*

In de leesbevorderingsprojecten van het CSG Augustinus in Groningen gaan lezen en burgerschapsvorming hand in hand. Met een van deze projecten – over dak- en thuislozen – won de school in 2022 de Nationale Onderwijsprijs. Het stimuleerde docent Nederlands Dirk Spijk, één van de bedenkers van dit project, om meer leesbevorderingsprojecten op te zetten. Dat past mooi in het taalbeleid van het Augustinus, waarin lezen een prominente plaats heeft. Marjonne Wissink, docent Engels, is lid van de taalcommissie die het taalbeleidsplan van de school heeft geschreven.

Evaluatie en borging zijn belangrijke onderdelen van onderwijsontwikkeling. Evalueer samen met de betrokkenen en onderzoek of jullie doel is bereikt en wat de genomen stappen tot nu toe hebben opgeleverd. Gaan jullie op dezelfde weg door of kiezen jullie voor een andere vervolgstap?

De VO-academie is gestart met een nieuwe video-reeks: VO-praat. In video’s van maximaal tien minuten vertellen bevlogen sprekers hun verhaal. Telkens met een andere insteek, maar altijd over een onderwerp dat relevant is voor de onderwijssector. Anja Hilgers (trainer en coach) en Charlotte Staats (adviseur leiderschapsontwikkeling) gaan in deze editie van VO-praat in op het thema excellent leiderschap.

Vrijeschool Parkstad ziet het schoolexamen als dé kans om de visie van de school tot uitdrukking te laten komen in de afsluiting van het onderwijs. “Heeft een leerling zich als heel mens ontwikkeld? Dat toets je niet in een centraal examen.”

Om naar de nieuwe situatie toe kunnen bewegen, moeten jullie weten waar jullie nu staan ten opzichte van de ambitie. Dat vraagt om een goede analyse van de beginsituatie. Breng in kaart wat goed gaat en wat beter kan. Welke kansen en bedreigingen zien jullie op weg naar het realiseren van de ambitie?

Op basis van de ontwikkelstrategie kunnen jullie het stappenplan maken. In dit plan formuleren jullie de concrete resultaten die jullie willen bereiken. Welke acties gaan jullie ondernemen om de resultaten te behalen? En hoe verdelen jullie de rollen en verantwoordelijkheden?

Hoe een grote onderwijsorganisatie met twintig vmbo-locaties werkt aan de kwaliteit van het examen- en toetsbeleid, vertelt Elise van Vliet, directeur onderwijs en kwaliteit van Wellantcollege en lid van de centrale examencommissie van deze scholenorganisatie. Van Vliet was de afgelopen jaren actief betrokken bij de ontwikkeling van het huidige toetsbeleid voor de vmbo-tak van Wellantcollege, dat ook mbo in huis heeft. “Eenduidigheid en efficiency zijn belangrijk als je op zo veel locaties maatwerk in het onderwijs levert.”

Het schoolexamen biedt, anders dan het centraal examen, scholen de ruimte om binnen en naast de voorgeschreven stof in de examenprogramma’s eigen keuzes te maken. Een toenemend aantal scholen gebruikt steeds meer van deze ruimte en doet daarmee recht aan een breed curriculum en/of aan de onderwijsvisie. De wijzigingen in het voormalige Eindexamenbesluit (sinds 1 augustus 2022 opgenomen in de WVO 2020 en het Uitvoeringsbesluit WVO) ondersteunen deze ontwikkeling. Hoe kan zo’n schooleigen invulling eruitzien? Lees hier een greep uit de praktijkvoorbeelden.

Op 14 september liep een leerling de school in met een bijl en een vuurwapen, waar hij mee schoot. Niemand raakte gewond. Het incident kan een school aan het denken zetten: “Hoe goed zijn wij voorbereid op een calamiteit?”.

De wijziging van het Eindexamenbesluit VO stelt scholen voor een aantal uitdagingen. Zo moet elke school een examencommissie hebben, die zorgt voor de kwaliteitsborging van de schoolexaminering. Hoe zorg je dat de examencommissie haar werk goed doet en het examenbeleid wordt gedragen en uitgevoerd? Aan het woord: het Christelijk Lyceum Delft, Curio en het Eerste Christelijk Lyceum Haarlem.

