Artikelen

Met meer keuzevrijheid voor de leerlingen en coachende mentoren wil het d’Oultremontcollege in Drunen leerlingen in de onderbouw zelfstandiger maken. Afdelingscoördinator Miriam Geboers vertelt hoe de school dat aanpakt.

Sinds een jaar of vijf kunnen vmbo-leerlingen van het Pius X College op verschillende niveaus vakken volgen. “Wij delen leerlingen niet in op gemiddelden. Bij ons zijn leerlingen in het ene vak gewoon beter dan in het andere,” stelt Mark Wagt, teamleider bovenbouw vmbo.

Vijf (po) scholen van De Haagse Scholen organiseren, in samenwerking met met de Johan de Wittscholengroep (vo), vanuit de po-vo doorstroomsubsidie masterclasses om kwetsbare leerlingen beter voor te bereiden op het vo.

Op de vmbo-locatie van het Groevenbeek in Putten volgen basisschoolleerlingen het programma e-VOlve. Het doel hiervan is dat deze leerlingen alvast kunnen wennen aan het voortgezet onderwijs.

Op het Leerpark Presikhaaf van het Arentheemcollege kunnen vmbo-leerlingen een doorlopende leerlijn volgen tot mbo-2. Doordat lessen door dezelfde docenten worden gegeven, voelen leerlingen zich veilig, is de aanpak vertrouwd en kan veel maatwerk geleverd worden. “Daardoor kunnen sommige leerlingen kunnen het mbo in één jaar doorlopen.”

Het is bekend dat veel leerlingen in havo 4 doubleren. Het algemene beeld is dat dit vooral leerlingen zijn, die van het vmbo komen en minder goed presteren. Uit een aantal onderzoeken van de Openbare Scholengemeenschap Piter Jelles blijken die aannames niet kloppen.

Op het Lindecollege in Wolvega kunnen leerlingen op het vmbo een interne een mbo-opleiding op niveau 2 volgen. Het voordeel is dat ze les krijgen op een bekende, veilige plek en (grotendeels) ‘hun’ eigen docenten behouden. De bijvangst is dat honderd procent doorstroomt naar mbo-3 niveau.

Bij de helpdesk VO komen veel vragen binnen over de diplomering van de gemengde leerweg (gl) en theoretische leerweg (tl) in het vmbo. De programma’s van deze beide leerwegen vertonen grote gelijkenis en veel scholen bieden leerlingen een programma aan waarbij ze in het examenjaar óf voor het gl- of voor het tl-diploma kunnen kiezen. Dit leidt bij een aantal scholen echter tot onduidelijkheden. Hieronder zet de VO-raad de meestgestelde vragen en antwoorden op een rij.

Het Regius College vindt dat zij open moeten staan voor de gehele samenleving: “Ook al heb je een beperking, ieder mag en moet zich kunnen ontplooien. Deelname van mensen met een arbeidsbeperking is ook goed voor de leerlingen. We krijgen nu een nieuwe docent in een rolstoel. Daar zijn we trots op. Ook hebben we een docent met een hoge dwarslaesie. Hij kan zelfs zijn handen niet gebruiken, maar kan nog steeds 4 à 5 uur in de week bijles geven en bijdragen aan onderwijsontwikkeling. Ook hebben we een TOA, een fysisch geografe die vanuit de 48 WAO op een werkervaringsplaats is begonnen en nu een reguliere aanstelling heeft.”

Vakken volgen op verschillende niveaus in de brede brugklas, het overgangsadvies en de zomerschool dragen er op het Haags Montessorilyceum (HML) aan bij dat het aantal zittenblijvers omlaag gaat. Daarnaast is het volgens teamleider Tjomme Klop essentieel dat leerlingen zelf verantwoordelijkheid krijgen, intensief worden begeleid, en dat ouders nauw worden betrokken bij het besluit over de overgang.

De Nieuwe Brugklas: nu nog onderwijsvernieuwing, straks de norm. Tenminste, als het ligt aan Danny Verbiest, project- en teamleider ‘DNB’ van het Alphense Ashram College. Brugklassers volgen zelfregulerend onderwijs waarbij docenten het onderwijs grotendeels zelf vormgeven.

Twintig deelnemers van ruim tien scholen met een ISK vormden in 2017 het Leernetwerk nieuwkomers van de VO-raad. In vijf bijeenkomsten wisselden zij ervaringen, knelpunten en oplossingen uit over hun werkwijzen en over de aansluiting tussen ISK en vervolgonderwijs. Wat zijn de belangrijkste bevindingen van dit leernetwerk?

Zo’n veertig procent van de vmbo-t leerlingen van het Bisschoppelijk College Broekhin in Roermond stroomt door naar de havo. Omdat deze overgang niet altijd vlekkeloos verloopt, maakt de school dankbaar gebruik van de subsidieregeling voor doorstroomprogramma’s van OCW. Een programmateam ‘Doorstroom’ werkt aan een traject dat vmbo-t leerlingen beter moet toerusten voor de havo. Teamleider Elian Lalieu is beleidsverantwoordelijk voor het programma.

