*

Om je plek te vinden en te functioneren in onze complexe samenleving, is meer nodig dan alleen kennis uit boeken. Op het Vox College is brede vorming een structureel onderdeel van het lesprogramma.

Waarom maak je een SWOT-analyse? Waar helpt het je bij? Volgens projectleider onderwijsinnovatie Zehra Kaya van Het Rhedens Dieren biedt het een heleboel inzichten en handvatten voor schoolontwikkeling. Met teamlid Richard Brandsma vertelt ze wat de tool hen bracht.

Afgelopen vrijdag sprak Kim Putters, de kersverse voorzitter van de SER, de Kohnstammlezing 2023 uit onder de titel: De toekomst zal het leren. Putters ziet een leven lang leren als de belangrijkste voorwaarde om ervoor te zorgen dat iedereen kansen krijgt om in een tijd van grote transities mee te blijven doen. Anders worden de tegenstellingen alleen maar groter.

Hoe creëer je een professionele leercultuur op je school? Hoe zorg je ervoor dat niet alleen de leerlingen, maar ook de medewerkers elke dag blijven leren? De Bonifatius Mavo in Emmeloord startte schooljaar 2020-2021 met het werken in leerteams. Locatiedirecteur Mark Brijan: “Het is de beste keuze die we hebben gemaakt.”

Doen we dingen omdat het nu eenmaal de regel is of omdat ze echt helpen? En werk je als leidinggevende aan de oplossing voor je team of aan het oplossend vermogen van het team? Thom Verheggen bepleit dat docenten en schoolleiders teruggaan naar de bedoeling, die vaak op de achtergrond is geraakt. In het leertraject Leidinggeven in dialoog ga je samen met Thom deze en andere vragen verkennen.

Leiderschap wordt steeds meer gestuurd vanuit de omgeving. Organisaties functioneren in een open systeem en gebeurtenissen in de buitenwereld hebben rechtstreeks, direct of indirect, invloed op wat er in organisaties gebeurt. Leidinggevenden moeten daarmee leren omgaan, betoogt prof. dr. Freek Peters.

Bestuurder zijn is meer dan alleen leidinggeven. Het is belangrijk dat je je realiseert vanuit welke persoonlijke waarden je werkt en welke drijfveren je hebt, aldus Hartger Wassink. Zeker omdat je als onderwijsbestuurder een invloedrijke rol hebt.

Deze instrumenten kan je zelf gebruiken op jouw school. Breng bijvoorbeeld het gesprek over eigenaarschap van leren op gang of onderzoek hoe leerlingen en collega’s een ontwikkeling op school ervaren.

Op het Augustinianum in Eindhoven werken ze met een datateam dat gedegen onderzoek doet naar de oorzaak van een dilemma voordat ze actie ondernemen. Met als resultaat: een doeltreffende schoolontwikkeling.

Is het (nog) niet haalbaar om met de hele school een eigen invulling te geven aan toetsing en examinering? De vakgroep Engels van vmbo-school Het Rijks in Nijmegen laat zien dat ook een enkel vak verschil kan maken.

Om naar de nieuwe situatie toe kunnen bewegen, moeten jullie weten waar jullie nu staan ten opzichte van de ambitie. Dat vraagt om een goede analyse van de beginsituatie. Breng in kaart wat goed gaat en wat beter kan. Welke kansen en bedreigingen zien jullie op weg naar het realiseren van de ambitie?

Jullie gaan een ontwikkeling starten binnen de school. Jullie hebben een duidelijke visie geformuleerd waarom deze ontwikkeling noodzakelijk is en willen graag met een werkgroep aan de slag. Maar wat moet deze werkgroep precies doen, hoe worden ze gefaciliteerd en wat moeten ze bereikt hebben aan het einde van het schooljaar? Door de opdracht van de werkgroep helder op te stellen kun je met duidelijkheid aan de schoolontwikkeling beginnen en heb je iets om tijdens het traject naar terug te grijpen.

Jullie hebben een wens, idee of ambitie voor een verandering en willen daarmee starten in de school. Dan is het belangrijk om het met elkaar te hebben over wat dit plan precies betekent. Waarom doen we dit? Wat is onze verandervisie? En hoe kunnen we de ambitie concreet maken?

