Artikelen

Op 29 november 2018 vindt in Paushuize in Utrecht de slotbijeenkomst van de pilot ‘Recht op Maatwerk’ plaats. Ruim 50 vertegenwoordigers van de 30 scholen die aan de pilot hebben deelgenomen kijken terug op wat die heeft opgeleverd en zijn unaniem in hun slotconclusie: dit moet een vervolg krijgen.

Een landelijk loket dat inzichtelijk maakt waar onderwijsonderzoek plaatsvindt en wie dit uitvoert, een ‘curriculumcoach’ die nieuwe ontwikkelingen binnen de scholen verspreidt en een landelijk fonds voor innovatie en onderzoek. Dit waren enkele suggesties van deelnemers aan de bouwsessie ‘Samen werken aan kennis voor onderwijs’ op 15 november jl. in Zwolle. De sectorraden in het onderwijs organiseerden dit najaar een aantal van deze sessies, waarbij leraren, schoolleiders, bestuurders, onderzoekers en beleidsmakers mee konden bouwen aan de ontwikkeling van een kennisinfrastructuur voor het onderwijs.

De VO-raad heeft een aantal praktijkvoorbeelden en artikelen verzameld, ter inspiratie voor andere scholen bij het anticiperen op leerlingendaling. De praktijkvoorbeelden bieden voorbeelden van wat scholen kunnen doen om bij leerlingendaling een goed, bereikbaar onderwijsaanbod in stand te houden. De artikelen gaan over het proces van regionale samenwerking.

Professionalisering in het voortgezet onderwijs is actueel. Naast het streven naar verbetering, wordt er in de sector ook gesproken over vernieuwing. Zo stelt bijvoorbeeld de VO-raad stelt dat eigentijds en toekomstbestendig onderwijs moet zorgen voor aansluiting bij een snel veranderende maatschappij.

Zittenblijven past niet bij de koers van het havoteam van het Odulphuslyceum in Tilburg, dat sinds vier jaar werkt aan formatief lesgeven en toetsen. Gaandeweg is er een passende werkwijze ontwikkeld die leerlingen zo goed mogelijk voorbereidt op het volgende schooljaar. Cobine Ramaekers, leerlingcoördinator havo onderbouw, licht de werkwijze toe. “We geven leerlingen en ouders veel verantwoordelijkheid.”

Via mijn laptop bereik ik met onze online kanalen elke week duizenden lezers op scholen, ministeries, redacties, adviesbureaus en andere plekken waar men betrokken is bij het voortgezet onderwijs. Er is dan ook véél te communiceren. Het onderwijs is enorm in beweging en dat merk ik in mijn werk. Bijna elke dag is er politieke aandacht en je kunt de krant niet openslaan zonder iets over het voortgezet onderwijs te lezen. En zelf hebben we natuurlijk ook veel te vertellen. 

Elke dag spreek (en mail) ik met scholen en besturen om goed op de hoogte te blijven van wat er speelt. Daarnaast zijn er veel (partner)organisaties waar ik regelmatig te vinden ben om daar van waarde te kunnen zijn voor onze leden. Als medewerker van de VO-raad ben je in de positie om zelf een breed netwerk te onderhouden maar ook om deze partijen op een zinvolle manier met elkaar te verbinden. Dat maakt mijn functie echt mooi en uniek. 

Soms hoor ik ’s ochtends op de radio al waar ik die dag mee aan de slag zal gaan. Elke dag is het onderwijs wel in het nieuws. Dat is ook wat me zo boeit en bindt aan het werken bij de VO-raad. Dit is echt een plek in het hart van de actualiteit.

Tot enkele jaren geleden heb ik voornamelijk bij commerciële bedrijven gewerkt als management- of teamondersteuner. Stuk voor stuk mooie bedrijven, maar ik vond nergens echt mijn draai. Ik miste de maatschappelijke relevantie. Toen ik bij de VO-raad kwam werken, voelde ik vanaf dag 1 dat deze organisatie me wel goed lag en dat ik hier op mijn plaats was.

Investeren in de relatiedriehoek kind – school – ouders loont. Dat geldt voor alle leerlingen, en zeker voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften, zo is de ervaring van Hiltje Rookmaker, rector van de Leon van Gelderschool in Groningen. “Ons ouderbeleid geldt voor alle leerlingen, want ieder kind heeft recht op passend onderwijs.”

Vakken volgen op verschillende niveaus in de brede brugklas, het overgangsadvies en de zomerschool dragen er op het Haags Montessorilyceum (HML) aan bij dat het aantal zittenblijvers omlaag gaat. Daarnaast is het volgens teamleider Tjomme Klop essentieel dat leerlingen zelf verantwoordelijkheid krijgen, intensief worden begeleid, en dat ouders nauw worden betrokken bij het besluit over de overgang.

