Artikelen

De gesprekstool BurgerSmaken is vrij beschikbaar voor po en vo-scholen. Dit instrument, oftewel 'spel' maakt het mogelijk om als school op een effectieve en ontspannen manier met collega's in gesprek te gaan over burgerschap.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag wat het exacte moment is dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd ingaat wanneer een leraar een wettelijke onderwijsbevoegdheid behaalt en ten minste 12 maanden in dienst is.

Startende leraren die aan de slag gaan op een vernieuwende school zoals PLEION, moeten vaak erg wennen. Om ze beter voor te bereiden, maakten PLEION-scholen, lerarenopleidingen, Platform Samen Opleiden & Professionaliseren en Schoolinfo samen rubrics en workshops. “Niet alleen voor PLEION-scholen, maar voor elke vernieuwende stageschool zijn de rubrics en workshops relevant. Want het dwingt leraren om goed na te denken over waarom ze iets doen in hun les.”

Het Liemers College startte dit schooljaar op de locatie Didam met een brede, heterogene onderbouw waar mavo-, havo- en vwo-leerlingen in de brugklas gezamenlijk lessen volgen. Aanleiding was de herziening van de visie en het onderwijsaanbod door krimp in het aantal leerlingen. Hoe pakt de locatie het aan?

Het Nijmeegse Dominicus College wilde meer aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen en minder focus op hun cijfers. Om die reden startte de school drie jaar geleden met driehoeksgesprekken én wordt het principe inmiddels ook toegepast bij overgangsvergaderingen.

Leraar Gert Verbrugghen overtuigde het hele Alfrinkcollege in Deurne om te gaan werken met een kennisgedreven aanpak waarin effectieve lessen centraal staan.

Op Het Rhedens Rozendaal krijgen leerlingen een advies voor volgend schooljaar: doorstromen of niet. Met een goede motivatie hoeven zij een negatief advies niet op te volgen. Lees hoe de school dit aanpakt.

Wanneer je bezig bent met onderwijsontwikkeling, is het belangrijk om onderbouwde keuzes te maken. Bijvoorbeeld aan de hand van vragenlijsten, andere onderzoeksinstrumenten, ervaringen van andere scholen of wetenschappelijk onderzoek. Hoe passen de scholen binnen het innovatietraject van Voortgezet Leren dit kennisgedreven werken toe? Vier scholen delen een voorbeeld.

Op Agora Liemers zoekt coach Anke Swanenberg samen met haar collega’s de ruimte op in het Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA), zodat deze beter aansluit bij de onderwijsvisie van de school. Anke legt uit hoe ze dit aanpakken.

In deze toolbox vind je tips, links en informatie om een volgende stap te zetten in het burgerschapsonderwijs. De toolbox, die regelmatig aangevuld wordt, is bedoeld ter inspiratie! Er zijn uiteraard nog veel meer voorbeelden denkbaar binnen de categorieën die beschreven zijn. Ken je goede voorbeelden of heb je suggesties? Dan nodigen wij jou uit om contact op te nemen via burgerschap@vo-raad.nl

Beter onderwijs door onderzoek: het Ichthus Lyceum in Driehuis is hier sinds twee jaar volop mee bezig. Leerlingen, ouders en leraren leveren input en zijn positief over de praktijkgerichte aanpak.

Hoe kun je vakken als natuurkunde en techniek op een actieve manier aanbieden aan mavoleerlingen? Het Comenius Lyceum in Capelle aan de IJssel startte schooljaar 2019-2020 met Design & Technique. Hoe doen zij dat op school?

Veel scholen in het funderend onderwijs hebben al ervaring met het creëren van banen voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Benut deze ervaringen voor uw eigen school!

Veel leerlingen in 3 havo en vwo kiezen voor een bètaprofiel om de mogelijkheden aan vervolgopleidingen open te houden. Maar zitten zij wel op hun plek in dit profiel? En konden ze dat voldoende bewijzen tijdens de coronacrisis? Het Lorentz Lyceum in Arnhem geeft leerlingen een extra kans dit aan te tonen via een bèta-assessment.