Het onderwijs van ALASCA, de Amsterdam Liberal Arts and Sciences Academie, is er helemaal op gericht dat leerlingen straks vloeiend de stap naar het hoger onderwijs kunnen zetten. Dat is te zien in het lesaanbod én in de toetspraktijk, waar autonomie voor leerlingen een hoofdrol speelt.

Om te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om te weten hoe de context van de school eruit ziet. Hoe zit de organisatie in elkaar? Hoe worden beslissingen genomen? Wat is de cultuur binnen de school? En met welke in- en externe ontwikkelingen moeten jullie rekening houden?

Een eigen pop-up-store, midden in een winkelstraat: dat is misschien wel het meest aansprekende schooleigen element bij het Van Haestrechtcollege in Kaatsheuvel. Leerlingen bedenken en maken de koopwaar, bepalen de prijzen, bemensen de kassa, houden de inkomsten en uitgaven bij. Na afloop wordt er nauwgezet met hen geëvalueerd. Wat ging goed, wat kon beter? Daar rolt voor ieder een cijfer uit, want het opzetten en runnen van de winkel telt als schoolexamen voor het vak 'Dienstverlening & producten'.

Op Spring High (po/vmbo/havo/vwo) krijgen leerlingen zo lang mogelijk heterogeen les. Daarom kiest de school voor eenjarige PTA’s. Ook dan is een rijke invulling van het schoolexamen mogelijk, stelt schoolleider Camyre de Adelhart Toorop. Als je maar bewuste keuzes maakt.

Een onderwijsassistent die de inhaaltoetsen regelt, minder strenge regels voor herkansingen, een veilige toetsomgeving speciaal voor kwetsbare leerlingen: scholen komen zo goed mogelijk tegemoet aan de steeds veranderende omstandigheden. Het Newmancollege en CSG Liudger Raai proberen om leraren daarbij zoveel mogelijk te ontzien.

De examencommissie van het Eckart College (mavo, havo, vwo) in Eindhoven komt zo nodig bij elkaar, maar is nog niet formeel benoemd. De schoolexamenpraktijk loopt hier desondanks als een trein, vertelt Nicole Donkers, adjunct-directeur van het vwo. Waar is dat aan te danken? Donkers vertelt wat de belangrijkste kenmerken zijn van het beleid en de praktijk rond toetsing op de school.

Scholen die zelf het afsluitend karakter van het schoolexamen vormgeven, een examencommissie zonder leidinggevenden en een toetscursus voor alle docenten: met die elementen geeft Stichting Carmelcollege een eigen invulling aan de negen actielijnen van de VO-raad voor kwaliteitsborging van de schoolexaminering.

Toetsen voor een cijfer? Leerlingen van het Marcanti College (vmbo/havo) krijgen er pas in het derde leerjaar mee te maken. De school werkt liever met rubrics omdat die veel beter laten zien waar leerlingen staan en wat ze nog te doen hebben. “Bij ons draait het onderwijs om groeikansen en zo hebben we ook de toetsing ingericht”, zegt adjunct-directeur Linda Spierings.

Deze instrumenten kan je zelf gebruiken op jouw school. Breng bijvoorbeeld het gesprek over eigenaarschap van leren op gang of onderzoek hoe leerlingen en collega’s een ontwikkeling op school ervaren.

Scholen zijn goed op weg om hun informatiebeveiliging en privacy (IBP) op orde te krijgen, zo blijkt uit recent onderzoek. Toch blijft aandacht nodig om iedereen in de organisatie goed te informeren over de do’s en don’ts op dit gebied. Bijvoorbeeld om snel te handelen als je geconfronteerd wordt met een DDoS-aanval of een datalek.

Tijdens de lockdown van voorjaar 2020 liet het Rotterdamse Libanon Lyceum leerlingen al thuis toetsen. Dit moest snel worden opgezet en verliep niet helemaal eenvormig. Inmiddels heeft de school een toetsprotocol dat het hele proces van A tot Z beschrijft. Leerlingen die twijfelen of ze in aanmerking komen voor een thuistoets, vinden snel het antwoord in de beslisboom.

Is het (nog) niet haalbaar om met de hele school een eigen invulling te geven aan toetsing en examinering? Deze drie voorbeelden laten zien dat ook een of meer vakken het verschil kunnen maken.

Gezonde examenleerlingen die bijvoorbeeld vanwege een quarantaine thuis zitten tijdens een toetsweek: hoe ga je daar als school mee om? Twee scholen lichten toe hoe zij het aanpakken: Het Houtens in Houten neemt veel minder toetsen af en het Eerste Christelijk Lyceum in Haarlem biedt de mogelijkheid om thuis een toets te maken.

