Artikelen

Ezra Meijer volgde de opleiding tot VO-managementcoach bij de VO-academie. Hoe heeft hij de opleiding ervaren, wat heeft hij geleerd en welke (nieuwe) inzichten heeft hij opgedaan? Je leest het in dit artikel.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Huub Nelis (rector bij De Meergronden) geïnterviewd over het thema leren en professionaliseren: "Na het eerste jaar realiseerde ik me dat ik nog nooit zo hard heb moeten werken en dat ik ook nog nooit zoveel geleerd heb. In een school moet je elke dag op zoveel borden tegelijk schaken en steeds het belang van alle medewerkers in ogenschouw houden". Klik op het document hieronder om het hele interview met Huub te lezen.

In deze aflevering vertelt Pedro De Bruyckere (pedagoog en onderzoeker Arteveldhogeschool Gent en Universiteit Utrecht) over de herontdekking van het samen, oftewel hoe je meer kunt doen en halen uit ‘collective teacher efficacy’. Bekijk hieronder de video!

Hoe kunnen we armoede signaleren, hoe kunnen we leerlingen en hun ouders die hiermee te maken hebben ondersteunen, wat kan en moet de rol van de school hierbij zijn? Met de toenemende armoedeproblematiek in onze samenleving hebben alle scholen in Nederland – in meer of mindere mate – momenteel met dit soort vraagstukken te maken. In de zoektocht naar antwoorden en goed beleid op dit vlak, kan het waardevol zijn om binnen de sector tips en goede aanpakken uit te wisselen en zo samen het wiel uit te vinden. En dat is precies wat ruim 70 onderwijsprofessionals deden tijdens het webinar ‘Scholen en armoede’ van de VO-raad, op 17 november jl. Een aantal veelgenoemde tips uit dit webinar willen we via onze website breder delen.

Op 10 november presenteerden de PO-Raad en de VO-raad de sectorrapporages PO en VO 2022 met onder meer cijfers over het lerarentekort, kansengelijkheid, onderwijs op maat en het welbevinden van leerlingen. Het is de tweede sectorrapportage in deze vorm. We spraken erover met diverse onderwijsprofessionals zoals bestuurders, docenten en experts buiten de school. De komende weken zullen er meer interviews verschijnen.

De schoolleider heeft een belangrijke rol als het gaat om onderwijskwaliteit, zo staat in de Sectorrapportage VO. Harald Huijssoon, locatiedirecteur van het Bonhoeffer College in Enschede, is zich daar terdege van bewust: ‘Je kunt, nee, móet het verschil maken.’ 

Sinds augustus 2021 zijn scholen verplicht om doelgericht, samenhangend en herkenbaar burgerschapsonderwijs aan te bieden. Om scholen te informeren en vooral ook te inspireren op dit vlak, zijn vanuit het project 'Burgerschap vo' van de VO-raad videoportretten gemaakt van scholen, die bij de inrichting van hun burgerschapsonderwijs gebruikmaken van wetenschappelijke inzichten.

Hoe zorg je ervoor dat het leiderschap gespreid blijft als de school en het lerarenteam groeien? Met achttien nieuwe collega’s zijn ze op ALASCA​​ op zoek naar de juiste aanpak.

Hieronder kan je de speech van Henk Hagoort (voorzitter VO-raad) en Ingrid de Bonth (vicevoorzitter VO-raad) op het VO-congres 2022, in zijn geheel teruglezen. Ook vind je hier de video's die deel uitmaakten van deze speech.

Als een rups die zich langzaam ontpopt tot een mooie vlinder, zo omschreef Kajal Makhanlal, leerling van het Stanislas College in Delft, haar ontwikkeling op de middelbare school. Deze metafoor kwam herhaaldelijk terug tijdens het VO-congres 2022, in de plenaire opening, lezingen en workshops. Sprekers als Marcel van Herpen (pedagoog) herinnerden de aanwezigen aan het belang van leerlingen echt zien en hen vragen naar hun ambities en behoeften, om het onderwijs hier vervolgens op aan te kunnen passen. Afsluiter Gregory Sedoc (voormalig Olympisch atleet), stelde in een persoonlijk verhaal: “Sport was voor mij meer dan bewegen, het ging om gezien worden, mijn dromen waarmaken en het gevoel van waardering en eigenwaarde dat ik eruit haalde. Het onderwijs kan hetzelfde betekenen voor leerlingen.”

