Artikelen

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Deborah Odendaal een aantal vragen voorgelegd. Deborah is al een aantal jaren schoolleider op het Montessori Lyceum Amsterdam en sinds 3 jaar vervult ze die rol ook op de nieuwe school MLA#2: “Op momenten waar het spannend wordt en waar het schuurt, leer ik het meest. Bijvoorbeeld bij het opzetten van onze nieuwe school, het MLA#2. Gedurende dit proces van pionieren waren er geregeld spannende momenten voor mij en mijn team en waarin dingen soms ook minder soepel liepen. Ik leerde dat het juist op die momenten zo belangrijk is als schoolleider om niet weg te lopen van de situatie, maar juist de confrontatie aan te gaan en te blijven verbinden. Dit heeft mijn professionele relaties en de samenwerking binnen het team versterkt”.

In deze aflevering spreekt Aziza Mayo (wetenschappelijk directeur NIVOZ) over subjectiverend onderwijs dat vraagt om pedagogische leiderschap. Bekijk hieronder de video!

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of de werknemer als bedoeld in artikel 7.1 Lid 1 CAO VO ongeacht de hoogte van zijn werktijdfactor recht heeft op de volledige 90 lpb-uren (levensfasebewust personeelsbeleid).

Het tekort aan leraren raakt bijna iedereen. Leerlingen en ouders merken dat er lessen uitvallen, leraren ervaren extra werkdruk door vacatures en schoolleiders krijgen de roosters steeds moeilijker rond. Dat groeiende tekort aan leraren gaan we niet zomaar oplossen. Wat we wel kunnen doen, is alles uit de kast halen om zoveel mogelijk bevoegde leraren voor de klas te krijgen en te behouden.

In 1911 werd 8 maart tot Internationale Vrouwendag uitgeroepen. Thema’s als empowerment, economische zelfstandigheid, vrouwelijk leiderschap en solidariteit onder vrouwen staan deze dag wereldwijd centraal. Onderwijs is de bepalende factor en vrouwelijke leiders in het onderwijs maken soms meer impact dan zij denken. Welke visie hebben vrouwelijke leiders en rolmodellen in het vo op vrouwelijk leiderschap en diversiteit onder werknemers in de sector? Voion maakte drie portretten van vrouwelijke inspirators in het vo.

RSG Enkhuizen wil leerlingen méer meegeven dan alleen een diploma. Het opstellen van een nieuw schoolplan (2020-2024) gaf aanleiding om aan de slag te gaan met het thema brede vorming. Maar hoe rol je zo’n thema vervolgens uit in de praktijk? De schoolleiding besloot een transitieteam op te richten, bestaande uit vijf schoolleiders en vijf docenten. Het transitieteam bracht vervolgens succesvol het vak burgerschap tot stand.

Moet de inrichting van het programma van toetsing en afsluiting (PTA) van een vak er voor alle leerlingen precies hetzelfde uitzien? Het Agora-team van het Koningin Wilhelmina College in Culemborg vindt van niet. “Je kunt de ruimte die je als school hebt voor een eigen invulling van het schoolexamen prima doorgeven aan de leerling”, zegt conrector Erik Wijnveen.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of er een definitie van de lestaak is.

Middelen, kennis, draagvlak: om tot een duurzame schoolontwikkeling te komen is het nodig dat er bepaalde voorwaarden op jouw school aanwezig zijn. Deze voorwaarden noemen wij bouwstenen. Tijdens de beginfase en de evaluatiemomenten vormen deze bouwstenen de basis van het gesprek over de voortgang van jullie schoolontwikkeling.

Waarom gebruik je het Stappenplan Projectplanning? En wat levert het op? Afdelingsleider Egbert-jan Jonker aan het Roelof van Echten College en docent verzorging en één van de aanjagers Leergebied Overstijgende Kerndoelen LGO aan Berg en Bosch Onderwijs Wanda Bloos vertellen hoe zij het stappenplan hebben gebruikt en wat zij eraan hebben gehad. “Door de planning is het heel helder waar we aan het einde van het schooljaar willen zijn!”

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Kirstin van Loon een aantal vragen voorgelegd. Kirsten is nu ruim anderhalf jaar directievoorzitter op het Voortgezet Onderwijs van Amsterdam. Wat heeft zij (o.a.) geleerd in haar rol als bestuurder? “Mijn belangrijkste inzicht is dat het faciliteren van het collectief leren een enorme energie geeft. Door docenten en ondersteunende medewerkers de ruimte te geven om met elkaar in netwerken ideeën uit te wisselen, oplossingen te verzinnen of richting te geven aan thema’s. Het levert de mooiste inzichten op en ik ben iedere keer weer geraakt door de motivatie om samen iets moois neer te zetten voor de leerlingen”. Lees hieronder het volledige interview.