Is het (nog) niet haalbaar om met de hele school een eigen invulling te geven aan toetsing en examinering? De vakgroep Engels van vmbo-school Het Rijks in Nijmegen laat zien dat ook een enkel vak verschil kan maken.

Op 5 juni 2018 zijn deelnemende scholen aan de pilot Recht op maatwerk in gesprek gegaan met het ministerie van OCW en de Onderwijsinspectie, om samen te verkennen wat het bieden van meer maatwerk vraagt van wet- en regelgeving en toezicht.

Per 1 augustus 2021 zijn er aanpassingen in het Eindexamenbesluit VO van kracht met als doel om de kwaliteit en de kwaliteitsborging van de schoolexaminering te versterken. De aanpassingen vormen het formele sluitstuk van de verbeteringen die de sector via negen actielijnen heeft ondernomen na het examenincident van 2018.  Op deze pagina vindt u voorbeelden van (groepen) scholen die aan de slag zijn gegaan met de aanpassingen.

Stevig, deskundig én onafhankelijk: zo ziet de ideale examencommissie eruit. Maar wie zet je er dan in? En hoe komt zo’n commissie goed in positie? Drie scholen vertellen.

Met goed samenspel kunnen bestuurders en schoolleiders verschil maken voor de kwaliteit van het onderwijs. Drie schoolleiders die actief zijn binnen Schoolleiders VO vertellen hoe zij dat aanpakken. Artikel uit het VO-magazine, november 2023.

Om de formatieve vaardigheden van leraren (verder) te ontwikkelen, startte UniC in 2019 een leerlijn, gebaseerd op leervragen van leraren zelf. De school bouwt hiermee aan een formatieve cultuur waarin eigenaarschap van leerlingen centraal staat.

Op Yuverta vmbo en hGL Nijmegen staat het welbevinden van leerlingen en leraren centraal. De onderwijsontwikkeling is een jarenlang proces van onderzoeken, experimenteren, evalueren, bijschaven en doorontwikkelen. Senior schoolleider Fleur Hagenbeek en projectleider Ellie Langenhuizen vertellen op welk punt de school nu is.

Op 29 november 2018 vindt in Paushuize in Utrecht de slotbijeenkomst van de pilot ‘Recht op Maatwerk’ plaats. Ruim 50 vertegenwoordigers van de 30 scholen die aan de pilot hebben deelgenomen kijken terug op wat die heeft opgeleverd en zijn unaniem in hun slotconclusie: dit moet een vervolg krijgen.

Blijven zitten vanwege de coronacrisis? Bij Vrijeschool Parkstad hoeft dat niet: leerlingen kunnen versnellen en vertragen per vak. Teamleiders Marcel Notermans en Janine Goebbels leggen uit hoe dat werkt.

Scholen zijn mikpunt van roddelaccounts op TikTok, op grote schaal zo lijkt het. Via anonieme accounts, die veelal de naam Gossip Girl bevatten, worden leerlingen opgeroepen roddels te melden over medeleerlingen en leraren die al dan niet bij naam of initialen worden genoemd. De namen van de roddelaars staan er niet bij, omdat de beheerder de roddels een-op-een anoniem doorzet. Wat kunnen scholen doen? In dit artikel bieden Kennisnet en de VO-raad meer context, adviezen en een stappenplan om roddelaccounts tegen te gaan.

Bij het Element, een vmbo-school in Amersfoort, zijn de grote schoolexamens allemaal projectmatig. Elke vakgroep bedenkt een werkstuk, opdracht of presentatie die meetelt voor het schoolexamen. “Zo spreken we ook eens andere talenten van de leerlingen aan.”

De intervisiegroep van examensecretarissen bij Stichting Onderwijs Middel Limburg (SOML) vormde een prachtig klankbord voor de auteurs van het Beleidskader Toetsing en Examinering. De lastigste vraag: wat regel je centraal en wat per school?

In Assen stromen meer vmbo-leerlingen beter door naar het mbo, sinds de scholen in 2021 de handen ineensloegen en doorlopende leerlijnen creëerden. Projectleiders Huubs Hubbeling van het Dr. Nassau College (vo) en Karin Stoffers van het ROC Drenthe College (mbo) namen het initiatief.