De Onderwijsraad ziet dat ons onderwijs onder druk staat. Dalende leerlingenprestaties, groeiende lerarentekorten en toenemende kansenongelijkheid vragen nú onze aandacht, zegt Edith Hooge, voorzitter van de Onderwijsraad. De data van de nieuwste Sectorrapportage weerspiegelen deze zorgwekkende ontwikkelingen. De Onderwijsraad bracht over deze belangrijke thema's de afgelopen maanden meerdere adviezen uit.

Vorige week presenteerden we als VO-raad en PO-Raad gezamenlijk de sectorrapportage 2022 aan de Vaste Kamercommissie Onderwijs. Deze sectorrapportage geeft op data gebaseerde informatie over de belangrijkste ontwikkelingen in onze sector. We konden de Kamerleden bijvoorbeeld met cijfers laten zien dat het stapelen van diploma’s na jaren van daling weer wat stijgt, dat te veel schoolgebouwen sterk verouderd zijn en dat onze overhead beperkt is.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Thijs Amersfoort (Teamleider bij Harens Lyceum) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde hij het meest? Hoe geeft hij zijn professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft hij leiding aan de professionalisering van collega's? Thijs Amersfoort: "Door langer stil te staan bij een probleem en bewust te zijn van je eigen bubbel, leer je een probleem beter begrijpen. Dat begrip is vaak nodig om tot een passende oplossing te komen. Als ik hierop reflecteer, realiseer ik me dat ik in het verleden regelmatig te kort door de bocht ben gegaan, waardoor de gekozen oplossing uiteindelijk niet het gewenste effect had. Een confronterende, maar hopelijk naar de toekomst toe ook een helpende constatering".

In deze aflevering vertelt Piety Runhaar (universitair hoofddocent HRM in het onderwijs, Wageningen Universiteit) waarom goede begeleiding en goed HRM-beleid belangrijk zijn voor het aantrekken en behouden van starters in het onderwijs. Bekijk hieronder de video!

In de Bijlmermeer, later bekend als Amsterdam-Zuidoost, waren de sociale scheidslijnen in de jaren zeventig scherp getrokken. Rijkere witte mensen woonden in de laagbouw, de rest in de hoogbouw. Mireille Ollivieira, kind van zwarte Surinaamse ouders, hoorde bij die rest. Natuurlijk was zij zich van jongs af aan bewust van het verschil. Juist daardoor is ze nu in staat om als trainer/coach het verschil te maken voor witte schoolbesturen die meer kleur willen krijgen.

In de Sectorrapportage is dit jaar een apart hoofdstuk gewijd aan kansengelijkheid. Daarin zijn uitstel van selectie en onderadvisering belangrijke thema’s. Mariëtte Hamer houdt zich in haar loopbaan in verschillende rollen bezig met kansengelijkheid. De Sociaal-Economische Raad (SER) bracht in 2021 onder voorzitterschap van Hamer het advies ‘Gelijke kansen in het onderwijs. Structureel investeren in kansengelijkheid voor iedereen’ uit. Hamer is lid van de Maatschappelijke Adviesraad van de PO-Raad en voorzitter van het algemeen bestuur van Stichting BOOR in Rotterdam, dat 75 scholen onder haar hoede heeft.

De VO-raad heeft de Sectorrapportage 2022 VO gepresenteerd. Op basis van cijfers rond thema’s als het lerarentekort, onderwijs op maat, kansenongelijkheid, het welbevinden van leerlingen en financiële reserves laten we zien hoe het vo ervoor staat. We vertellen ook welke oplossingsrichtingen we zien voor vraagstukken als het lerarentekort, huisvesting en kansenongelijkheid.

Een ingrijpende onderwijsverandering doorvoeren zonder een lang ontwikkeltraject vooraf? Het kan, weet het Rotterdamse Emmauscollege. De school voerde na 6 maanden voorbereiden een compleet nieuw rooster in, ínclusief keuzeuren. Door feedback en goede evaluaties werd de verandering een succes. “Ik zou het achteraf niet anders doen.”