RSG Wolfsbos in Hoogeveen nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Marcel Verheijen (sectordirecteur havo-vwo) en Bart-Jan de Jong (teamleider havo) over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Het Roelof van Echten College in Hoogeveen nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Lineke de Vries, projectleider van PLG’s, en Theo Zeinstra, docent scheikunde en clusterleider exact, over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Het Valuascollege in Venlo nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertelt Brigitte Doornhein, teamleider onderbouw vmbo (bkt), over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Het Sint-Nicolaaslyceum in Amsterdam nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen de rector en een conrector over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Het Metis Montessori Lyceum in Amsterdam nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertelt de school over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Het Dendron College in Horst nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen projectleiders Hinde Lemmen (projectleider internationalisering) en Irene Veurink (schoolopleider) over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd.

Leerlingen doen op school méér dan alleen vakken volgen. Een plusdocument maakt dat zichtbaar; het is een aanvulling op het diploma. Werkt dat in de praktijk zoals het bedoeld is? Leerlingen van twee scholen over het plusdocument, het bewijs van hun brede vorming.

Het Krimpenerwaard College in Krimpen aan den IJssel nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen rector Ad Keller, conrector onderwijs Sabine Koster en docent geschiedenis Rinus van den Hoek over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd.

De Jacobus Fruytier nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Kees Verbeek en Jos de Weerd (projectleiders) en Johan Heres (lid College van Bestuur) over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd.

Het Groene Hart Leerpark in Alphen a/d Rijn nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Marieke Hulsbergen (afdelingsleider), Manon Huttinga en Edward Wijsman (docenten-projectleiders) over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd.

Het Gomarus in Gorinchem nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertelt Hans de Braal, projectleider en beleidsadviseur Onderwijs en Kwaliteit, over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd. "Docenten worden zich bewuster van het feit dat ze van collega’s kunnen leren en dat zij nog iets te leren hebben. Dat prikkelt om verder te leren. Ook in de klas zijn al kleine veranderingen waarneembaar."

Het Fons Vitae in Amsterdam nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertelt Nicole Voorn, afdelingsleider van het Fons Vitae en projectleider van het PLG-project, over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd. "Wat me professioneel verrast heeft, is dat we als school over onderwijs zijn gaan praten, buiten de waan van de dag."

Regelmatig ziet Bas Razenberg, teamleider van het Stedelijk College Eindhoven, een net gearriveerde leerling uit Syrië, Polen of een ander buitenland een selfie maken voor het mooie, nieuwe gebouw van zijn vestiging. Op deze vmbo-locatie krijgen 1000 jongeren les, van wie 200 op de ISK-afdeling. Deze leerlingen, die EOA-leerlingen heten (eerste opvang anderstaligen) op het Stedelijk College, zitten niet in een apart gebouw, maar midden tussen hun Nederlandse leeftijdgenoten. Dat mooie nieuwe pand is ook hún gebouw.

Hoe biedt u zo veel mogelijk leerlingen een ononderbroken leerroute en voorkomt u dat leerlingen onnodig blijven zitten? In 2017 hebben 12 scholen in twee leernetwerken gewerkt aan het voorkomen van zittenblijven. In vijf bijeenkomsten bespraken schoolleiders manieren die bijdragen aan het voorkomen van zittenblijven. Informatie uitwisselen, ervaringen delen, conclusies trekken, expertise inwinnen en stappen zetten zijn de basisingrediënten van deze leernetwerken. Wat kunt u leren van de opbrengsten?

Hoe krijg je als school zicht op de bestemming van de leerling na het verlaten van het vo? Hoe ga je als school daadwerkelijk aan de slag met doorstroominformatie? Bekijk de animatie:

Het Christelijk Lyceum Zeist nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Maarten van Dijk, projectleider PLG’s, en Rob Bijeman, nieuwe rector van het lyceum, over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

De Meerwaarde in Barneveld nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Rianne Bakker, docent en onderwijskundige, en Klaas ter Veen, hoofd Onderwijs Service Bureau, over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd.

Voor een goede invulling van Loopbaanoriëntatie- en begeleiding (LOB) is een cruciale rol weggelegd voor de mentor. Daarnaast is het belangrijk om leerlingen te betrekken bij de concrete uitwerking en om de LOB-lessen goed te verankeren in het schoolbeleid. Dit blijkt uit de peer reviews LOB die de VO-raad in 2017 organiseerde.

De Nieuwe Internationale School Esprit in Amsterdam is een tweetalige school voor basis- en voortgezet onderwijs. De school beschikt over een internationale schakelklas (ISK), met leerlingen van over de hele wereld. Op de basisschool zitten vooral kinderen van expats, op het vo voornamelijk kinderen van immigranten en vluchtelingen.

Het Bonaventuracollege in Leiden nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertelt de school over hun aanpak en wat deelname hen heeft gebracht. "Ik zie dat het beweging brengt in de school."

