College (vo) en Karin Stoffers van het ROC Drenthe College (mbo) namen het initiatief.

Het NPO biedt de mogelijkheid om meer personeel in te huren, maar waar haal je dat vandaan? Het initiatief Studenten Helpen Scholieren ondersteunt scholen bij het inlopen van vertraging met bijles voor leerlingen. Schoolleider Ferry Brokers van De Breul en Ralph Meulenbroeks van de Universiteit Utrecht vertellen hoe het werkt.

Tot de coronacrisis was zittenblijven op veel scholen standaard onderdeel van het bevorderingsbeleid. Het afstandsonderwijs bracht daar verandering in. Rector Carlijn Harink vertelt op welke manier haar school het bevorderingsbeleid vorig jaar wijzigde én wat de school ook dit schooljaar anders aanpakt.

Drie scholen in Zeeuws-Vlaanderen organiseren jaarlijks een BeroepenSpeedDate voor hun leerlingen. Lees welke doelen zij hiermee willen bereiken en hoe zij hun krachten bundelen.

Blijven zitten vanwege de coronacrisis? Bij Vrijeschool Parkstad hoeft dat niet: leerlingen kunnen versnellen en vertragen per vak. Teamleiders Marcel Notermans en Janine Goebbels leggen uit hoe dat werkt.

Leerlingen met een mavo/havo-advies volgen bij Maaswaal NeXT een driejarige brugklas en gaan voor het hoogst haalbare niveau per vak. Hoe zien de lessen eruit? En wat levert het de leerlingen op? Biologiedocent Milou Vermeulen en Djoni van Griensven, docent kunstvakken, beantwoorden deze en andere vragen.

Achtstegroepers krijgen regelmatig schooladviezen die niet bij de leerling past. De Onderwijsraad adviseert daarom om het selectiemoment voor onderwijsrichting later te laten plaatsvinden. Bij Academie Tien doen ze dit nu een aantal jaren. Schoolleider Albert Wijnsma en leraar Mariëlle Roks-Evers leggen uit hoe dit bijdraagt aan kansengelijkheid en zelfvertrouwen bij leerlingen.

Leerlingen uit het voortgezet onderwijs werkten van 15 maart tot 2 juni volledig thuis aan school. Hoe beoordeel je hun werk in deze tijd? En hoe besluit je wie over kan en wie niet? Het Montessori College Arnhem vraagt de leerlingen zelf om advies.

‘Vakoverstijgend projectmatig onderwijs voor ambitieuze doeners’: dat is hoe bij de gloednieuwe locatie Neuhuyskade van het Haags Montessori Lyceum (HML) het contextrijk onderwijs is ingericht.

Minder toetsen en meer maatwerk: dat was de wens van Stad & Esch. Sinds vorig schooljaar (2019-2020) werkt de school op alle niveaus in de bovenbouw volgens een nieuw PTA dat vrijwel alleen in het examenjaar valt. Hoe pakte de school dat aan?

Op het Maaswaal College zijn ze na een korte voorbereidingstijd gestart met een driejarige onderbouwopleiding. Leerlingen met een mavo/havo-advies volgen bij Maaswaal NeXT deze driejarige brugklas op hun eigen niveau. Het doel? Meer gemotiveerde leerlingen, meer eigenaarschap en meer plezier in leren.

Het schoolbeleid van ALASCA wordt breed gedragen, omdat iedereen eraan meewerkt. Schoolleiders Mireille en Martijn en leraar Lenn delen hun ervaringen met gespreid leiderschap.

Op het Metis Montessori Lyceum loopt het vak Wereldburgerschap als een rode draad door de schoolcarrière van alle leerlingen heen. Leerlingen verbreden zo hun horizon en leren de kunst van het samenleven.

Het Varendonck College werkt middels een stuurgroep POVO samen met de lokale basisscholen. Lees hoe de school invulling geeft aan de samenwerking met het primair onderwijs en wat dit de leerlingen en leraren oplevert.

Het Calvijn College locatie Appelstraat in Krabbendijke is sinds 2016 bezig met de invoering van een formatieve schoolcultuur. In een formatieve schoolcultuur krijgen zowel de leerling als de docent meer zicht op waar de leerling zich bevindt in het leerproces. Docent Machteld van Dongen: “Het biedt structuur en rust én aandacht voor individuele leerlingen.” Bekijk de video.

Na acht jaar op een kleine basisschool met extra persoonlijke begeleiding is de overgang naar het voortgezet onderwijs voor sommige leerlingen groot. Hoe kunnen scholen hen helpen? Het doorstroomprogramma ‘10-14-Onderwijs regio Echt’ startte met de Herfstsignalering.

Op Agora Liemers zoekt coach Anke Swanenberg samen met haar collega’s de ruimte op in het PTA, zodat deze beter aansluit bij de onderwijsvisie van de school. Om de onderbouwleerlingen op een goede manier voor te bereiden op het PTA in de bovenbouw, is er in de Agora-ruimte op school een grote leerdoelenwand gemaakt.

Hoe krijg je samen je onderwijswensen scherp? Bij het Udens College gebruiken ze storytelling, waarbij persoonlijke anekdotes, gevoelens en dromen de hoofdrol spelen. Schoolleider Miel Smits en docente Patricia Bijnen delen hun ervaringen.

Het Liemers College startte dit schooljaar op de locatie Didam met een brede, heterogene onderbouw waar mavo-, havo- en vwo-leerlingen in de brugklas gezamenlijk lessen volgen. Aanleiding was de herziening van de visie en het onderwijsaanbod door krimp in het aantal leerlingen. Hoe pakt de locatie het aan?