Hoe creëer je draagvlak en krijg je collega’s mee in een ontwikkeling op school? Een helder verhaal is hiervoor cruciaal. Hiermee kun je duidelijk maken waarom jullie de ontwikkeling doorvoeren, hoe jullie dit gaan doen en wat daarvoor moet gebeuren. Doorloop dit stappenplan en ontdek hoe je samen met collega’s een duidelijk verhaal maakt over een ontwikkeling op jullie school.

Jullie gaan een ontwikkeling starten binnen de school. Jullie hebben een duidelijke visie geformuleerd waar jullie naartoe willen en waarom deze ontwikkeling (de probleemstelling) noodzakelijk is. Met een werkgroep gaan jullie aan de slag. Maar wat behelst dit vraagstuk allemaal? Wie zijn de betrokkenen en belanghebbenden in dit vraagstuk? Door het vraagstuk goed te analyseren kun je met focus aan de schoolontwikkeling beginnen, en op de juiste plek de juiste interventies inzetten.

Jullie gaan een ontwikkeling starten binnen de school. Daarvoor hebben jullie een verandervisie en doelen geformuleerd. Maar wat willen jullie precies bereikt hebben eind van het jaar? Door het SMART formuleren van het jaardoel kunnen jullie de ambitie concreet en meetbaar maken. Ontdek aan de hand van dit stappenplan hoe je dit doet.

Jullie hebben een wens, idee of ambitie voor een ontwikkeling en willen daarmee starten in de school. Als je hiermee aan de slag gaat, is het belangrijk om van tevoren de beginsituatie van de school in kaart te brengen. Vanuit dat startpunt kun je onderbouwde keuzes maken voor de ontwikkeling.

Met je team, werkgroep of sectie terugblikken op een bepaalde periode of ontwikkeling? Het stappenplan succesinterview staat op een constructieve manier stil bij een succesmoment om vanuit daar vervolgstappen te bepalen. Zo ga je op zoek naar positieve drijfveren die energie en plezier opleveren binnen de samenwerking. Deze intervisiewerkvorm haalt de sterke punten en de kracht van het team naar boven. Zo laat je jouw team ervaren waar jullie op kunnen voortbouwen, wat energie voor het individu en het team oplevert, waar je collega’s toe in staat zijn en waar jullie warm voor lopen.

Jullie hebben een duidelijke ambitie geformuleerd en gaan een ontwikkeling starten binnen de school. Maar hoe pak je dat precies aan? Waar moet je beginnen? En welke acties ga je precies wanneer ondernemen? Het maken van een projectplanning kan uitkomst bieden. Met dit stappenplan ontdek je hoe je samen met collega’s een projectplanning maakt.

Met het actie-onderzoek van Schoolleiders voor de Toekomst kun je samen met leerlingen een volgende stap zetten in een ontwikkeling op jullie school. Het idee is dat leerlingen onderzoek gaan doen in de school. Dit onderzoek is toegespitst op de specifieke innovatie waar jullie mee bezig zijn. Je komt er met dit actie-onderzoek achter wat volgens leerlingen goed werkt en wat er beter kan.

Wil je het gesprek binnen je school aangaan over de voortgang van je innovatietraject? Met dit formulier krijg je inzicht in hoe je ervoor staat en bekijk je samen waar actie nodig is.

Om ervoor te zorgen dat ontwikkelingen beklijven, is het belangrijk om deze te borgen in je schoolorganisatie. De checklist ‘Borgen in de school’ bevat aspecten die belangrijk zijn bij het borgen van een ontwikkeling en helpt je om in kaart te brengen welke aanvullende acties nodig zijn.

We Own The School (WOTS) is een bordspel waarmee je het gesprek over ‘eigenaarschap van leren’ op gang brengt. Door dit spel samen met anderen te spelen, kom je erachter hoe je eigenaarschap op school kunt bevorderen.

De scan 'School als professionele leergemeenschap' laat precies zien hoe het met de lerende cultuur in jouw school staat. Ontdek welke elementen voor een PLG al wel op jouw school aanwezig zijn en aan welke je nog kan werken.

Hoe is het met de onderzoekscultuur in jouw school? Met de scan 'Onderzoekscultuur in de school' bepaal je je positie en acties om een onderzoekscultuur in de school te ontwikkelen.

Hoe kom je met elkaar tot een gezamenlijk werkdrukplan? Aan de hand van dit stappenplan ga je met elkaar in gesprek over oorzaken van werkdruk en mogelijke oplossingen en kom je tot maatregelen die je opneemt in een werkdrukplan.