Naar aanleiding van een recente uitspraak van de Bezwarencommissie CAO VO zijn er bij sommige scholen vragen over hoe het aantal uren deskundigheidsbevordering berekend moet worden bij BAPO-verlof.

Aan het begin van de zomervakantie heeft de VO-raad aan de scholen een 'zelfevaluatie-instrument kwaliteitsborging schoolexamens' toegezonden en twee daarbij horende checklists. In de checklist PTA staat dat dit PTA ter instemming wordt voorgelegd aan de MR. De VO-raad heeft van meerdere scholen de vraag ontvangen of het PTA dan in zijn volledigheid - met alle details m.b.t. de concrete schoolexamens - aan de MR ter instemming moet worden voorgelegd. In dit artikel licht de VO-raad zijn standpunt in deze toe.

Energie, ‘doen’, ‘samen slimmer aanpakken’… Wat de themacommissies van de VO-raad concreet doen en wat het oplevert? Op 25 september vond de aftrap van de nieuwe themacommissie ‘School & omgeving’ plaats en deze bijeenkomst geeft een goed beeld. Twee leden van de commissie nader aan het woord.

In deze rubriek laten we diverse schoolleiders en bestuurders graag aan het woord over thema’s die hen nauw aan het hart liggen. In deze aflevering gaat Ria Kuper (schoolleider RSG-Enkhuizen in Enkhuizen) in op de kenmerken van een professionele schoolorganisatie en het belang van goed werkgeverschap. Haar vraag over de invoering van gespreid leiderschap op je school, wordt in de volgende uitgave beantwoord door Tineke de Schepper.

Het begrip ‘professionele ontwikkeling’ is niet meer weg te denken uit onze sector. Gelukkig maar. Juist omdat we steeds bezig zijn onszelf en de eigen school te ontwikkelen en te verbeteren, werken we ook continu aan een verdere versterking van de onderwijskwaliteit voor onze leerlingen. En daar draait het uiteindelijk om.

Op 14 september liep een leerling de school in met een bijl en een vuurwapen, waar hij mee schoot. Niemand raakte gewond. Het incident kan een school aan het denken zetten: “Hoe goed zijn wij voorbereid op een calamiteit?”.

Hoe krijg je als samenwerkingsverband zicht op de besteding van de middelen voor passend onderwijs? En op de opbrengsten? We praten erover met Johan Flier, directeur-bestuurder van het Reformatorisch Samenwerkingsverband VO, het enige landelijke samenwerkingsverband. Er vallen 7 vo-scholen en 6 vso-scholen (5 cluster 3 en 1 cluster 4) onder dit samenwerkingsverband. Elke vo-school heeft een voorziening in huis voor cluster 4-leerlingen.

De Nieuwe Brugklas: nu nog onderwijsvernieuwing, straks de norm. Tenminste, als het ligt aan Danny Verbiest, project- en teamleider ‘DNB’ van het Alphense Ashram College. Brugklassers volgen zelfregulerend onderwijs waarbij docenten het onderwijs grotendeels zelf vormgeven.

Op 5 juni 2018 zijn deelnemende scholen aan de pilot Recht op maatwerk in gesprek gegaan met het ministerie van OCW en de Onderwijsinspectie, om samen te verkennen wat het bieden van meer maatwerk vraagt van wet- en regelgeving en toezicht.

Op het eerste gezicht is het een diploma-uitreiking zoals zovelen die plaatsvinden in juli. Trotse gezichten, docenten die leerlingen in het zonnetje zetten en eindelijk het ondertekenen van het kostbare papier waar de leerlingen zo hard voor hebben gewerkt. Maar op het Stedelijk Zutphen ontvingen op 11 juli 2018 drie leerlingen havodiploma's met vakken op vwo-niveau. Ook ontving een aantal leerlingen een cijferlijst van vakken die ze versneld hebben afgerond.

In Eindhoven staat een school die is toegerust voor een heel speciale doelgroep: kinderen met autisme. Al ver voor het tijdperk van passend onderwijs werkten gemeente en schoolbesturen hier eendrachtig samen om een voorziening voor deze kinderen te creëren. Een van de twee moeders van het succes ‘Pleinschool Helder’ is Ingrid van Eijndhoven – what’s in a name?

De VO-raad schreef op 1 mei 2017 voor het eerst publiekelijk over de nieuwe Europese privacywet die we in Nederland kennen als de AVG. Achter de schermen voerden de betrokken beleidsmedewerkers van de VO-raad al langer overleg met de overheid en partijen waar scholen gegevens mee uitwisselen. Wat moesten scholen in kaart brengen aan gegevensstromen, en wat betekende dit voor de schoolorganisatie? En natuurlijk, wat moet het bureau van de VO-raad zelf doen?