In deze aflevering bespreekt Pedro De Bruyckere (pedagoog en onderzoeker Arteveldhogeschool Gent en Universiteit Utrecht) de drie zogenaamde ‘broodjes aap’ of ‘urban myths’ die rondwaaien over technologie in het onderwijs. Bekijk hieronder de video!

Een interview met schoolleider Theo Verhoeven over de opleiding tot VO-managementcoach.

In de vierdelige podcastserie Kijk op Onderwijs gaat leraar en lerarenopleider Erik Ex één op één in gesprek met schoolleiders die hun eigen pad bewandelen. Over hun kijk op onderwijskwaliteit, onderwijsontwikkeling en de keuzes die zij maken. Welke lessen hebben zij te delen met collega’s? Beluister elke week vanaf donderdag een nieuwe aflevering.

Tijdens de leergang peoplemanagement van Voortgezet Leren hebben 22 schoolleiders zich beziggehouden met de vraag hoe zij professioneel gedrag en persoonlijke ontwikkeling van hun leraren kunnen stimuleren. Zo wordt bijdragen aan de strategische doelen van de school. In dit artikel vind je tien lessen met praktische tips van deelnemers uit de leergang.

Schoolontwikkeling is een cyclisch en continu proces, waarbij je verschillende fasen doorloopt. Deze toolkit helpt je om aan de slag te gaan met een ontwikkeling op jouw school.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of de opslagfactor dient te worden meegenomen bij het berekenen van de lesreductie voor startende leraren.

Het nieuwe kabinet is een jaar aan het werk. Het kabinet heeft haast, zo hebben we gemerkt. Door de lange formatie is er een jaar minder tijd om beleid en wetten te maken. Dat dit kabinet tempo wil maken, hebben we gemerkt aan minister Wiersma. In een jaar tijd is een recordaantal brieven en voornemens naar de Kamer gestuurd. Een goed moment om de balans op te maken en vooruit te kijken.

Onderwijskwaliteit gaat niet alleen over leerprestaties, maar ook over de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. In het basisonderwijs wordt dit vastgelegd in het leerlingvolgsysteem, op middelbare scholen niet. Volgens onderzoeker Femke Geijsel is ook in het voortgezet onderwijs systematische registratie nodig om aan onderwijskwaliteit en -vernieuwing te kunnen werken. Tijdens corona ontwikkelde ze met onderzoekers en scholen de NPO-Schoolscan om het welzijn van leerlingen in kaart te brengen. 

Hoe kunnen we leerlingen motiveren meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces? Vanuit deze vraag ontwikkelde De Goudse Waarden de NXT-dag. “De leerlingen leren omgaan met de vrijheid en grijpen hun kans.”

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag wanneer scholen voor toelating van kinderen een onderwijsnummer moeten aanvragen?

Toetsen voor een cijfer? Leerlingen van het Marcanti College (vmbo/havo) krijgen er pas in het derde leerjaar mee te maken. De school werkt liever met rubrics omdat die veel beter laten zien waar leerlingen staan en wat ze nog te doen hebben. “Bij ons draait het onderwijs om groeikansen en zo hebben we ook de toetsing ingericht”, zegt adjunct-directeur Linda Spierings.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Sabrina Bijvank (Rector op het Rijnlands Lyceum, Sassenheim) geïnterviewd over het thema leren en professionaliseren: "Binnen het onderwijs spelen er op dit moment veel grote thema’s die voor schoolleiders regelmatig de nodige uitdagingen en druk met zich meebrengen. Mijn leermomenten zijn het grootst wanneer er veel druk op de ketel staat, zoals de start van de coronacrisis, het oplossen van uitval van docenten en schoolleiders of ingewikkelde situaties met ouders. Al doende, en vooral op momenten dat het spannend wordt, leer ik het beste.".

In deze aflevering vertelt Jesse Segers (rector van Sioo, het interuniversitair opleidingsinstituut voor organisatiekunde en verandermanagement) over het samenspel tussen schoolleiders en bestuurders en welke rollen ze kunnen innemen zodat strategie, visie en operatie beter op elkaar afgestemd raken. Bekijk hieronder de video!

Smartphones in de klas, verbieden of toestaan? Scholen zijn niet geholpen bij een eenzijdig antwoord, het gaat juist om het maken en volgen van integraal beleid dat past bij de school. Bovendien is het belangrijk om in te zetten op zelfregulering van leerlingen als het gaat om het gebruik van hun smartphone. Dat staat in de publicatie ‘Schoolbeleid voor smartphones’, een initiatief van Kennisnet en de VO-raad.