De Stichtse Vrije School (mavo/havo/vwo) had al een schooleigen schoolexamen lang voordat dit een begrip werd. Dat is kenmerkend voor het vrijeschoolonderwijs, zegt schoolexamencoördinator Wisse de Blaauw: “We werken aan de brede ontwikkeling van de leerling en dat laten we terugkomen in de afsluiting.”

De huiskamer-klas van het Haagse François Vatel vmbo, voor vmbo-basisleerlingen met leerwegondersteunend onderwijs, is een succes. Hoe hebben de leerlingen het ervaren? En hoe gaat de school verder met de ontwikkeling?

Afgelopen week was ik een paar dagen in Finland met minister Wiersma en een divers gezelschap uit funderend onderwijsland. Er gaan naar mijn weten al jaren allerlei onderwijsgroepen naar Finland om te leren van het Finse succes. De Finnen scoren traditioneel hoog in de PISA-scores, kennen geen Onderwijsinspectie en er werken in het hele funderend onderwijs alleen masteropgeleide docenten, die maatschappelijk hoog in aanzien staan. En last but not least: alle leerlingen zitten ongeacht hun achtergrond of ‘special needs’ in dezelfde klassen. Jaloersmakend natuurlijk.

Van ‘niet meer weg te denken’ naar ‘doordacht inzetten’: dat is de uitdaging waar het onderwijs wat betreft ICT voor staat. Nieuwe kansen dienen zich aan in de vorm van intelligente technologie, maar intussen nemen de veiligheidsrisico’s toe. Het komende halfjaar ontwikkelt de sector een normenkader om de digitale veiligheid van leerlingen en medewerkers te vergroten. Zorg dat je bestuur daar klaar voor is, adviseren de bestuurders uit de adviesgroep Regie op ICT: haak nu alvast aan bij lopende initiatieven.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag wat er gebeurt met het pb-budget dat eerder gespaard is op grond van artikel 7.2 lid 2 sub b CAO VO 2021.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of scholen reeds gemaakte afspraken over ouderschapsverlof met ouders met kinderen ouder dan vier jaar mogen honoreren.

Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) startte ruim twee jaar geleden in samenwerking met stichting Humanitas met een financieel loket, waar leerlingen en hun ouders terechtkunnen voor financiële informatie en advies. Een initiatief dat met de toenemende armoedeproblematiek, maar ook daarvoor al, van grote meerwaarde blijkt. “Het biedt op een laagdrempelige manier steun aan ouders en leerlingen in (dreigende) armoede,” aldus Maryse Knook, directeur-bestuurder van de school. “Maar ook voor andere leerlingen is het belangrijk; in de nabije toekomst komt er financieel heel veel op hen af. Elke school heeft er absoluut een rol in om hen hier goed op voor te bereiden.”

Praktijkschool De Brug, een kleine zelfstandige school in Zaltbommel, heeft de knoop doorgehakt: ouders betalen niet meer mee aan de schoolkosten. Geen vrijwillige bijdrage en ook geen verplichte schoolkosten. Zonder financiële drempels hebben alle leerlingen evenveel kansen om hier naar school te gaan.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of de regeling voor seniorenverlof is gewijzigd door de toevoeging van extra 40 uur individueel keuzebudget?

Het begrijpend leesniveau van Nederlandse leerlingen daalt hard. Wat kunnen we doen om het tij te keren? In dit webinar geven hoogleraar Eliane Segers (UT) en leerkracht en leesexpert Heleen Bührs (Alan Turingschool) je inzichten uit wetenschap en praktijk. Vol concrete tips waarmee je direct aan de slag kunt op je eigen school.

Het schoolexamen biedt, anders dan het centraal examen, scholen de ruimte om binnen en naast de voorgeschreven stof in de examenprogramma’s eigen keuzes te maken. Een toenemend aantal scholen gebruikt steeds meer van deze ruimte en doet daarmee recht aan een breed curriculum en/of aan de onderwijsvisie. De wijzigingen in het voormalige Eindexamenbesluit (sinds 1 augustus 2022 opgenomen in de WVO 2020 en het Uitvoeringsbesluit WVO) ondersteunen deze ontwikkeling. Hoe kan zo’n schooleigen invulling eruitzien? Lees hier een greep uit de praktijkvoorbeelden.