“Je wordt volgens mij niet als racist geboren, dat word je puur door je omgeving. Daarom moeten we op scholen aandacht besteden aan racisme.” Aldus Sara (14), leerlinge van UniC in Utrecht. De samenleving is volop in de ban van Black Lives Matter (BLM) en het probleem van racisme en discriminatie, en dit actuele thema leeft ook bij veel leerlingen. Vanuit scholen, maar ook vanuit henzelf wordt aangedragen dat het belangrijk is binnen de school hier aandacht voor te hebben en het bespreekbaar te maken. Zodat de bewustwording erover toeneemt en discriminatie en racisme zowel binnen en buiten de school ook steeds minder voor zullen komen. Op onder meer UniC Utrecht en CSG Augustinus Groningen zijn docenten en leerlingen hier naar aanleiding van BLM op een creatieve manier mee aan de slag gegaan.

Dit voorjaar heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) zich gebogen over de vraag wat de gevolgen zijn voor de vakantierechten van een leraar die op 1 augustus bij een andere werkgever gaat werken en pas per 1 september zijn oude baan opzegt. De maand augustus heeft de werknemer volledig vakantie, waardoor er geen problemen ontstaan met het leveren van arbeid.

Verbinding met leerlingen is een kernwaarde van het Bernard Lievegoed College. Maar hoe monitor je het welzijn en houd je goed contact met leerlingen op afstand? Rector Patricia en mentor Lydia vertellen hoe ze dit aanpakken.

Mijn kleinkinderen konden vorige week niet wachten tot het 11 mei was. Niet om opa te feliciteren met zijn verjaardag, maar...om weer naar school te gaan. Nu is dat voor jonge kinderen, in mijn geval tussen de 4 en 9 jaar, nog wel te begrijpen. Maar wie had begin dit jaar gedacht dat er dit schooljaar een moment zou zijn waarop onze leerlingen, door de bank genomen toch pubers, zouden hunkeren naar het moment dat ze weer naar school kunnen. En toch is het zo.

Na drie jaar ‘oefenen’ in speciale klassen, startte Over Betuwe College Bemmel in schooljaar 2020-2021 met een coachende aanpak en een 80-minutenrooster voor alle leerlingen. Lees waarom de school voor deze verandering koos.

Individuele leertrajecten zijn populair. De Groene Hart Praktijkschool heeft er in de bovenbouw al jaren ervaring mee. Nu trekken ze de lijn door naar de onderbouw, vertelt leraar Ronald van den Helder.

Op welk niveau is de kans op een diploma het grootst? Leerlingen op de Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen (SSgN) krijgen twee jaar de tijd om dat in een heterogene brugperiode te ontdekken.

Is Edualdo.nl al bekend binnen uw school of bestuur? Op deze website kunnen leraren kennis en ervaring uitwisselen over het onderwijs, van multimediagebruik in de klas tot projectmatig werken.

Op Kiem Montessori mogen de leerlingen langer speels blijven. Ze bewegen veel, maken huiswerk op school en ontwikkelen hun talenten. Lees hoe deze nieuwe school dat aanpakt.

Leerlingen van docente Nederlands Bodien Grijpstra volgen hun eigen leerroute en werken met leerdoelen in een studieschema. Lees hoe zij dat doen en hoe Bodien de regie houdt.

Op CSG Het Noordik voeren leerlingen een paar keer per jaar een trialoog met hun ouders en mentor-coach. Lees waarom de school deze driehoeksgesprekken in alle vmbo-klassen invoert.

Samenwerken, expertise bundelen en leren van elkaar; dat zijn belangrijke ingrediënten van de wijze waarop het groene Clusius College in Noord-Holland werkt aan de kwaliteit van het examen- en toetsbeleid. De school heeft acht vmbo- en drie mbo-vestigingen. Melanie Brandenburg, directeur van de vmbo-vestiging in Heerhugowaard, is als voorzitter van de vestigingsexamencommisie van haar school én als lid van de centrale examencommissie van het Clusius nauw betrokken bij het examen- en toetsbeleid voor het vmbo.

De Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) treedt op 1 januari 2020 in werking. De WAB heeft als doel de kosten- en risicoverschillen tussen contractvormen te verminderen, zodat flexibel werk wordt gebruikt waar de aard van het werk daarom vraagt en niet alleen omdat het een kostenvoordeel oplevert. Negatieve effecten van specifieke vormen van flexibele arbeid, zoals onzekerheid over werk en inkomen en afwenteling van kosten en risico’s, worden beperkt of beprijsd. Ook beoogt de wet het aangaan van een vast contract aantrekkelijker te maken voor werkgevers, zodat voor werkenden meer perspectief op zekerheid ontstaat.