Wat in 2018 begon met een pilot formatief evalueren op het Emelwerda College, groeide uit tot de ontwikkeling van een feedbackcultuur waar formatief handelen in alle klassen centraal staat. Afdelingsleider Marja Dragt blikt terug én vooruit. De school wil nu onderzoeken of en hoe ze de ondersteunende instrumenten RTTI en OMZA in de bovenbouw kan implementeren.

Kim Groothuis (26) is leraar Nederlands op vmbo-school De Marke, Locatie Zuid in Deventer. Ze staat al sinds haar twintigste voor de klas. Aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen en het inzetten van digitale leermiddelen vindt ze essentiële onderdelen van het leraarsvak. Daarom volgt ze geen standaard lesmethode: “Techniekleerlingen willen geen teksten over paarden lezen.”

Deze kaartenset geeft een praktische uitwerking om de beroepsstandaard in de dagelijkse praktijk te benutten. Het is bedoeld als een speelse manier om je de beroepsstandaard eigen te maken, gezamenlijk het gesprek erover aan te gaan met collega’s en als managementteam de brede blik op leiderschap in een school te bespreken.

Wie is nu eigenlijk de afdelingsmanager of teammanager en wat zijn zijn of haar taken en verantwoordelijkheden? Schoolleiders VO merkt dat de definitie van deze groep middenmanagers varieert tussen verschillende bronnen en onderzoeken. Door met deze schoolleiders in gesprek te gaan hopen we de beschrijving van de rol van de schoolleider uit het middenkader te valideren en indien nodig aan te scherpen en streven we ernaar om vanuit de praktijk een duidelijk beeld te krijgen van de verantwoordelijkheden, taken en arbeidsvoorwaarden van verschillende typen schoolleiders uit het middenkader.

Op 22 juni 2022 hebben sociale partners een onderhandelaarsakkoord bereikt over een nieuwe CAO VO 2022/2023. Hieronder vindt u de meest gestelde vragen over deze cao.

Ilse van Eekelen is sinds 2019 bestuurder van Scholengroep Over- en Midden-Betuwe (SGOMB). Zij werkt nauw samen met andere bestuurders in de regio op het gebied van huisvesting. De nieuwste sectorrapportages PO en VO laten zien dat veel schoolgebouwen in Nederland zijn verouderd en dat 80% een binnenklimaat heeft dat niet voldoet aan de normen. Van Eekelen trekt op met andere bestuurders om gemeentes te overtuigen van het belang van goede, eigentijdse onderwijshuisvesting. ‘Het idee van klaslokalen langs een gang is achterhaald.’ 

We naderen het einde van 2022. Ik weet dat jullie richting de Kerst allemaal heel druk zijn en realiseer me hoeveel het afgelopen jaar van iedereen binnen de scholen gevraagd heeft. Ik wil mijn waardering uitspreken voor jullie inzet en doorzettingsvermogen. Want het was nogal een jaar! We begonnen het jaar nog volop in coronatijd. Velen van ons hadden misschien de verwachting dat het na corona weer normaal zou worden. Ook in de scholen. Nu, aan het einde van het jaar, weten we wel beter. De druk is niet minder maar groter geworden. Ik schrik er zelf van wanneer ik op een rijtje zet wat er op leraren, medewerkers en schoolleiders afkomt. Hierbij een beknopt ‘jaaroverzicht’.

Ezra Meijer volgde de opleiding tot VO-managementcoach bij de VO-academie. Hoe heeft hij de opleiding ervaren, wat heeft hij geleerd en welke (nieuwe) inzichten heeft hij opgedaan? Je leest het in dit artikel.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Huub Nelis (rector bij De Meergronden) geïnterviewd over het thema leren en professionaliseren: "Na het eerste jaar realiseerde ik me dat ik nog nooit zo hard heb moeten werken en dat ik ook nog nooit zoveel geleerd heb. In een school moet je elke dag op zoveel borden tegelijk schaken en steeds het belang van alle medewerkers in ogenschouw houden". Klik op het document hieronder om het hele interview met Huub te lezen.

In deze aflevering vertelt Pedro De Bruyckere (pedagoog en onderzoeker Arteveldhogeschool Gent en Universiteit Utrecht) over de herontdekking van het samen, oftewel hoe je meer kunt doen en halen uit ‘collective teacher efficacy’. Bekijk hieronder de video!