Bij De Nieuwste School in Tilburg loopt onderzoekend leren als een rode draad door het onderwijs. Voor havo/vwo-leerlingen met een natuurprofiel komt dit onder meer terug in het schoolexamen nlt. De leerlingen stellen een portfolio samen met bewijzen van hun onderzoeksvaardigheden en voeren daarover een assessmentgesprek.

Jezelf verder ontwikkelen, elkaar inspireren, bespreken wat je belangrijk vindt voor de kwaliteit en ontwikkeling van het onderwijs en je samen hard maken voor de middelen die daarvoor nodig zijn: die mogelijkheden biedt een nieuw schoolleidersplatform dat wordt opgezet door de VO-raad en het Schoolleidersregister VO (SRVO). Deelnemers kunnen er ook ontdekken welke thema’s op meer scholen spelen en thema’s waar nodig landelijk agenderen. Drie kartrekkers vertellen wat zij van het platform verwachten en aan welk thema zij werken. Artikel uit het VO-magazine, oktober 2022.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag hoe de jaarlijkse uitkering van €275 voor het OOP wordt berekend?

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Hans Warris (Directeur onderwijs bij RSG Wolfsbos) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde hij het meest? Hoe geeft hij zijn professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft hij leiding aan de professionalisering van collega's? Hans Warris: “In een nieuwe school starten betekent veel kennis en ervaring meebrengen en tegelijkertijd blijven leren. Als directeur onderwijs ben ik nu nog veel bewuster bezig met loslaten, dan ik deed als afdelingsdirecteur. Loslaten door teamleiders de ruimte te geven voor eigen onderwijskundige keuzes die aansluiten bij de ambities van de school. In mijn professionele ontwikkeling sta ik nu regelmatig stil bij de kunst van het loslaten”.

In deze aflevering vertelt Marcelle Hobma (projectleider zij-instroom VU-lerarenacademie, RAP Groot-Amsterdam) waarom het belangrijk is om te investeren in goede inductietrajecten, zodat goede leraren zich kunnen (blijven) ontwikkelen en behouden blijven voor het onderwijs. Bekijk hieronder de video!

Een intensiever mentoraat is één van de resultaten van het nieuwe visitatieproject van onderwijsgroep Fricolore. Hoe pakken ze de visitaties aan en wat is de meerwaarde van visitaties binnen samenwerkingsverbanden? Bestuurder Joost Visser en schoolleider Dirk-Jan Dekker vertellen.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of een medewerker recht heeft op compensatie van kortdurend bijzonder verlof (artikel 15 CAO VO) indien de betreffende bijzondere gebeurtenis in het weekend of in de vakantie valt.

Hoe draagt technologie op jouw school bij aan onderwijsontwikkeling? Hebben jullie hier op school al stappen in gezet? En wil je nog meer leren over hoe je dit goed implementeert in de school? Dan is dit leernetwerk - dat van start gaat op 22 november in de regio Utrecht - iets voor jou!

Twee nieuwe onderwijsontwikkelingen binnen één school: het bèta-leerplein is een succes, de invoering van keuzewerktijd niet. Het verschil? Het leerplein is ontwikkeld vanuit een professionele leergemeenschap. Lees waarom deze aanpak het verschil maakt.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Lidka Marshall-Mikolajczyk (afdelingsleider Goese Lyceum) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde zij het meest? Hoe geeft zij haar professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft zij leiding aan de professionalisering van collega's? "Ik ben nog steeds op zoek naar de ultieme methode om overzicht te houden en hoe ik zo efficiënt mogelijk kan werken. Maar doordat ik hier regelmatig met onze andere afdelingsleiders over spreek, ben ik erachter gekomen dat zelfs de meest ervaren collega’s ook nog wel eens overlopen en van strategie veranderen. Daarom sta ik geregeld stil en kijk ik of mijn methodes nog wel werken. Zo niet, dan doe ik een aanpassing."