Een leraar die op het Stedelijk College Eindhoven het voortouw wil nemen in onderwijsontwikkeling, leerlingenzorg of kwaliteitszorg, kan als ‘pedaccer’ aan de slag. “De leukste functie die er is”, zegt pedaccer Theo van der Maazen.

“Een cultuurverandering creëer je niet van de ene op de andere dag. We hebben duidelijk aan ons team uitgelegd wat we voor ogen hadden: een open cultuur, waarin leerlingen én leraren ruimte voelen om mee te denken, om met initiatieven te komen.” André Dokman (directeur), Carolien Gerritsen (adjunct-directeur) en Alwin Smit (leraar) vertellen over de cultuurverandering die op het Futura College in Woerden gaande is.

Een verandering op school vraagt om een stevig fundament en een concreet doel. Lees hoe leraren van het Alkwin Kollege en CSG Calvijn het ‘Ontwikkelplan innovatietraject’* gebruikten om hun ontwikkelvraag te concretiseren.

Met meer keuzevrijheid voor de leerlingen en coachende mentoren wil het d’Oultremontcollege in Drunen leerlingen in de onderbouw zelfstandiger maken. Afdelingscoördinator Miriam Geboers vertelt hoe de school dat aanpakt.

Leraren Johan Fietelaars en Thomas Buster van het Dr.-Knippenbergcollege leggen uit hoe eigen onderzoek in de school kan bijdragen aan de invoering van een nieuwe onderwijsvisie.

Teamleiders en leraren op het CS Vincent van Gogh zetten de eerste stappen in onderwijs dat meer gericht is op ‘leren leren’ en ‘leren leven’. Lees hoe dit leidde tot workshops voor leerlingen over bijvoorbeeld plannen en leerstrategieën.

Per 6 juni 2019 geldt de geactualiseerde Code Goed Onderwijsbestuur VO.

Het vraagt moed om als school middenin een innovatieproces een pauzejaar in te lassen. En toch is dat precies wat het Dr.-Knippenbergcollege deed. Lees hoe de samenwerking tussen afdelingsleiders en leraren een cruciale rol speelde bij de invoering van de nieuwe onderwijsvisie en het pauzejaar.

Door leerlingen meer de regie te geven over hun eigen leerproces, zijn ze gemotiveerder om te leren. Dat vereist wel andere vaardigheden van leraren. Meer coachende kwaliteiten bijvoorbeeld of het vermogen om in je les te differentiëren op verschillende niveaus. Op het Agnieten College Zwartsluis organiseren ze diverse studiedagen zodat de leraren samen de eigen vaardigheden kunnen bijspijkeren. En dat werkt.

"Volgens mij hebben we in het onderwijs twee grote uitdagingen: gelijke kansen creëren én de overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs soepeler maken", zegt Bert-Jan Kollmer, schoolbestuurder bij Stichting OVO in Gorinchem. "Toen ik 4,5 jaar geleden als bestuurder begon, wilde ik daar iets aan veranderen." Dat is gelukt. Bij Stichting OVO werken leraren en intern begeleiders uit het primair onderwijs nauw samen met leraren en brugklas- en zorgcoördinatoren uit het voortgezet onderwijs om leerlingen zacht te laten landen.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig zullen we op deze site antwoord geven op een vraag die bij meer scholen speelt.

Een intensieve samenwerking binnen de keten is cruciaal voor een soepele overgang van vmbo naar mbo. De praktijkvoorbeelden op deze pagina zijn ter inspiratie.

Op het Leerpark Presikhaaf van het Arentheemcollege kunnen vmbo-leerlingen een doorlopende leerlijn volgen tot mbo-2. Doordat lessen door dezelfde docenten worden gegeven, voelen leerlingen zich veilig, is de aanpak vertrouwd en kan veel maatwerk geleverd worden. “Daardoor kunnen sommige leerlingen kunnen het mbo in één jaar doorlopen.”

Op het Lindecollege in Wolvega kunnen leerlingen op het vmbo een interne een mbo-opleiding op niveau 2 volgen. Het voordeel is dat ze les krijgen op een bekende, veilige plek en (grotendeels) ‘hun’ eigen docenten behouden. De bijvangst is dat honderd procent doorstroomt naar mbo-3 niveau.

