Artikelen

Op 22 juni 2022 organiseerde de Kennistafel Effectief Leesonderwijs een derde online meet up. Deelnemers kregen hierbij inspiratie en handvatten aangereikt om het leesonderwijs op school (verder) vorm te geven.

De ISK Deventer was in februari nét met zeven van de dertien klassen verhuisd naar een andere locatie, toen de komst van Oekraïense leerlingen in beeld kwam. In no time werden er extra lokalen bij die nieuwe plek getrokken, voor drie Oekraïense klassen. Vorige week spraken we met ISK-coördinator Fura Grol. “Vandaag start wéér een nieuwe klas met leerlingen uit Oekraïne.” Over stormachtige ontwikkelingen en een onzekere toekomst.

Op 9 mei 2022 organiseerde de Kennistafel een tweede online meet up ‘Effectief leesonderwijs: van weten naar doen!’. De meet up bood inzicht in de theorie achter effectief leesonderwijs, en twee scholen deelden hoe zij het leesonderwijs in de praktijk vormgeven.

De wijziging van het Eindexamenbesluit VO stelt scholen voor een aantal uitdagingen. Zo moet elke school een examencommissie hebben, die zorgt voor de kwaliteitsborging van de schoolexaminering. Hoe zorg je dat de examencommissie haar werk goed doet en het examenbeleid wordt gedragen en uitgevoerd? Aan het woord: het Christelijk Lyceum Delft, Curio en het Eerste Christelijk Lyceum Haarlem.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of een leerling van groep 7 doorstromen naar het voortgezet onderwijs.

Op 4 april verwelkomde de Oekraïense school Arnhem bijna 150 leerlingen en hun ouders met vlaggetjes en bordjes in het Oekraïens. Drie weken eerder was er nog geen gebouw en geen personeel. Maar toen de gemeente half maart de opvang voor Oekraïense vluchtelingen opende op twee cruiseschepen aan de Rijnkade, nam zij direct het initiatief tot een projectgroep onderwijs. Sanne van der Veen en Lieke Verboeket maakten deel uit van die projectgroep.

Op 31 maart 2022 organiseerde de Kennistafel een online meet up ‘Effectief leesonderwijs: van weten naar doen!’. De meet up bood inzicht in de theorie achter effectief leesonderwijs, en twee scholen deelden hoe zij het leesonderwijs in de praktijk vormgeven.

Weten aan welke elementen voor goed leesonderwijs je kan denken? Bekijk deze video met onderzoeker Mirjam Snel, teamleider Annelein Henselmans, directeur Hilleke Postma en leerkrachten Elin Meijnen, Inge Vermaas en Anne de Vries.

Hoe zorg je dat leerlingen uit zichzelf hun leesboek pakken, thuis en op school? In dit webinar vertelt hoogleraar Roel van Steensel wat we weten uit onderzoek. Docent Nederlands Caroline Wisse geeft concrete tips uit de praktijk.

Bij het Element, een vmbo-school in Amersfoort, zijn de grote schoolexamens allemaal projectmatig. Elke vakgroep bedenkt een werkstuk, opdracht of presentatie die meetelt voor het schoolexamen. “Zo spreken we ook eens andere talenten van de leerlingen aan.”

Leren, concentreren, plannen, jezelf motiveren; de ene leerling kan prima zelfstandig werken, de ander juist niet. Wat op het Greijdanus Meppel begon met een training over leerstrategieën, is binnen twee jaar uitgegroeid tot grondbeginsel van vier vestigingen.

Leerlingen leren meer als je hun welbevinden voorop zet. Vanuit die visie richt Helicon VMBO Nijmegen het onderwijs in coronatijd in. Tot aan de zomer krijgen begeleiding en praktijkvakken prioriteit.

Wat Erika Diender betreft is de relatie tussen leerling en leraar bepalend voor de kwaliteit van het onderwijs. “Vergelijk het met de zorg: daarin wordt de kwaliteit van de zorg, naast expertise, voor een groot deel bepaald door de relatie tussen patiënt en behandelaar. Bovendien gaat het in de zorg over ziek of gezond. Dat is veel meetbaarder dan de opbrengsten van het onderwijs voor een leerling. Voor ons ligt er dan ook een uitdaging hoe je dat meer meetbaar maakt.