Op 21 juni organiseert de VO-raad in het Muntgebouw in Utrecht een werkconferentie onder de titel ‘Onderwijs op maat aan nieuwkomersleerlingen’. Ruim 80 professionals krijgen in de loop van de dag handvatten, voorbeelden en inzichten aangereikt die dat maatwerk mogelijk kunnen maken.

Het thema duurzaamheid zal de komende jaren alleen maar belangrijker worden, niet alleen in de les maar ook in het schoolgebouw en de omgeving. Actuele ontwikkelingen in het kort en het verhaal van Heleentje Swart, hoe duurzaamheid op het Norwin College in de haarvaten van de school zit.

Een simpele vraag, bijvoorbeeld wat te doen met zwerfafval, kan uitgroeien tot breed gedragen duurzaamheidsdenken. Dat is de ervaring van Heleentje Swart van het Nordwin College. ‘Zaak is om met elkaar alle knoppen waarmee je onderwijs geeft, te verbinden. Dat maakt het geheel sterker.’

Scholen hebben hard gewerkt om hun organisatie aan te passen aan de nieuwe privacywetgeving. Maar dan nog is bewustwording omtrent privacy een blijvend aandachtspunt, zo bleek tijdens een workshop op het VO-raad congres.

Hoe kunnen we meer nadruk leggen op het leren en de ontwikkeling van leerlingen in plaats van op de leerresultaten, de cijfers? Die vraag leidde op het Augustinianum in Eindhoven (havo, vwo) tot de invoering van formatief evalueren, om te beginnen in vwo 4. “We breiden de aanpak volgend jaar uit naar vwo 5, en langzaamaan naar alle vwo- en havoklassen”, vertelt Hamid ait Oumghar, afdelingsleider van het vwo. “Het is goed om klein te beginnen.”

Twintig deelnemers van ruim tien scholen met een ISK vormden in 2017 het Leernetwerk nieuwkomers van de VO-raad. In vijf bijeenkomsten wisselden zij ervaringen, knelpunten en oplossingen uit over hun werkwijzen en over de aansluiting tussen ISK en vervolgonderwijs. Wat zijn de belangrijkste bevindingen van dit leernetwerk?

In deze rubriek laten we diverse schoolleiders en bestuurders graag aan het woord over thema’s die hen nauw aan het hart liggen. In deze aflevering gaat Johan Veenstra (rector Comenius College in Hilversum) in op de kenmerken van een professionele schoolorganisatie. Zijn vraag over hoe goed werkgeverschap het verschil kan maken in de waardering voor het docentenberoep, wordt in de volgende uitgave beantwoord door Ria Kuper.

Thuiszitten bestrijden en voorkomen. Dat is het doel van de pilot ‘Villa Revius’, die het Revius Lyceum in Doorn samen met de gemeente uitvoert. Een unieke samenwerking, waarvan de betrokkenen veel verwachten, zo blijkt uit het gesprek met rector Ilse van Eekelen en conrector Marion Hagdorn.

In de Internationale Taalgroep Zuidoost Drenthe hebben alle vo-scholen in Emmen en omgeving zich verenigd om nieuwkomersleerlingen optimaal te ondersteunen. Bertha Sandker is coördinator van deze Taalgroep. Elke school heeft een eigen Taalklas en een coördinator anderstaligen. Daarnaast is er een gezamenlijke bovenschoolse ‘combiklas’ waar leerlingen op maat ondersteuning krijgen van NT2-docent Marja Letteboer na hun overgang uit de ISK.

Zo’n veertig procent van de vmbo-t leerlingen van het Bisschoppelijk College Broekhin in Roermond stroomt door naar de havo. Omdat deze overgang niet altijd vlekkeloos verloopt, maakt de school dankbaar gebruik van de subsidieregeling voor doorstroomprogramma’s van OCW. Een programmateam ‘Doorstroom’ werkt aan een traject dat vmbo-t leerlingen beter moet toerusten voor de havo. Teamleider Elian Lalieu is beleidsverantwoordelijk voor het programma.

RSG Wolfsbos in Hoogeveen nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Marcel Verheijen (sectordirecteur havo-vwo) en Bart-Jan de Jong (teamleider havo) over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

In 2050 moeten alle gebouwen in Nederland klimaatneutraal zijn. Dat lijkt nog ver weg, maar dat geldt niet voor de tussendoelstelling van 2030: een reductie van 7 miljoen ton CO². Ter vergelijking: dat komt overeen met de uitstoot van 3 miljoen huishoudens. Diederik Samsom is voorzitter van de klimaattafel 'Gebouwde omgeving', waaraan ook de PO-Raad en VO-raad deelnemen. Daar proberen zij concrete afspraken te maken over de bijdrage van de onderwijssector. De PO-Raad interviewde hem over de ambities van het klimaatbeleid in het onderwijs.