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Henk Hagoort (voorzitter VO-raad) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde hij het meest? Hoe geeft hij zijn professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft hij leiding aan de professionalisering van collega's? "In het geval van de curriculumvernieuwing bij hogeschool Windesheim gaven we de teams geen voorschriften mee maar ontwerpprincipes, die paradoxaal waren geformuleerd. Bijvoorbeeld: sluit zoveel mogelijk aan bij het individuele talent van de student en geef tegelijk vorm aan samen leren. Juist in zo’n spanningsveld komt professionaliteit het beste tot zijn recht."

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Hiltje Rookmaker (bestuurslid OVO Friesland-Noord) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde ze het meest? Hoe geeft zij haar professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft zij leiding aan de professionalisering van collega's? "Het maken van fouten leverde uiteindelijk ook voor mij veel op. Het is niet altijd leuk om te ervaren, maar op de lange termijn wel waardevol. Je zult een goede balans moeten vinden in je ontwikkeling tussen de grens opzoeken en toepassen wat vertrouwd is."

In deze aflevering vertelt Arjen Wals, hoogleraar Transformatief Leren aan de Wageningen Universiteit, over het belang van onderwijs voor een duurzamere wereld. Bekijk hieronder de video!

Aan de slag met formatief werken? Begin klein, ontwikkel een gezamenlijke taal en neem de tijd om een goede basis te leggen. Dat is wat Corné Dekker en Rob van Tol leerden van de pilot ‘formatief werken’ op Lyceum Oudehoven.

Moet je als schoolleider je medewerkers nou sturen of loslaten? Hoe kunnen leerlingen gepersonaliseerd leren maar toch hun eindexamens halen? En hoe ga je om met weerstand van collega’s? Samen met wetenschappers en schoolleiders proberen we in deze nieuwe podcastserie antwoorden te vinden op deze en nog veel meer vragen uit de dagelijkse onderwijspraktijk van een schoolleider. Vanaf nu te beluisteren!

Op Spring High (po/vmbo/havo/vwo) krijgen leerlingen zo lang mogelijk heterogeen les. Daarom kiest de school voor eenjarige PTA’s. Ook dan is een rijke invulling van het schoolexamen mogelijk, stelt schoolleider Camyre de Adelhart Toorop. Als je maar bewuste keuzes maakt.

“Kabinet wil uitstel schoolkeuze” kopte het Algemeen Dagblad afgelopen maandag. Als aftrap van het nieuwe schooljaar gaf minister Wiersma een interview aan de krant over het thema kansengelijkheid. De media pakten vervolgens goed uit. “Minister wil keuze voor vmbo, havo of vwo veranderen” was de headline van BNR Nieuwsradio. RTL maakte ervan dat volgens de minister de keuze voor het onderwijsniveau later moet gaan plaatsvinden. Een ferme aftrap dus.

Onlangs is de Europese richtlijn ‘Transparante arbeidsvoorwaarden’ in werking getreden. Deze heeft als algemeen doel de inhoud van het werk vooraf transparanter en beter voorspelbaar te maken. De richtlijn leidt, op hoofdlijnen, tot een aantal wijzigingen en uitbreidingen in de Nederlandse wet per 1 augustus 2022. Er is onder andere sprake van veranderingen in de wet ten aanzien van informatievoorziening over werktijd, kosteloze scholing en nevenwerkzaamheden. In onderstaand artikel gaan we nader in op een aantal wijzigingen en wat dit voor werkgevers en werknemers in het funderend onderwijs betekent.

“School, dat is toch je tweede thuis, je bent er heel vaak. Blij dus dat ik me er goed voel!” Aldus Balout, brugklasser op het Goese Lyceum, terugkijkend op haar eerste jaar op ‘die grote vo-school’. Corona maakte het opnieuw extra uitdagend voor leerlingen om snel te wennen, en voor hun scholen om hen hierbij te helpen en hen zo passend mogelijk te plaatsen. Deze plaatsing (zitten leerlingen echt op de juiste plek?) en de zorgen over het welbevinden van leerlingen en de ‘onrust in de klas’ zijn ook nog aandachtspunten op scholen. Maar terugkijkend op hoe het op drie scholen is gegaan - scholen die de VO-raad dit jaar heeft gevolgd rond de overgang po-vo - blijkt corona ook het schoolbeleid op deze punten te hebben verrijkt. En blijken de woorden van Balout een mooie samenvatting: ‘het is alsof ik hier al jaren rondloop’.