De beste manier om strategisch personeelsbeleid los te krijgen van het papier? Maak het onderdeel van je ontwikkelaanpak. Op het Cals College in Nieuwegein is alles verbonden met formatief werken, ook de ontwikkeling van medewerkers en secties.

Iedere leerling reageert anders op thuisonderwijs en heeft een eigen behoefte aan ondersteuning. Hoe kun je deze behoefte van iedere leerling achterhalen en eraan voldoen? Petra Wierstra en Sjanie Bremer van het Lauwers College delen hun ervaringen.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of schoolbesturen leerlingen de doorstroom naar havo of vwo mogen weigeren op grond van een oordeel over kennis, vaardigheden of leerhouding van een leerling?

In Nederland zijn diverse organisaties actief die zich met hulp van vrijwilligers inzetten om leerlingen die dat nodig hebben een extra steuntje in de rug te geven: bij het leren én in hun persoonlijke- en talentontwikkeling. Bijvoorbeeld door het geven van bijles, het bieden van een luisterend oor, hulp bij het ontwikkelen van sociaal-emotionele vaardigheden, en/of het helpen wegwijs maken van een leerling in de Nederlandse maatschappij. Scholen kunnen leerlingen die hier baat bij kunnen hebben, aanmelden voor deze ondersteuning of hen en hun ouders hierop wijzen. Op deze pagina vindt u een - niet uitputtend - overzicht van bestaande landelijke en regionale initiatieven.

Door de coronacrisis stonden scholen én leerlingen het afgelopen jaar voor grote uitdagingen. Voor veel leerlingen zorgde de coronacrisis voor onzekerheid en stress. Welke middelen zetten scholen in om het welzijn van leerlingen te bevorderen? In deze tweede editie van #VOvlogt vertelt Lisette van den Berg (vestigingsdirecteur PRO33 College) hoe zij op school aandacht besteedden aan de mentale gezondheid van leerlingen en welke maatregelen ze namen om leerlingen zo goed mogelijk te ondersteunen.

Achtstegroepers krijgen regelmatig schooladviezen die niet bij de leerling past. De Onderwijsraad adviseert daarom om het selectiemoment voor onderwijsrichting later te laten plaatsvinden. Bij Academie Tien doen ze dit nu een aantal jaren. Schoolleider Albert Wijnsma en leraar Mariëlle Roks-Evers leggen uit hoe dit bijdraagt aan kansengelijkheid en zelfvertrouwen bij leerlingen.

Leerlingen uit het voortgezet onderwijs werkten van 15 maart tot 2 juni volledig thuis aan school. Hoe beoordeel je hun werk in deze tijd? En hoe besluit je wie over kan en wie niet? Het Montessori College Arnhem vraagt de leerlingen zelf om advies.

We hebben geen leer- maar een leefachterstand, stelde scholiere Elze van Houtum in een ingezonden brief in de Volkskrant van 19 februari. Hoe begeleid je leerlingen goed in deze roerige, onzekere tijden? Bij het Niftarlake College in Maarssen is er – wanneer nodig – extra aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen.

Zie het wegwerken van leerachterstand niet als een afzonderlijk project, maar sluit aan bij de bestaande ambities en ontwikkelingen van je school. Dat adviseerde Alexander Volmer, rector van het Ichthus Lyceum in Driehuis, tijdens een inspiratiesessie van de VO-raad over het Nationaal Programma Onderwijs. “Als je aansluit op de bestaande koers, kun je tempo houden en hoef je de ambities en doelen niet aan je medewerkers uit te leggen.”

Op het Metis Montessori Lyceum loopt het vak Wereldburgerschap als een rode draad door de schoolcarrière van alle leerlingen heen. Leerlingen verbreden zo hun horizon en leren de kunst van het samenleven.

“De groep 8-leerkracht geeft een havo-vwo advies omdat hij of zij twijfelt, en dan zouden wij het na een krap halfjaartje in de brugklas wel moeten weten?” Bestuurder Erwin Lutteke prijst zich zeker in deze coronaperiode gelukkig met de tweejarige brugklas van het Isendoorn College in Warnsveld. “Dat geeft ons, de leerling, maar ook de basisscholen veel lucht.”

