*

Hoe kunnen we armoede signaleren, hoe kunnen we leerlingen en hun ouders die hiermee te maken hebben ondersteunen, wat kan en moet de rol van de school hierbij zijn? Met de toenemende armoedeproblematiek in onze samenleving hebben alle scholen in Nederland – in meer of mindere mate – momenteel met dit soort vraagstukken te maken. In de zoektocht naar antwoorden en goed beleid op dit vlak, kan het waardevol zijn om binnen de sector tips en goede aanpakken uit te wisselen en zo samen het wiel uit te vinden. En dat is precies wat ruim 70 onderwijsprofessionals deden tijdens het webinar ‘Scholen en armoede’ van de VO-raad, op 17 november jl. Een aantal veelgenoemde tips uit dit webinar willen we via onze website breder delen.

De Onderwijsraad ziet dat ons onderwijs onder druk staat. Dalende leerlingenprestaties, groeiende lerarentekorten en toenemende kansenongelijkheid vragen nú onze aandacht, zegt Edith Hooge, voorzitter van de Onderwijsraad. De data van de nieuwste Sectorrapportage weerspiegelen deze zorgwekkende ontwikkelingen. De Onderwijsraad bracht over deze belangrijke thema's de afgelopen maanden meerdere adviezen uit.

In de Sectorrapportage is dit jaar een apart hoofdstuk gewijd aan kansengelijkheid. Daarin zijn uitstel van selectie en onderadvisering belangrijke thema’s. Mariëtte Hamer houdt zich in haar loopbaan in verschillende rollen bezig met kansengelijkheid. De Sociaal-Economische Raad (SER) bracht in 2021 onder voorzitterschap van Hamer het advies ‘Gelijke kansen in het onderwijs. Structureel investeren in kansengelijkheid voor iedereen’ uit. Hamer is lid van de Maatschappelijke Adviesraad van de PO-Raad en voorzitter van het algemeen bestuur van Stichting BOOR in Rotterdam, dat 75 scholen onder haar hoede heeft.

Afgelopen week was ik een paar dagen in Finland met minister Wiersma en een divers gezelschap uit funderend onderwijsland. Er gaan naar mijn weten al jaren allerlei onderwijsgroepen naar Finland om te leren van het Finse succes. De Finnen scoren traditioneel hoog in de PISA-scores, kennen geen Onderwijsinspectie en er werken in het hele funderend onderwijs alleen masteropgeleide docenten, die maatschappelijk hoog in aanzien staan. En last but not least: alle leerlingen zitten ongeacht hun achtergrond of ‘special needs’ in dezelfde klassen. Jaloersmakend natuurlijk.

Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) startte ruim twee jaar geleden in samenwerking met stichting Humanitas met een financieel loket, waar leerlingen en hun ouders terechtkunnen voor financiële informatie en advies. Een initiatief dat met de toenemende armoedeproblematiek, maar ook daarvoor al, van grote meerwaarde blijkt. “Het biedt op een laagdrempelige manier steun aan ouders en leerlingen in (dreigende) armoede,” aldus Maryse Knook, directeur-bestuurder van de school. “Maar ook voor andere leerlingen is het belangrijk; in de nabije toekomst komt er financieel heel veel op hen af. Elke school heeft er absoluut een rol in om hen hier goed op voor te bereiden.”

“Kabinet wil uitstel schoolkeuze” kopte het Algemeen Dagblad afgelopen maandag. Als aftrap van het nieuwe schooljaar gaf minister Wiersma een interview aan de krant over het thema kansengelijkheid. De media pakten vervolgens goed uit. “Minister wil keuze voor vmbo, havo of vwo veranderen” was de headline van BNR Nieuwsradio. RTL maakte ervan dat volgens de minister de keuze voor het onderwijsniveau later moet gaan plaatsvinden. Een ferme aftrap dus.

Basisvaardigheden zoals rekenen en taal zijn wat Frits Hoekstra betreft een primaire voorwaarde voor het creëren van gelijke kansen voor alle leerlingen: “Denk na over je taal en rekenonderwijs, kijk welke acties werken en kansen vergroten. Uit ervaring weet ik dat het (structureel) stimuleren om nèt dat stapje verder te zetten, kinderen daadwerkelijk vooruit helpt.”

In Nederland zijn diverse organisaties actief die zich met hulp van vrijwilligers inzetten om leerlingen die dat nodig hebben een extra steuntje in de rug te geven: bij het leren én in hun persoonlijke- en talentontwikkeling. Bijvoorbeeld door het geven van bijles, het bieden van een luisterend oor, hulp bij het ontwikkelen van sociaal-emotionele vaardigheden, en/of het helpen wegwijs maken van een leerling in de Nederlandse maatschappij. Scholen kunnen leerlingen die hier baat bij kunnen hebben, aanmelden voor deze ondersteuning of hen en hun ouders hierop wijzen. Op deze pagina vindt u een - niet uitputtend - overzicht van bestaande landelijke en regionale initiatieven.