Het Roelof van Echten College in Hoogeveen nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen Lineke de Vries, projectleider van PLG’s, en Theo Zeinstra, docent scheikunde en clusterleider exact, over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Het Valuascollege in Venlo nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertelt Brigitte Doornhein, teamleider onderbouw vmbo (bkt), over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Samen1school is een brede aanpak die leidt tot een veilig en positief sociaalpedagogisch klimaat in de school. De aanpak is ontwikkeld op basisschool De Springplank in Huizen (RKO Huizen). We praten met de ontwikkelaars Yvonne Vlaanderen, gedragsdeskundige, personeelsfunctionaris en leerkrachtcoach van RKO Huizen en Joop van Baalen, teamleider bovenbouw op De Springplank en bovenschools ict-functionaris. “De inspectie gaf ons een maximale score voor veiligheid.”

Het Sint-Nicolaaslyceum in Amsterdam nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen de rector en een conrector over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Scholen zijn steeds meer op zoek naar mogelijkheden om het onderwijs beter aan te laten sluiten bij de mogelijkheden van de leerlingen. Een van deze mogelijkheden is differentiëren naar niveau: leerlingen de mogelijkheid bieden om vakken op een hoger niveau te volgen, als ze dat kunnen en willen. Leerlingen raken hierdoor meer gemotiveerd, helemaal nu de ‘op hoger niveau afgeronde vakken’ sinds dit jaar worden gewaardeerd met een vermelding op het diploma.

Met zijn pleidooi voor de herijking van het centraal eindexamen op het VO-congres 2018 startte VO-raad voorzitter Paul Rosenmöller het debat over of en hoe we in het vo anders moeten examineren. De VO-raad hoopt dat dit debat zal leiden tot een zorgvuldig proces én concrete stappen naar verbetering. Maar wat wordt zoal gezegd in dit debat?

Op 1 januari 2020 treedt de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) in werking. Vanaf dat moment vallen werknemers in het openbaar onderwijs net als werknemers in het bijzonder onderwijs onder het private arbeidsrecht en geldt hetzelfde ontslagrecht als voor werknemers in de private sector. In dit artikel vindt u een overzicht van wat er hetzelfde blijft en verandert voor het openbaar onderwijs.

Via deze rubriek kun je verder kennismaken met onze ledenadviseurs. Zij zijn van harte bereid hun kennis en ervaring te delen met collega's bijvoorbeeld door een goed gesprek aan te gaan rond onderwijskundige thema's. Aaldert heeft een passie voor passend onderwijs.

In deze rubriek laten we diverse schoolleiders en bestuurders graag aan het woord over thema’s die hen nauw aan het hart liggen. In deze aflevering gaat Hans Baan (directeur Metzo College in Doetinchem) in op de kenmerken van een professionele schoolorganisatie. Zijn vraag over de balans tussen de persoonlijke wensen die mensen hebben ten aanzien van hun professionalisering en de belangen van de school, wordt in de volgende uitgave beantwoord door Johan Veenstra, rector Comenius College in Hilversum.

Het Metis Montessori Lyceum in Amsterdam nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertelt de school over hun aanpak en wat het heeft opgeleverd.

Op basis van een analyse van 35 uitgevoerde Spiegel-onderzoeken blijkt dat er nog behoorlijk winst valt te boeken op het gebied van HR-beleid. Zowel docenten als onderwijsondersteunend personeel ervaren weinig ondersteuning vanuit het HR-beleid op gebieden zoals opleiding en ontwikkeling, vitaliteit en de werk-privé balans. De data voor deze analyse komen uit het zelfevaluatie-instrument Spiegel Personeel en School.

“Soms kan iets waarmee je al heel lang bezig bent, plotseling gesubsidieerd worden”, zegt Hans van Heesewijk, directeur van het Koningin Wilhelmina College (KWC) in Culemborg. Hij doelt op de de subsidieregeling voor doorstroomprogramma’s voor vmbo-leerlingen, waarvan de school dankbaar gebruikmaakt. En wat mooi is: de school kan hierbij voortborduren op de samenwerkingsrelatie die de afgelopen jaren met het roc Rivor in Tiel is opgebouwd.

Het Dendron College in Horst nam deel aan het driejarige project 'Professionele leergemeenschappen’ (2014-2017) van de VO-raad en Onderwijscoöperatie. In onderstaand portret vertellen projectleiders Hinde Lemmen (projectleider internationalisering) en Irene Veurink (schoolopleider) over hun aanpak en wat het de school heeft opgeleverd.

Wie langs het nieuwe Wellantcollege aan het Theo Thijssenplein loopt, ziet een prachtig pand dat ook nog eens energieneutraal is. Met de nieuwe vmbo-vestiging krijgt de duurzame koers van de school duidelijk zichtbaar vorm.