Als groep 8-leerlingen een kansrijk advies in het po krijgen, kan dat niet zonder kansrijk plaatsen en kansrijk inrichten, zegt Kees van Bergeijk, bestuurder van het Martinuscollege in Grootebroek. En daar is het vo aan zet: bijvoorbeeld door het verlengen van de brugperiode met een jaar of het opstellen van een perspectiefplan. Van Bergeijk stelt dat we in Nederland sowieso te vroeg selecteren én te veel categorale scholen hebben. “Red je het niet? Dan moet je eraf. Dat is niet kansrijk maar kansloos.”

Het Varendonck College werkt middels een stuurgroep POVO samen met de lokale basisscholen. Lees hoe de school invulling geeft aan de samenwerking met het primair onderwijs en wat dit de leerlingen en leraren oplevert.

Let goed op de sociaal-emotionele behoeften van leerlingen als de schooldeuren weer opengaan, is het advies van directeur Martin Brouwer van Greijdanus Enschede. Dat leerde hij na de vuurwerkramp, vandaag twintig jaar geleden.

Gezamenlijkheid is een cruciaal element van een kwaliteitscultuur. Dat is een belangrijke constatering van het leernetwerk Cultuur & Kwaliteit, dat op 6 november j.l. voor de laatste keer (online) bij elkaar komt. De deelnemers reflecteren en vatten samen wat ze hebben geleerd over kwaliteitscultuur. Daarnaast is er aandacht voor het perspectief van de onderwijsinspectie. Waar kijkt de inspectie naar als het gaat om kwaliteitscultuur? Onderwijsinspecteur Jelma Hoekstra is te gast om antwoord te geven op deze vraag. 

Hoe houd je leerlingen gemotiveerd nu het schoolleven zich deels online afspeelt? Door in verbinding te blijven, ervaart het team op RSG Sneek. Alle lessen gaan door, op school of op Google Meet. Daarnaast organiseert de school extra’s zoals een huiswerkklas voor leerlingen die achterstand dreigen op te lopen. Een extra mentor houdt contact met degenen die langdurig thuis zitten en hun ouders.

NUOVO Scholengroep in Utrecht had het al prima voor elkaar, hun veertien scholen in en om de stad Utrecht kunnen beschikken over een stabiel en snel glasvezelnet. Ook hebben zij hun ict-voorzieningen al enige tijd gecentraliseerd waardoor er veel ervaring is opgedaan met gezamenlijke inkoop en aanbestedingen. Toch weerhield dat NUOVO er niet van om lid te worden van SIVON.

Op Agora Liemers zoekt coach Anke Swanenberg samen met haar collega’s de ruimte op in het PTA, zodat deze beter aansluit bij de onderwijsvisie van de school. Om de onderbouwleerlingen op een goede manier voor te bereiden op het PTA in de bovenbouw, is er in de Agora-ruimte op school een grote leerdoelenwand gemaakt.

Het Nijmeegse Dominicus College wilde meer aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen en minder focus op hun cijfers. Om die reden startte de school drie jaar geleden met driehoeksgesprekken én wordt het principe inmiddels ook toegepast bij overgangsvergaderingen.

Op Het Rhedens Rozendaal krijgen leerlingen een advies voor volgend schooljaar: doorstromen of niet. Met een goede motivatie hoeven zij een negatief advies niet op te volgen. Lees hoe de school dit aanpakt.

Leren, waar doe je dat eigenlijk voor? Op CSG Ulbe van Houten in St. Annaparochie geloven ze in ‘show, don’t tell’. Met een eigen loopbaanprogramma en diverse talentstromen stuurt de school leerlingen de praktijk in én haalt het de praktijk in huis.

Op SG De Rietlanden werkte het lerarenteam van (voormalig) teamleider Cees van Leeuwen de afgelopen jaren toe naar de werkwijze van een professionele leergemeenschap. Al lerende komt het team zo samen tot onderwijsvernieuwing.