De kwaliteit van het onderwijs hangt nauw samen met de kwaliteit van de school als professionele organisatie; een organisatie waarin schoolleiders en leraren de ruimte krijgen om met en van elkaar te leren en samen te werken aan verdere (onderwijs)verbetering. Om een dergelijke lerende cultuur op scholen te stimuleren, hebben de Onderwijscoöperatie en VO-raad tussen 2014 en 2017 het project ‘Professionele leergemeenschappen’ opgezet. 14 scholen namen deel. In de onderstaande portretten vertellen zij over hun aanpak en wat een professionele leergemeenschap hen heeft gebracht.

“Grip krijgen op data is een goed middel om het gesprek binnen de school over onderwijs op gang te houden. Bovendien wordt het gesprek met leerlingen en ouders helderder op basis van data.” Dat zei een van de deelnemers van het Leernetwerk Verbeteren interne doorstroom. In 2017 werkten zo’n vijftien scholen in twee leernetwerken onder begeleiding van procesbegeleiders van Oberon aan het verbeteren van hun interne doorstroom. In vijf bijeenkomsten bespraken scholen met elkaar de mogelijkheden om met behulp van doorstroomdata duidelijk te krijgen waar knelpunten zitten, welke aanpak daar goed bij past en welke interventies zij in het verleden hadden toegepast en of deze succesvol waren.

Tot zo’n vijftien jaar geleden was het Coornhert Gymnasium in Gouda voornamelijk gericht op klassikale kennisoverdracht. De wens groeide echter bij docenten om leerlingen een meer individuele leerroute te kunnen laten volgen en hen daar nauw bij te betrekken. Formatief evalueren bleek daar een geschikt instrument voor te zijn.

Het Marianum brengt formatief evalueren op alle niveaus van de school in praktijk. De docent past het toe in de klas, de sectieleider in de sectie en de conrector in het team. Belangrijke vragen zijn: Waar sta je nu? Waar wil je naartoe? Hoe komen we daar?

Als de doorstroom op een school wat lijkt te haperen, rijst de vraag: is dit een incident of een trend? En hoeveel van de gediplomeerde leerlingen kiezen een vervolgopleiding in de sector waarbinnen zij zijn opgeleid? Doorstroominformatie kan een indicatie geven in welke richting scholen antwoorden op bovenstaande vragen kunnen vinden.

Het Sint Janslyceum, ds. Pierson College, Rodenborch-College en Jeroen Bosch College organiseren voor het derde jaar gezamenlijk een lenteschool. Dit jaar doen er 143 leerlingen mee. Sectordirecteur Frank Meertens (Sint Janslyceum) is enthousiast: “Dit is maatwerk bieden aan je leerlingen. Zij grijpen deze kans aan en gaan heel serieus aan het werk tijdens de vakantie.”

Formatief evalueren met leerlingen is een trending topic. In plaats van cijfers krijgen de leerlingen concrete feedback om het leren te verbeteren. Waarom zijn docenten hier enthousiast over? En hoe zet je dit in de les in? In dit artikel leest u de invulling van Mayke Coppus, docent creatieve vakken aan het Blariacum College. Zij is betrokken bij het leernetwerk Formatief evalueren van de VO-raad. Verder vertellen Nick Timmerman, docent Mens & Maatschappij, en Agnes Poos, docent Engels, wat de ervaringen zijn van Het Hooghuis. Deze school neemt deel aan het leerlab Formatief Toetsen van Leerling 2020.

Een diepgaand intakegesprek met leerling, ouders en zomerschooldocenten is bepalend voor het succes van de zomerschool, stelt zomerschoolcoördinator Els Wijnberger. “De verwachtingen van de leerling moeten kloppen met de realiteit.”

Het Calvijn met Junior College organiseert dit jaar voor het eerst een zomerschool. Wat leren de leerlingen er en hoe kunnen zij die resultaten volgend jaar vasthouden? Emmalien Springer, docente Nederlands en ondernemer, wist het meteen toen de mogelijkheid zich voordeed via het ministerie van OCW om een zomerschool te organiseren: dit moeten we doen. Met een ‘ja’ van de directie van het Calvijn met Junior College ging ze aan de slag als zomerschoolcoördinator.

De voorzieningenrechter deed afgelopen week een belangrijke uitspraak over het schorsen en verwijderen van leerlingen. De rechter bepaalde dat OSG Hugo de Groot 2 leerlingen die geschorst waren wegens openlijke geweldpleging, niet meer hoeft toe te laten.

Dianne (6 vwo), Mart ( 6 vwo) en Rüben (4 vmbo-t) namen op 20 april 2016 het werk over van bestuurder Yolande Ulenaers en directeur bedrijfsvoering Henry Winter van de Scholengroep Rijk van Nijmegen. Deze ruil staat in het teken van leerlingenparticipatie binnen de school, legt Ulenaers uit: “Sinds ik bestuurder ben, heb ik minder direct contact met leerlingen. Ik zoek naar een manier hoe ik de stem van de leerling goed blijf horen. Over dat vraagstuk denken de leerlingen op deze dag mee en adviseren ze mij.”