De BSL-Ontwerptool* helpt scholen in kaart te brengen aan welke criteria voor een goede begeleiding van startende leraren wordt voldaan en op welke criteria verdere ontwikkeling gewenst is. Op basis van de resultaten biedt de scan handvatten om een effectieve start voor leraren mogelijk te maken. Dit instrument ondersteunt bij het bepalen van visie en beleid voor de begeleiding van startende leraren en het creëren van de juiste randvoorwaarden voor het goed organiseren ervan.

Een onderwijsontwikkeling een duurzame(r) plek in de school geven? Als je aan de slag gaat met onderwijsontwikkeling wil je dat deze ook op de lange termijn daadwerkelijk impact heeft op de kwaliteit van het onderwijs. Een onderwijsontwikkeling noemen we 'duurzaam' als deze een ‘organisatieroutine’ is geworden. De Duurzaamheidsmeter helpt om obstakels bij het duurzaam borgen van de ontwikkeling in je school te overwinnen.

Om te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om te weten hoe de context van de school eruit ziet. Hoe zit de organisatie in elkaar? Hoe worden beslissingen genomen? Wat is de cultuur binnen de school? En met welke in- en externe ontwikkelingen moeten jullie rekening houden?

Tijdens het ontwikkeltraject is het belangrijk dat jullie alert blijven op vorderingen die worden gemaakt en op de betrokkenheid binnen de school. Hebben jullie nog hetzelfde doel voor ogen? En hoe zorgen jullie ervoor dat iedereen binnen de school wordt gefaciliteerd in de ontwikkeling?

In deze fase bepalen jullie de ontwikkelstrategie. Kies voor een strategie die aansluit bij de analyse en die past bij jullie ambitie, de (cultuur van de) organisatie en de betrokkenen. Kiezen jullie bijvoorbeeld een traject met een strakke planning of een meer organisch traject?

In deze fase bepalen jullie als schoolleiding, vaksectie of werkgroep waar jullie op korte en lange termijn naartoe willen, afgestemd op de onderwijsvisie en context van de school. Wat is de stip op de horizon? Waarom streven jullie daarnaar? En waarom is dat nu relevant?

Wanneer je op jouw school bezig bent met een ontwikkeling of verandering is het belangrijk dat je communicatie op orde is. Je wilt natuurlijk graag dat docenten, leerlingen en ouders op het goede moment op de hoogte zijn en mee kunnen denken over de ontwikkeling van de school. Maar hoe zorg je dat je de juiste mensen op het juiste moment meeneemt? Met dit stappenplan krijg je aan de hand van de trap van Quirke inzicht in hoe je dat doet.

Heeft jouw team een impuls nodig om verder te gaan met een onderwijsontwikkeling? Gebruik dan de boom van succes. Dit instrument maakt dat je team zich richt op nieuwe ideeën, bereidheid en betrokkenheid om samen te werken zodat je ideeën kunt realiseren.

Evaluatie en borging zijn belangrijke onderdelen van onderwijsontwikkeling. Evalueer samen met de betrokkenen en onderzoek of jullie doel is bereikt en wat de genomen stappen tot nu toe hebben opgeleverd. Gaan jullie op dezelfde weg door of kiezen jullie voor een andere vervolgstap?

Voordat je een schoolontwikkeling gaat starten, is het zinnig om te kijken hoe eerdere ontwikkelingen binnen de school zijn verlopen. Welke ontwikkelingen hebben in het verleden wel en juist niet gewerkt? En waar kwam dat precies door? Vanuit dat startpunt kun je onderbouwde keuzes maken en inschatten wat de risico’s zijn tijdens het ontwikkelproces. Met dit stappenplan ontdek je hoe je de succes- en faalfactoren analyseert.

Wat is de status van leerlingenparticipatie in jouw school? Met de scan leerlingenparticipatie krijg je inzicht in de huidige inspraakmogelijkheden van leerlingen in de school. Door middel van het invullen van twee werkbladen krijg je inzicht in de stappen die je kan zetten rondom leerlingenparticipatie.

Op basis van de ontwikkelstrategie kunnen jullie het stappenplan maken. In dit plan formuleren jullie de concrete resultaten die jullie willen bereiken. Welke acties gaan jullie ondernemen om de resultaten te behalen? En hoe verdelen jullie de rollen en verantwoordelijkheden?