Hoe kunt u zich als school goed voorbereiden op de daling van het aantal leerlingen? Verschillende prognosemodellen geven houvast maar leveren ook verschillende uitkomsten op. Met behulp van de factsheet van het project regionale samenwerking en het combineren van data krijgen scholen meer inzicht in de cijfers die voor hen belangrijk zijn.

Leraren van het Rodenborch College oefenen klassensituaties en een-op-een gesprekken met leerlingacteurs. Het werken met acteurs die zelf ook leerling zijn, voelt realiteitsgetrouw en levert waardevolle feedback op.

Hoe kun je vakken als natuurkunde en techniek op een actieve manier aanbieden aan mavoleerlingen? Het Comenius Lyceum in Capelle aan de IJssel startte schooljaar 2019-2020 met Design & Technique. Hoe doen zij dat op school?

Leerlingen die cognitief en/of sociaal-emotioneel op de grens zitten tussen praktijkonderwijs (pro) en vmbo kunnen in Zeist starten in een pro/vmbo-klas. Lees hoe de middelbare scholen Christelijk College Zeist en het Seyster College dit hebben georganiseerd.

Leraren van het Veluws College Walterbosch ontwierpen een nieuw vwo-programma waarin leerlingen zelf aan het roer staan. Dat doet wonderen voor de motivatie van leerlingen, zegt projectleider Teus Zandsteeg.

Veel leerlingen in 3 havo en vwo kiezen voor een bètaprofiel om de mogelijkheden aan vervolgopleidingen open te houden. Maar zitten zij wel op hun plek in dit profiel? En konden ze dat voldoende bewijzen tijdens de coronacrisis? Het Lorentz Lyceum in Arnhem geeft leerlingen een extra kans dit aan te tonen via een bèta-assessment.

Om efficiënt te kunnen leren, is het belangrijk dat leerlingen informatie kunnen organiseren en prioriteren. Dit geldt natuurlijk op school, maar juist ook in deze tijden van thuisonderwijs is het belangrijk dat leerlingen weten hoe ze dit kunnen aanpakken.

Op Kiem Montessori mogen de leerlingen langer speels blijven. Ze bewegen veel, maken huiswerk op school en ontwikkelen hun talenten. Lees hoe deze nieuwe school dat aanpakt.

Leerlingen van docente Nederlands Bodien Grijpstra volgen hun eigen leerroute en werken met leerdoelen in een studieschema. Lees hoe zij dat doen en hoe Bodien de regie houdt.

Op CSG Het Noordik voeren leerlingen een paar keer per jaar een trialoog met hun ouders en mentor-coach. Lees waarom de school deze driehoeksgesprekken in alle vmbo-klassen invoert.

“Als leerlingen thuis te maken krijgen met een geweldsincident waarbij ook de politie wordt ingeschakeld, heeft dat een enorme impact. Alleen al het feit dat iemand op school er dan van weet, dat ze daar gekend worden en steun krijgen aangeboden als ze willen, maakt zo’n wereld van verschil.” Aldus Otto van Noort, zorgcoördinator op SG Pantarijn (regio Wageningen) over de werkwijze Handle with Care, waar zijn school momenteel aan deelneemt. Hierbij is afgesproken dat de politie de school een signaal geeft als er huiselijk geweld heeft plaatsgevonden bij een leerling thuis, zodat de school snel steun kan bieden. Samen met Stella Efdé (bestuurder Pantarijn), Jasper van de Reep (Augeo) en een medewerker van de politie vertelde Van Noort tijdens de scholenconferentie ‘Verrassend Passend’ op 19 november jl. over deze manier van samenwerken.

Met meer keuzevrijheid voor de leerlingen en coachende mentoren wil het d’Oultremontcollege in Drunen leerlingen in de onderbouw zelfstandiger maken. Afdelingscoördinator Miriam Geboers vertelt hoe de school dat aanpakt.

Sinds een jaar of vijf kunnen vmbo-leerlingen van het Pius X College op verschillende niveaus vakken volgen. “Wij delen leerlingen niet in op gemiddelden. Bij ons zijn leerlingen in het ene vak gewoon beter dan in het andere,” stelt Mark Wagt, teamleider bovenbouw vmbo.