Hoe kunnen we armoede signaleren, hoe kunnen we leerlingen en hun ouders die hiermee te maken hebben ondersteunen, wat kan en moet de rol van de school hierbij zijn? Met de toenemende armoedeproblematiek in onze samenleving hebben alle scholen in Nederland – in meer of mindere mate – momenteel met dit soort vraagstukken te maken. In de zoektocht naar antwoorden en goed beleid op dit vlak, kan het waardevol zijn om binnen de sector tips en goede aanpakken uit te wisselen en zo samen het wiel uit te vinden. En dat is precies wat ruim 70 onderwijsprofessionals deden tijdens het webinar ‘Scholen en armoede’ van de VO-raad, op 17 november jl. Een aantal veelgenoemde tips uit dit webinar willen we via onze website breder delen.

Op 10 november presenteerden de PO-Raad en de VO-raad de sectorrapporages PO en VO 2022 met onder meer cijfers over het lerarentekort, kansengelijkheid, onderwijs op maat en het welbevinden van leerlingen. Het is de tweede sectorrapportage in deze vorm. We spraken erover met diverse onderwijsprofessionals zoals bestuurders, docenten en experts buiten de school. De komende weken zullen er meer interviews verschijnen.

De schoolleider heeft een belangrijke rol als het gaat om onderwijskwaliteit, zo staat in de Sectorrapportage VO. Harald Huijssoon, locatiedirecteur van het Bonhoeffer College in Enschede, is zich daar terdege van bewust: ‘Je kunt, nee, móet het verschil maken.’ 

Sinds augustus 2021 zijn scholen verplicht om doelgericht, samenhangend en herkenbaar burgerschapsonderwijs aan te bieden. Om scholen te informeren en vooral ook te inspireren op dit vlak, zijn vanuit het project 'Burgerschap vo' van de VO-raad videoportretten gemaakt van scholen, die bij de inrichting van hun burgerschapsonderwijs gebruikmaken van wetenschappelijke inzichten.

Hoe zorg je ervoor dat het leiderschap gespreid blijft als de school en het lerarenteam groeien? Met achttien nieuwe collega’s zijn ze op ALASCA​​ op zoek naar de juiste aanpak.

Hieronder kan je de speech van Henk Hagoort (voorzitter VO-raad) en Ingrid de Bonth (vicevoorzitter VO-raad) op het VO-congres 2022, in zijn geheel teruglezen. Ook vind je hier de video's die deel uitmaakten van deze speech.

Als een rups die zich langzaam ontpopt tot een mooie vlinder, zo omschreef Kajal Makhanlal, leerling van het Stanislas College in Delft, haar ontwikkeling op de middelbare school. Deze metafoor kwam herhaaldelijk terug tijdens het VO-congres 2022, in de plenaire opening, lezingen en workshops. Sprekers als Marcel van Herpen (pedagoog) herinnerden de aanwezigen aan het belang van leerlingen echt zien en hen vragen naar hun ambities en behoeften, om het onderwijs hier vervolgens op aan te kunnen passen. Afsluiter Gregory Sedoc (voormalig Olympisch atleet), stelde in een persoonlijk verhaal: “Sport was voor mij meer dan bewegen, het ging om gezien worden, mijn dromen waarmaken en het gevoel van waardering en eigenwaarde dat ik eruit haalde. Het onderwijs kan hetzelfde betekenen voor leerlingen.”

De Onderwijsraad ziet dat ons onderwijs onder druk staat. Dalende leerlingenprestaties, groeiende lerarentekorten en toenemende kansenongelijkheid vragen nú onze aandacht, zegt Edith Hooge, voorzitter van de Onderwijsraad. De data van de nieuwste Sectorrapportage weerspiegelen deze zorgwekkende ontwikkelingen. De Onderwijsraad bracht over deze belangrijke thema's de afgelopen maanden meerdere adviezen uit.

Vorige week presenteerden we als VO-raad en PO-Raad gezamenlijk de sectorrapportage 2022 aan de Vaste Kamercommissie Onderwijs. Deze sectorrapportage geeft op data gebaseerde informatie over de belangrijkste ontwikkelingen in onze sector. We konden de Kamerleden bijvoorbeeld met cijfers laten zien dat het stapelen van diploma’s na jaren van daling weer wat stijgt, dat te veel schoolgebouwen sterk verouderd zijn en dat onze overhead beperkt is.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Thijs Amersfoort (Teamleider bij Harens Lyceum) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde hij het meest? Hoe geeft hij zijn professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft hij leiding aan de professionalisering van collega's? Thijs Amersfoort: "Door langer stil te staan bij een probleem en bewust te zijn van je eigen bubbel, leer je een probleem beter begrijpen. Dat begrip is vaak nodig om tot een passende oplossing te komen. Als ik hierop reflecteer, realiseer ik me dat ik in het verleden regelmatig te kort door de bocht ben gegaan, waardoor de gekozen oplossing uiteindelijk niet het gewenste effect had. Een confronterende, maar hopelijk naar de toekomst toe ook een helpende constatering".