Het Nijmeegse Dominicus College wilde meer aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen en minder focus op hun cijfers. Om die reden startte de school drie jaar geleden met driehoeksgesprekken én wordt het principe inmiddels ook toegepast bij overgangsvergaderingen.

Leraar Gert Verbrugghen overtuigde het hele Alfrinkcollege in Deurne om te gaan werken met een kennisgedreven aanpak waarin effectieve lessen centraal staan.

“Ik leer leerlingen het verschil tussen zaaien en stekken en hoe je planten moet verpotten. Ze hebben gouden handjes.” Aan het woord is vo-groendocent Delien Havinga. Met haar praktijklessen in het doorstroomprogramma worden kwetsbare leerlingen in het primair onderwijs voorbereid op de overgang naar het regulier voortgezet onderwijs.

Op Het Rhedens Rozendaal krijgen leerlingen een advies voor volgend schooljaar: doorstromen of niet. Met een goede motivatie hoeven zij een negatief advies niet op te volgen. Lees hoe de school dit aanpakt.

Wanneer je bezig bent met onderwijsontwikkeling, is het belangrijk om onderbouwde keuzes te maken. Bijvoorbeeld aan de hand van vragenlijsten, andere onderzoeksinstrumenten, ervaringen van andere scholen of wetenschappelijk onderzoek. Hoe passen de scholen binnen het innovatietraject van Voortgezet Leren dit kennisgedreven werken toe? Vier scholen delen een voorbeeld.

Op het Tabor College Werenfridus in Hoorn komen leerlingen met een specifieke behoefte tot rust in een speciale trajectruimte. Twee pedagogische medewerkers werken er fulltime om deze leerlingen individueel te begeleiden en te ondersteunen.

De leraren van de Bonifatius mavo in Emmeloord bezoeken regelmatig een les van een collega, ter inspiratie voor zichzelf, maar ook in het kader van de ‘lerende cultuur’. “We hebben een kwalitatief en talentvol team, dus we kunnen veel van elkaar leren.” De school maakt daarbij gebruik van een kijkwijzer.

Leren, waar doe je dat eigenlijk voor? Op CSG Ulbe van Houten in St. Annaparochie geloven ze in ‘show, don’t tell’. Met een eigen loopbaanprogramma en diverse talentstromen stuurt de school leerlingen de praktijk in én haalt het de praktijk in huis.

Om de formatieve vaardigheden van leraren (verder) te ontwikkelen, startte UniC in 2019 een leerlijn, gebaseerd op leervragen van leraren zelf. De school bouwt hiermee aan een formatieve cultuur waarin eigenaarschap van leerlingen centraal staat.

Op SG De Rietlanden werkte het lerarenteam van (voormalig) teamleider Cees van Leeuwen de afgelopen jaren toe naar de werkwijze van een professionele leergemeenschap. Al lerende komt het team zo samen tot onderwijsvernieuwing.

Op Agora Liemers zoekt coach Anke Swanenberg samen met haar collega’s de ruimte op in het Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA), zodat deze beter aansluit bij de onderwijsvisie van de school. Anke legt uit hoe ze dit aanpakken.

Havo/vwo-leerlingen met autisme of een angstprobleem vallen vaak tussen wal en schip. Op het Matrix Lyceum in Drachten bieden leraren uit het vo en het vso samen passend onderwijs.

Beter onderwijs door onderzoek: het Ichthus Lyceum in Driehuis is hier sinds twee jaar volop mee bezig. Leerlingen, ouders en leraren leveren input en zijn positief over de praktijkgerichte aanpak.

Leraren van het Rodenborch College oefenen klassensituaties en een-op-een gesprekken met leerlingacteurs. Het werken met acteurs die zelf ook leerling zijn, voelt realiteitsgetrouw en levert waardevolle feedback op.

Hoe kun je vakken als natuurkunde en techniek op een actieve manier aanbieden aan mavoleerlingen? Het Comenius Lyceum in Capelle aan de IJssel startte schooljaar 2019-2020 met Design & Technique. Hoe doen zij dat op school?

Het Isendoorn College in Warnsveld deed na de meivakantie van schooljaar 2019-2020 een uitgebreide enquête onder de ruim 120 leraren. Hoe hebben zij lesgeven op afstand vanuit huis ervaren? Eén van de zaken die eruit sprongen was ‘de regie nemen in de balans tussen werk en privé’. Dit onderwerp komt in schooljaar 2020-2021 terug in het nieuwe scholingsprogramma.

Leerlingen die cognitief en/of sociaal-emotioneel op de grens zitten tussen praktijkonderwijs (pro) en vmbo kunnen in Zeist starten in een pro/vmbo-klas. Lees hoe de middelbare scholen Christelijk College Zeist en het Seyster College dit hebben georganiseerd.

Leraren van het Veluws College Walterbosch ontwierpen een nieuw vwo-programma waarin leerlingen zelf aan het roer staan. Dat doet wonderen voor de motivatie van leerlingen, zegt projectleider Teus Zandsteeg.

Veel leerlingen in 3 havo en vwo kiezen voor een bètaprofiel om de mogelijkheden aan vervolgopleidingen open te houden. Maar zitten zij wel op hun plek in dit profiel? En konden ze dat voldoende bewijzen tijdens de coronacrisis? Het Lorentz Lyceum in Arnhem geeft leerlingen een extra kans dit aan te tonen via een bèta-assessment.

Om efficiënt te kunnen leren, is het belangrijk dat leerlingen informatie kunnen organiseren en prioriteren. Dit geldt natuurlijk op school, maar juist ook in deze tijden van thuisonderwijs is het belangrijk dat leerlingen weten hoe ze dit kunnen aanpakken.