Op het ROC West Brabant zijn sinds tien jaar transfercoaches werkzaam. Zij bieden vmbo-leerlingen persoonlijke begeleiding gedurende het eerste jaar van het mbo. En dat werkt goed. Wel blijkt dat vmbo-leerlingen vaak geen idee hebben waar ze aan beginnen met een mbo-opleiding. Daarom is er sinds dit jaar ook een doorstroomcoach ingezet, die vmbo-leerlingen ondersteunt met het maken van de juiste studiekeuze.

Op het Roelof van Echten College in Hoogeveen zijn er al langer signalen dat de overgang van het vmbo naar het mbo voor sommige leerlingen een uitdaging is. Daarom werd vorig jaar gestart met een doorstroomprogramma dat zich richt op sociaal-emotionele ondersteuning van leerlingen.

Bij de helpdesk VO komen veel vragen binnen over de diplomering van de gemengde leerweg (gl) en theoretische leerweg (tl) in het vmbo. De programma’s van deze beide leerwegen vertonen grote gelijkenis en veel scholen bieden leerlingen een programma aan waarbij ze in het examenjaar óf voor het gl- of voor het tl-diploma kunnen kiezen. Dit leidt bij een aantal scholen echter tot onduidelijkheden. Hieronder zet de VO-raad de meestgestelde vragen en antwoorden op een rij.

Het project Baanbrekers biedt praktische ondersteuning voor schoolbesturen in het primair en voortgezet onderwijs bij het realiseren van nieuwe banen voor mensen met een arbeidsbeperking. De PO-Raad en VO-raad spannen zich in om schoolbesturen extra te ondersteunen. Het doel is om meer mensen met een arbeidsbeperking een kans te bieden op een baan in het onderwijs. In totaal kunnen er in twee jaar 72 schoolbesturen actief deelnemen aan het project.

Met het nieuwe programma 'Scholen besparen energie' wil het ministerie van Binnenlandse Zaken scholen stimuleren aan de slag te gaan met relatief eenvoudige aanpassingen om energie te besparen. ‘Het resultaat merk je snel genoeg aan een lagere energierekening’, vertelt Linda Hulspas (beleidsmedewerker BZK). ‘Belangrijk is dat je het agendeert en er iemand voor verantwoordelijk maakt.’

De Amersfoortse vmbo-school 'Het Element' heeft samen met onder andere ROC Midden-Nederland een eigen doorstroomprogramma ontwikkeld. Daarmee kunnen de basis- en kaderleerlingen van 'Het Element' al in hun examenjaar structureel onderwijs volgen in het mbo. Het zorgt voor een vlottere doorstroom en succesvolle studiekeuzes.

De extra begeleiding van nieuwkomers begint op het Cambium College in Zaltbommel altijd met een gesprek in het Nederlands. ‘Dat kan over alles gaan, als we maar met elkaar praten’, zegt Annette Swinkels, docente Nederlands. Zij is verantwoordelijk voor de soepele instroom van leerlingen uit de Internationale Schakelklas (ISK). De school vindt onderling contact belangrijk en werkt daarom met buddy’s voor NT2-leerlingen.

Een landelijk loket dat inzichtelijk maakt waar onderwijsonderzoek plaatsvindt en wie dit uitvoert, een ‘curriculumcoach’ die nieuwe ontwikkelingen binnen de scholen verspreidt en een landelijk fonds voor innovatie en onderzoek. Dit waren enkele suggesties van deelnemers aan de bouwsessie ‘Samen werken aan kennis voor onderwijs’ op 15 november jl. in Zwolle. De sectorraden in het onderwijs organiseerden dit najaar een aantal van deze sessies, waarbij leraren, schoolleiders, bestuurders, onderzoekers en beleidsmakers mee konden bouwen aan de ontwikkeling van een kennisinfrastructuur voor het onderwijs.

Zittenblijven past niet bij de koers van het havoteam van het Odulphuslyceum in Tilburg, dat sinds vier jaar werkt aan formatief lesgeven en toetsen. Gaandeweg is er een passende werkwijze ontwikkeld die leerlingen zo goed mogelijk voorbereidt op het volgende schooljaar. Cobine Ramaekers, leerlingcoördinator havo onderbouw, licht de werkwijze toe. “We geven leerlingen en ouders veel verantwoordelijkheid.”